Στην δυτική πλευρά του νησιού της Ρόδου στα Ν.Α. του χωριού θεολόγου βρίσκεται η κοιλάδα των Πεταλούδων.
Η κοιλάδα διασχίζεται από τον ποταμό Πελεκάνο και βρίσκεται κάτω από τη Μονή της Καλόπετρας. Σύμφωνα με μαρτυρίες παλαιοτέρων η κοιλάδα ονομαζόταν Πελεκάνος, αργότερα όμως, προφανώς λόγω της εμφάνισης των Πεταλούδων, ονομάστηκε κοιλάδα των Πεταλούδων και το ποτάμι που την διασχίζει Πελεκάνος.
Ο θρύλος αναφέρει πως ο άνθρωπος που έχτισε το μοναστήρι της Καλόπετρας, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, έφερε την κόρη του, που έπασχε από φυματίωση στο μοναστήρι λόγω του καλού κλίματος και έβαλε ένα δούλο να την φυλάει. Ο δούλος, που ονομαζόταν Πελεκάνος αγαπήθηκε με το κορίτσι και όταν ο Α. Υψηλάντης αρνήθηκε το γάμο τους, αυτός αυτοκτόνησε μέσα στην κοιλάδα και έτσι πήρε και το όνομα του.
Γύρω στο 1930 φάνηκαν οι Πεταλούδες. Μερικοί ισχυρίζονται ότι τις έφεραν Ιταλοί. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία όμως από τους κατοίκους, που εργάστηκαν στην κοιλάδα λένε ότι οι πεταλούδες υπήρχαν και ότι απλώς ανακαλύφθηκαν την εποχή εκείνη. Οι πεταλούδες έγιναν γνωστές στον κόσμο το 1957. Από τότε την κοιλάδα των Πεταλούδων την επισκέπτονται ολοένα και περισσότεροι τουρίστες.
Οι σφυρίχτρες και τα παλαμάκια των τουριστών κάνουν τις πεταλούδες να καταναλώνουν αποθηκευμένο λίπος και έτσι να μειώνεται ο πληθυσμός τους.
Την περίοδο των βροχών οι πεταλούδες σε μορφή κάμπιας διαμένουν μέσα στις κουμαριές, στις μυρτιές και τρέφονται με φυτά. Όταν πλησιάζει το τέλος της υγρής περιόδου (περίπου τέλη Μαΐου) εμφανίζεται το τέλειο έντομο. Αυτή μετακινείται σε περιοχές με περισσότερη υγρασία ταξιδεύοντας μόνο νύχτα. Στην κοιλάδα θα παραμείνει όλο το καλοκαίρι. Στα τέλη Αυγούστου θα ζευγαρώσει και το Σεπτέμβριο θα πετάξει για να αφήσει μέχρι και εκατό αυγά σε περιοχές που απέχουν μέχρι και 30 χιλιόμετρα μέσα στους μεσογειακούς θαμνώνες. Εκεί αρχίζουν οι βροχές, τα φυτά μεγαλώνουν και τα σκουλήκια, που βγαίνουν από τα αυγά, βρίσκουν τροφή και αναπτύσσονται.

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ
Η πεταλούδα ανήκει στης νυχτοπεταλούδες και απέκτησε πολλά ονόματα. Το πιο γνωστό σήμερα είναι το Pαnaxia quadripunctaria.
Βασίλειο: Ζώα
Υπόταξη: Ετερόνευρα
Φύλο: Αρθρόποδα
Κλάση: Έντομα
Τάξη: Λεπιδόπτερα
Υπεροικογένεια: Νυχτοπεταλούδες
Οικογένεια: Αρτίδες
Υποοικογένεια: Καλλίμορφα
Γένος: Όμορφη
Είδος: Τετραγονώστικτη

ΒΙΟΛΟΓΙΑ - ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ - ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΑ ΣΤΑΔΙΑ
Τους καλοκαιρινούς μήνες μαζεύονται δεκάδες στις φυλλωσιές των δέντρων της υγράμβαρης που βρίσκονται στη κοιλάδα, κατά τη διάρκεια της νύχτας. Οι πεταλούδες εμφανίζονται τον Ιούνιο, παραμένουν όλο το καλοκαίρι και στα τέλη του Σεπτεμβρίου μεταναστεύουν μαζικά για τόπους ωοτοκίας και διαχείμασης. Η θηλυκή πεταλούδα μετά τη σύζευξη γεννά τα αυγά της κάτω από τις επιφάνειες των φύλλων και μετά πεθαίνει. H αρσενική πεθαίνει μετά τη σύζευξη.
Για την συμπλήρωση του βιολογικού κύκλου της διέρχεται από τα ακόλουθα στάδια α) αυγό β) προνύμφη ή κάμπια γ) νύμφη δ) ενήλικο ή ακμαίο.

ΑΥΓΟ
Είναι σφαιρικού σχήματος, ασπροκίτρινο γυαλιστερού χρώματος με διάμετρο 0,09mm περίπου. Κάθε θηλυκό γεννά 150-200 αυγά.
Οι συστάδες αποτελούνται από 15-30 αυγά στα χαμηλά κλαδιά θάμνων, όπου ο φωτισμός είναι μειωμένος. Τα αυγά γεννιούνται κατά το μήνα Σεπτέμβρη και η θερμοκρασία κυμαίνεται στους 13-23 βαθμούς C. Οι μικρές προνύμφες εκκολάπτονται 10-15 περίπου μέρες την εναπόθεση των αυγών.

ΠΡΟΝΥΜΦΗ
Το σώμα της χωρίζεται σε τρία τμήματα: κεφάλι, θώρακα και κοιλιά και έχει μήκος 3mm.Το σώμα σε όλες τις ηλικίες καλύπτεται από πολλές τρίχες καφέ χρώματος. Με την αλλαγή της ηλικίας αλλάζει και το χρώμα του δέρματος, που ξεκινά από κιτρινόασπρο και καταλήγει σε σκούρο καφέ. Στην τελευταία ηλικία η ραχιαία λωρίδα έχει χρώμα κίτρινο και οι δύο πλευρικές λευκό. Η προνύμφη είναι πολυφάγος, δηλαδή τρέφεται με φύλλα από πολλά είδη.

ΝΥΜΦΗ
Η προνύμφη νυμφώνεται στα τέλη Απριλίου αρχές Μαΐου και παραμένει ακίνητη μέσα στο χιτινώδες περίβλημα της. Η νύμφη γίνεται κάτω από πέτρες αρχές Ιουνίου. Έχει χρώμα σκούρο καφέ, είναι σκληρό και γυαλιστερό και μήκος 2cm. Φτιάχνει κουκούλι από ασπροόγκριζες λεπτές ίνες. Μεγάλες νύμφες μεταμορφώνονται σε γυμνές χρυσαλίδες (χωρίς κουκούλι).

ΕΝΗΛΙΚΟ Η ΑΚΜΑΙΟ (ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ)
Εμφανίζεται από τις αρχές έως τα μέσα Ιουνίου, ανάλογα με την περιοχή και τις συνθήκες του περιβάλλοντος που επικρατούν εκείνη την περίοδο.
Έχει μήκος 1,8-2,3cm και άνοιγμα φτερών 5,5-6,0cm. Σε στάση ηρεμίας φαίνεται σαν ισόπλευρο τρίγωνο, που ορίζουν τα μπροστινά φτερά, τα οποία είναι σφικτά κολλημένα στο σώμα.
Σε στάση ηρεμίας κάθεται με το κεφάλι προς τα πάνω, δηλαδή εμφανίζει αρνητικό γεωτακτισμό. Τα ενήλικα από τις αρχές Ιουνίου συγκεντρώνονται στην "Κοιλάδα των Πεταλούδων" όπου παραμένουν μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου. Όμως από της αρχές Σεπτεμβρίου αρχίζουν να μειώνονται σταδιακά, εξαιτίας της μετανάστευσης στις γειτονικές περιοχές. Η κοιλάδα χαρακτηρίζεται ως δευτεροβιότοπος όπου γίνεται η σύζευξη των πεταλούδων πριν την μετανάστευση.

ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΜΕΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑΣ
Η πεταλούδα έχει πολλούς εχθρούς όπως ο άνθρωπος και τα ζώα. Μερικά από τα ζώα είναι: ο βάτραχος, η σαύρα, το καβούρι, η γαλαζοπαπαδίτσα, ο σπίνος, ο τρυποφράχτης, ο φλώρος και η νυχτερίδα. Ανάμεσα στα φυλλώματα υπάρχουν πολλοί ιστοί από αράχνες παρόλα αυτά δεν θεωρείται εχθρός της.
Τα τελευταία χρόνια ο πληθυσμός της πεταλούδας μειώνεται. Αυτό οφείλεται τόσο σε αβιοτικούς παράγοντες, όσο και στον ανθρώπινο παράγοντα στην κοιλάδα. Οι τουρίστες για να χαρούν τη μαγευτική οπτασία της κοιλάδας , κάνουν τεράστια λάθη. Πετάνε χούφτες χαλίκια ψηλά στα δέντρα ή χτυπάνε παλαμάκια, πράγμα απαγορευμένο.

Τέλος μια συμβουλή από ένα παιδί 16 χρονών...!!!
"μην κυνηγάτε τις πεταλούδες"...
"... που από το πολύ κυνηγητό, τ' άμοιρα τα λεπιδόπτερα έχουν αποσυρθεί στα πιο κρυφά και απόκρημνα μέρη της ποταμιάς..."
όπως σημειώνουν και μελετητές.

ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ
Η περιοχή αυτή είναι η ιδανικότερη για την συγκέντρωση και την καλοκαιρινή παραμονή των εντομών. Κατά τη διάρκεια του χρόνου παραμονής πληθυσμού παρατηρείται μετακίνηση προς το βάθος της κοιλάδας με ανώτατο σημείο συγκέντρωσης το άνοιγμα με τον καταρράκτη, όπου η πυκνότητα είναι μέγιστη προς το τέλος του καλοκαιριού. Η απαραίτητη σχετική υγρασία, που πρέπει να είναι υψηλή, επιτυγχάνεται με την εξάτμιση του νερού και την διαπνοή των φυτών. Χρειάζονται απαραίτητα, νερό και υψηλή υγρασία του αέρα για να επιβιώσουν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ
Η πεταλούδα έχει πολύ μεγάλη εξάπλωση, σε όλη σχεδόν την Ευρώπη, δυτική Ασία και σε άλλες χώρες της Μεσογείου. Έχει βρεθεί σε χώρες όπως, Ελλάδα, Αγγλία, Γαλλία, Βέλγιο, Ελβετία, Ολλανδία, Γερμάνια, Βοσνία, Ερζεγοβίνη, Ιταλία, Ισπανία, Ρωσία, Τουρκία, Ιράν, Ιράκ, Αίγυπτο και Κύπρο. Ο μεγαλύτερος πληθυσμός βρίσκεται στο νησί της Ρόδου, όπου τόπος συγκέντρωσης είναι η "Κοιλάδα των Πεταλούδων". ?λλος σημαντικός βιότοπος είναι η Βοιωτία. Τη συναντάμε όμως και σε Σαμοθράκη, Κρήτη, Αττική, Αχαΐα, Θάσο, Ικαρία, Μήλο, Νίσσυρο, Σάμο, Σίφνο, Χίο, Φαράγγι Αθώου-Ηπείρου και χερσόνησο ?θω-Χαλκιδική.

ΥΓΡΑΜΒΑΡΗ (Liquidambar orientalis)
Γένος φυτών της οικογένειας των πλατανοειδών ή πλατανίδων, που συμπεριλαμβάνει δέντρα ιθαγενή των βορείων χωρών της Αμερικής και των δυτικών χωρών της Ασίας. Την υγράμβαρη την συναντάμε στη Κοιλάδα των Πεταλούδων.
Τα ταξιδιωτικά γραφεία της Ρόδου οργανώνουν πολλές επισκέψεις στην ποταμιά της πεταλούδας. Αυτή απέχει 24χλμ. από το κέντρο της Ρόδου. Το αρωματικό δάκρυ της Υγράμβαρης έλκει μυριάδες πεταλούδες του συγκεκριμένου είδους. Η Υγράμβαρη είναι σπάνιο δέντρο. Αρκετά τέτοια δέντρα απαντούν στην Τουρκία, που τα εκμεταλλεύονται για το ανώνυμο ρετσίνι τους. Τα δέντρα της ποταμιάς της Ρόδου, δεν τα ρητινεύουν, επιχειρήθηκε όμως και τέτοια αξιοποίηση. Ο τουρισμός απέφερε πιο πολλά κέρδη, από το αρωματική ρητίνη. Σε κάθε περίπτωση η εκμετάλλευση του φυτού για τη ρητίνη θα προξενούσε ένα αντιαισθητικό πλήγωμα των ωραίων δέντρων της Υγράμβαρης...

ΓΚΙΖΑΝΙ
Το γκιζάνι είναι ένα ψάρι μικρού μεγέθους (το μέγιστο μήκος του φθάνει τα 10-12 εκατοστά). Ζει αποκλειστικά στα γλυκά νερά της Ρόδου. Αλλιώς ονομάζεται Ladigesocypris ghigii (Pisces, Cyprinidae). Καταφέρνει να ζει στο επικίνδυνο περιβάλλον των ρεμάτων του νησιού, που το χειμώνα μπορεί να πλημμυρίσουν, ενώ το καλοκαίρι ξεραίνονται στο μεγαλύτερο μέρος τους. Το γκιζάνι κατοικεί στα περισσότερα ρέματα και ο κύκλος ζωής του είναι σύντομος (ζει τρία χρόνια) και τρώει ένα ευρύτατο φάσμα τροφών.
ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΟΥ ΖΕΙ: Το Ladigesocypris ghigii (Pisces, Cyprinidae) ζει στις παρακάτω περιοχές: στην περιοχή της Ψίνθου, στην Αγία Ελεούσα, στη λίμνη των Νάνων, καθώς και στα ρέματα και την τεχνητή λίμνη της Απολακκιάς. Επίσης ζει στα ρέματα: Λουτάνη, Γαδουρά και Αργυρού. Επιπλέον ανακαλύφθηκαν πληθυσμοί που δεν είχαν καταγραφεί στο παρελθόν στα ρέματα Χα, Μάκαρη, Λάρδου και σε δυο μικρές τεχνητές υδατοδεξαμενές στην περιοχή ?τσακα.
ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ: Αναπαράγεται τμηματικά την άνοιξη και στις αρχές του καλοκαιριού. Η διάρκεια της αναπαραγωγικής του περιόδου διαφέρει ανάλογα με το υδάτινο σύστημα, καθώς επίσης και από χρονιά σε χρονιά. Συνήθως στα συστήματα με λίγο νερό (π.χ. ρέματα Απολακκιάς), καθώς και στα υπόλοιπα κατά τις ξηρές χρονιές, η αναπαραγωγική του περίοδος παρατείνεται έως και το τέλος του καλοκαιριού.
ΑΠΕΙΛΕΣ: Η κυριότερη απειλή για το γκιζάνι είναι η έλλειψη νερού που οφείλεται στο συνδυασμό της ξηρασίας και της μεγάλης ποσοτικά άντλησης νερού κατά την καλοκαιρινή περίοδο. Η ξηρασία είναι αποτέλεσμα του ξηρού κλίματος. Ακόμη όμως και όταν βρέχει, οι απότομες πλαγιές των βουνών προκαλούν έντονη ροή του επιφανειακού νερού με αποτέλεσμα ο εμπλουτισμός των υπόγειων νερών να είναι περιορισμένος. Επιπρόσθετα, επειδή μεγάλο μέρος των δασών της Ρόδου έχει καταστραφεί στο παρελθόν από πυρκαγιές, έχει αυξηθεί κατά πολύ η διάβρωση των εδαφών, μειώνοντας έτσι τη φυσική δυνατότητα συγκράτησης του νερού για τον εμπλουτισμό του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα.

Προτείνουμε τις εξής λύσεις αφού πρώτα μάθουμε το βιολογικό του κύκλο και κατανοήσουμε την αξία του:

• Να διαχειριστούμε ορθολογικά τους υδάτινους πόρους
• Να προστατέψουμε τα δάση από τις φωτιές
• Να μη ρυπαίνουμε και να μην καταστρέφουμε τα ρέματα

ΤΑ ΜΙΚΡΟΣΩΜΑ ΑΛΟΓΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ
Σύμφωνα με διάφορες μαρτυρίες ζωολόγων και κατοίκων του δήμου Αρχαγγέλου τα μικρόσωμα αυτά άλογα ζούσαν από πολλά χρόνια πριν, σε ημιάγρια κατάσταση στα πυκνά τότε δάση της Ρόδου, στο λεκανοπέδιο που περικλείεται από τα βουνά του Κουτσούτη, Στρογγυλού και Κουρεπή, στο κέντρο του νησιού και δυτικά της Αρχαγγέλου, επίσης γύρω από τα βουνά Κάραβος και Προφήτης Ηλίας νότια του δήμου. Το ύψος τους κυμαίνεται μεταξύ 0,80-1,20cm. Έχουν χρώμα μαύρο ή καστανό ή ερυθρό σκούρο. Ο αριθμός των μικρόσωμων αλόγων ήταν προπολεμικά μέχρι 150 άτομα. Κατά την δεκαετία του 1950 μειώθηκε σε 50-60 άτομα.

ΛΟΓΟΙ ΜΕΙΩΣΗΣ
1. Η κατά καιρούς πυρκαγιές και οι ανομβρίες ήταν οι κυριότερες αιτίες της μείωσης τους.
2. Η κακοποίηση του οικοσυστήματος και ο περιορισμός της έκτασης βοσκής τους από άλλες δραστηριότητες.
3. Οι Ιταλοί στρατιώτες κατά τη διάρκεια του πολέμου σκότωναν τα μικρόσωμα αυτά ζώα για τροφή.
4. Κτηνοτρόφοι της περιοχής τα πιάνουν και τα πωλούν.
5. Η έλλειψη ευαισθησίας από πολλούς για τη προστασία τους.
Ο αριθμός τους αυτή τη στιγμή είναι 10 και χάρη στις αξιέπαινες προσπάθειες του πολιτιστικού συλλόγου της Αρχαγγέλου "Ο Αίθωνας" αυτά τα λίγα άλογα έχουν ένα συγκεκριμένο χώρο για την προστασία και επιβίωση τους.
Πρέπει να συντρέξουμε σε βοήθεια προτού εξαλειφθεί και αυτό το είδος από τα πολλά της Ροδίτικης πανίδας.

ΤΟ ΠΛΑΤOΝΙ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ
Το πλατόνι της Ρόδου είναι ένα από τα λίγα είδη ελαφιών της Ευρώπης που διασώθηκαν μέχρι σήμερα. Πολλοί ισχυρίζονται ότι το πλατόνι ήρθε στο νησί της Ρόδου με την άφιξη των σταυροφόρων. Η Ρόδος αναφέρεται σε αρχαία κείμενα ως "Οφιούσα" η έχουσα δηλαδή πολλά φίδια. Σύμφωνα με την παραπάνω άποψη, οι σταυροφόροι για να προστατεύσουν τα στρατόπεδα από τα φίδια, εισήγαγαν το ελάφι και το χρησιμοποίησαν ως φύλακα σε χώρους γύρω από αυτά. Τα ελάφια δεν κυνηγούν για να σκοτώσουν τα φίδια, όπως πιστεύουν πολλοί, εν τούτοις λέγεται ότι τα κέρατα του ελαφιού εκκρίνουν κάποια ουσία (ένα αλκάλιο), η μυρωδιά του οποίου ενοχλεί και εξαναγκάζει τα φίδια να απομακρυνθούν. Κάποια λοιπόν από τα ζώα αυτά, που έφεραν οι σταυροφόροι, ξέφυγαν από τα στρατόπεδα, κρύφτηκαν στα δάση και δημιούργησαν αργότερα τον υπάρχοντα πληθυσμό. Όμως η Ρόδος αναφέρεται σε αρχαία κείμενα και ως "Ελαφούσα", που σημαίνει ότι υπήρχαν ελάφια στο νησί από την αρχαιότητα.
Το πλατόνι είναι μηρυκαστικό θηλαστικό, της οικογένειας των ελαφιών. Είναι μετρίου μεγέθους ελάφι. Το μήκος του είναι 1,5 μέτρο περίπου και το ύψος του φτάνει τα 90 εκατοστά περίπου. Ζυγίζει γύρω στα 100 κιλά, αν και υπάρχουν ώριμα αρσενικά που φτάνουν τα 150 κιλά. Είναι πολύ όμορφο ζώο. Η ομορφιά του οφείλεται κυρίως στη τέλεια αναλογία του σώματος του αλλά και στον πανέμορφο χρωματισμό του. Τα αρσενικά στολίζονται με τέλεια σε συμμετρία και ομορφιά κέρατα με αποχρώσεις από σκούρο καφέ μέχρι ανοιχτό μπεζ, που εξαρτώνται από την ηλικία των ζώων αλλά και τις εποχές του έτους. Έχει σχετικά μεγάλα και λεπτά πόδια με μάλλον κοντό κεφάλι, προεξέχοντα λάρυγγα και χοντρό σβέρκο.
Τα κέρατα, που υπάρχουν μόνο στα αρσενικά, είναι στρογγυλά στις ρίζες, ανοίγουν πλαταίνουν πάνω και καταλήγουν σχηματίζοντας χαρακτηριστικές μύτες. Διαφέρουν από τα κέρατα των άλλων ελαφιών, επειδή είναι παλαμοειδή. Πάντα είναι διαφορετικά, ανάλογα με την ηλικία του ζώου. Τα κέρατα του πλατονιού πέφτουν κάθε χρόνο το Μάιο, ξαναφυτρώνουν σιγά, σιγά και είναι πλήρως ανεπτυγμένα τον Σεπτέμβριο. Για κάθε χρόνο ηλικίας του ελαφιού, προστίθεται στα καινούργια κέρατα και μια μύτη στο πλατύτερο τμήμα.
Τα ώριμα αρσενικά ζουν συχνά μόνα τους ή με παρέα 3-4 ζώων. Όσο μεγαλώνουν τους αρέσει περισσότερο η μοναξιά. Τα μικρά αρσενικά μαζί με τα θηλυκά και τα νεογέννητα μένουν ενωμένα σε κοπάδια. Γύρω στον Οκτώβριο εμφανίζονται τα αρσενικά, που συχνά παλεύουν μεταξύ τους για ώρες, για την κατάκτηση των θηλυκών. Η εγκυμοσύνη των θηλυκών κρατάει 8 μήνες, οπότε γεννούν γύρω στον Ιούλιο ένα με δύο μικρά.
Στην Ρόδο το πλατόνι ζει σε αμιγή δάση τραχείας Πεύκης, μικτά δάση Πεύκης και κυπαρισσιού, σε θέσεις όπου υπάρχει νερό όλο τον χρόνο ή εκεί που υπάρχουν ποτίστρες αιγοπροβάτων. Επίσης ζει και βόσκει σε θαμνότοπους αείφυλλων πλατύφυλλων (κουμαριές, σχίνα, πουρνάρια, ξυλοκερατιές). Υπολογίζεται ότι σήμερα στα δάση της Ρόδου υπάρχουν γύρω στα 100-150 ζώα.
Υπάρχει επίσης σημαντικός αριθμός (90 άτομα) τα οποία διατηρεί ο δήμος Ρόδου σε περιφραγμένους χώρους πάνω από το πάρκο του Ροδινιού. ?τομα ελαφιού έχουν μεταφερθεί από τη Ρόδο και σε άλλες περιοχές της Ελλάδος όπου ζουν μέσα σε ζωολογικούς κήπους και πάρκα. Οι μεγάλες πυρκαγιές που συνέβησαν στα νησιά μαζί με την λαθροθηρία και την κακοποίηση του περιβάλλοντος μείωσαν αν όχι εξαφάνισαν και τα τελευταία δείγματα αυτού του είδους. Σήμερα ειδικοί υποστηρίζουν ότι σε ημιάγρια κατάσταση διαβιούν ελάχιστα 20-50 άτομα. ?λλες αιτίες εξαφάνισης είναι οι εξής:
1. Η έλλειψη τροφής λόγω περιορισμού των καλλιεργήσιμων εκτάσεων και της βοσκήσιμης γης.
2. Εξαιτίας των διαταραχών οικοσυστήματος μειώθηκε αφενός η ικανότητα αντίστασης του πληθυσμού έναντι των ασθενειών και αφετέρου η αναπαραγωγική ικανότητα των ζώων.
3. Η έλλειψη υδάτων για τις ανάγκες υδρεύσεως των βιότοπων λόγω της στρέψης των φυσικών πηγών και τις αλόγιστες αρδεύσεις στις πολλές γεωτρήσεις και την παρατεταμένη ανομβρία.
Κατά καιρούς είχαν γίνει αρκετές προτάσεις για τη δημιουργία ενός οικολογικού πάρκου για την προστασία και διαιώνιση του είδους, δυστυχώς όμως χωρίς σοβαρά αποτελέσματα. Είναι πλέον καιρός όλοι οι φορείς να ενώσουν τις δυνάμεις τους για την αποτελεσματική προστασία, του υπό εξαφάνιση αυτού ζώου.
Το ελάφι της Ρόδου πλατόνι ανήκει στην οικογένεια Dama-Dama και ζει στα δάση της Ρόδου. Έγινε το σύμβολο του νησιού και η δική μας γενιά φέρει το βάρος της προστασίας του. Μετά τη απελευθέρωση της Δωδεκανήσου στα δάση της Ρόδου υπήρχαν χιλιάδες ελάφια που ζούσαν σε κοπάδια των 30-50 ατόμων.

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΗΘΟΣ
Η φετινή μας ενασχόληση με θέματα φυσικού περιβάλλοντος, στα πλαίσια του σχολικού Προγράμματος της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, μας έφερε αντιμέτωπους με το θέμα της οικολογικής ισορροπίας του κόσμου μας. Έτσι προσεγγίσαμε τη βιοποικιλότητα του πλανήτη μας και κατανοήσαμε τη σημασία της για τη ζωή. Στη σημερινή εποχή η θαυμαστή αυτή ισορροπία κινδυνεύει να ανατραπεί. Η ανθρώπινη παρέμβαση οδήγησε σε μεγάλες οικολογικές καταστροφές με αποτέλεσμα πολλά είδη της χλωρίδας και της πανίδας να απειλούνται με εξαφάνιση. Ενδεικτικά αναφερθήκαμε σε ορισμένα είδη που κινδυνεύουν, τα οποία αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του φυσικού περιβάλλοντος. Το άμεσο ερώτημα που προκύπτει είναι τι μπορεί να γίνει στο σύγχρονο κόσμο, ώστε να αποφευχθούν οι περαιτέρω αρνητικές συνέπειες της ανθρώπινης παρέμβασης στην οικολογική ισορροπία του πλανήτη.
Μια αιτία της οικολογικής κρίσης είναι η σύγχρονη τεχνολογία. Αυτή η τεχνολογία προσέφερε τεράστιες δυνατότητες στον άνθρωπο και απεριόριστη δύναμη. Κάτω από αυτά τα δεδομένα βελτιώθηκαν σημαντικά οι συνθήκες ζωής του ανθρώπου. Παράλληλα η χρήση της τεχνολογίας απέβη εις βάρος του φυσικού περιβάλλοντος. Είναι όμως αυτονόητο, ότι οι ανθρώπινες επιλογές είναι ο παράγοντας που μεσολαβεί ανάμεσα στο φυσικό περιβάλλον και την τεχνολογική δύναμη του σύγχρονου πολιτισμού. Από τις πρωτοβουλίες και δραστηριότητες του ανθρώπου διαμορφώνονται μια σειρά από αντιδράσεις, που έχουν αποτέλεσμα, εκτός από την εξάντληση φυσικών πόρων, τη ρύπανση, μόλυνση, και καταστροφή του περιβάλλοντος.
Η ουσία του προβλήματος λοιπόν δε βρίσκεται στην ίδια την τεχνολογία αλλά στο πως χρησιμοποιείται σήμερα η τεράστια τεχνολογική ισχύ στα ανθρώπινα χέρια. Και αυτό δεν μπορεί να είναι ανεξάρτητο από το πως θεωρεί ο σύγχρονος άνθρωπος τον κόσμο, τι προτεραιότητες βάζει στη ζωή του και πως διαμορφώνει ανάλογα τη σχέση του με το φυσικό περιβάλλον. Περνάει λοιπόν έτσι ο προβληματισμός στο χώρο της ηθικής, όπως παρατηρούν και σύγχρονοι διανοούμενοι.
Oι καινούργιες τεχνολογικές δυνατότητες βελτίωσαν αναμφισβήτητα την ποιότητα ζωής των ανθρώπων. Παράλληλα όμως δημιουργήθηκε και ο τύπος του ανθρώπου, που διαρκώς απολαμβάνει τα αγαθά του πολιτισμού του. Τα αγαθά αυτά σταδιακά, από στοιχεία απαραίτητα για την επιβίωση μετατρέπονται σε στοιχεία, που βελτιώνουν και προάγουν τη ζωή και εν συνεχεία αποτελούν αντικείμενο καθημερινής ασυδοσίας του σύγχρονου τρόπου ζωής. Οι κοινωνίες των αναπτυγμένων χωρών σήμερα αποτελούν την αρένα, όπου το φυσικό περιβάλλον φθείρεται καθημερινά, προσφέροντας την πνοή της ζωής του στις αλόγιστες απαιτήσεις της καθημερινότητάς μας.
Για την προστασία του συγκροτήθηκαν οικολογικές οργανώσεις, που απέκτησαν διεθνή εμβέλεια και κινητοποίησαν κοινοβούλια κρατών, εθνικές κυβερνήσεις και διακρατικούς φορείς. Με αυτό τον τρόπο κατάφεραν σημαντικές επιτυχίες σε θέματα νομοθετικά και θεσμικά για την προστασία του περιβάλλοντος. Παράλληλα όμως η ανησυχία των ειδικών επιστημόνων δεν έπαψε και καθημερινά εντοπίζονται νέες πτυχές τις περιβαλλοντικής κρίσης. Μπορούμε λοιπόν τώρα να αντιληφθούμε καλύτερα τη μετατόπιση του προβληματισμού στο χώρο της ηθικής.
Η φύση με τις αντιδράσεις της μας δείχνει συνεχώς, ότι είναι ένας ζωντανός οργανισμός που ζει και αναπνέει μαζί μας. Παράλληλα είναι το όμορφο σπίτι που μας περιβάλλει και ο φυσικός χώρος δράσης μας. Η ζωή μας είναι άμεσα εξαρτημένη από το φυσικό περιβάλλον τόσο βιοτικά όσο και ποιοτικά. Η αρμονία με αυτό το φυσικό κόσμο έχει μόνο ευεργετικές συνέπειες στη ζωή μας. Η φύση ζει και η ποικιλία των ειδών που την απαρτίζουν συνθέτει ισορροπημένα, όπως είδαμε, τη λειτουργία της βιοποικιλότητας.
Οι αλόγιστες παρεμβάσεις και η ασύμμετρη εκμετάλλευση πλουτοπαραγωγικών πηγών του φυσικού περιβάλλοντος παρεμβαίνουν καταλυτικά στο φαινόμενο της βιοποικιλότητας και δημιουργούν ανασταλτικό παράγοντα της βιωσιμότητας του φυσικού κόσμου. Η διατάραξη της οικολογικής ισορροπίας γίνεται πια αναπόφευκτη. Η ίδια η φύση διδάσκει λοιπόν το μέτρο και την ισορροπία στους καταναλωτικούς ρυθμούς, με τους οποίους ζει και κινείται ο σύγχρονος άνθρωπος. Η έλλειψη αυτού του μέτρου αλυσιδωτά έχει οδυνηρές συνέπειες για το φυσικό περιβάλλον, οι οποίες επιστρέφουν τελικά σε μας τους ίδιους. Αυτό είναι ένα πολύ λεπτό σημείο, το οποίο αφορά αποκλειστικά και τον καθένα από μας στην καθημερινότητά του.
Όσο αγώνα και να κάνουν οι οικολογικές οργανώσεις και τα περιβαλλοντικά κινήματα, έστω και αν εξασφαλίσουν τους πλέον ευνοϊκούς νόμους για την προστασία του περιβάλλοντος, λίγα θα επιτευχθούν, αν ο κάθε άνθρωπος δε συνειδητοποιήσει την αρμονία και την ισορροπία, με την οποία η ίδια η φύση λειτουργεί από μόνη της. Ο υπερκαταναλωτισμός των αναπτυγμένων κοινωνιών είναι μια βασική πληγή της σύγχρονης εποχής, που αποβαίνει σε αφαίμαξη ζωτικών στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος. Η έλλειψη μέτρου στα αγαθά της καθημερινότητάς μας συνεπάγεται μεγάλο και γρήγορο οικονομικό κέρδος στους φορείς, που δραστηριοποιούνται στο να μας τα προσφέρουν. ?μεσο αποτέλεσμα η λεηλασία της φύσης, η οποία αποβαίνει πλέον το θύμα των εις βάρος της επεμβάσεων μας. Έτσι απειλείται η αειφόρος ανάπτυξη, γιατί ο άνθρωπος δημιουργεί τις συνθήκες, ώστε να μην μπορεί η φύση να διαθέτει τα αναγκαία αποθέματα για τη βιολογική και ποιοτική βιωσιμότητα του κόσμου στο μέλλον.
Μέσα σε αυτά τα πλαίσια πρέπει να τοποθετηθεί το θέμα της οικολογικής συνείδησης, ως συνάρτηση της όλης συγκρότησης του ανθρώπου. Μόνο αν πραγματικά θεωρήσουμε τον κόσμο ως το φυσικό χώρο, από τον οποίο εξαρτάμε τη ζωή μας και ο οποίος εξαρτάται από τον τρόπο της ζωή μας, θα λειτουργήσουμε με απόλυτο σεβασμό απέναντί του. Έτσι δε θα αναφερόμαστε στο θέμα της προστασίας του περιβάλλοντος μέσα από απλά ρομαντικές ή επιφανειακά συναισθηματικές προσεγγίσεις αλλά πραγματικά θα αποτελεί ζήτημα πρωταρχικής σημασίας για μας.
Είναι χαρακτηριστικό, ότι λαοί που έζησαν με απλό τρόπο κοντά στη φύση, διακρίνονταν για τον ιδιαίτερο σεβασμό που έτρεφαν για αυτήν. Η συνέχεια στην αλυσίδα της ζωής είχε κατανοηθεί πάρα πολύ καλά. Ο σεβασμός αυτός συμπλέκονταν πολλές φορές και με θρησκευτικές αντιλήψεις. Παράλληλα και σε πολλές άλλες κοινωνίες με περισσότερο αναπτυγμένη τεχνολογία η φύση θεωρείται και ερμηνεύεται μέσα από το θρησκευτικό στοιχείο. Στη θρησκευτική θεώρηση του ορθοδόξου χριστιανισμού όλη η κτίση "ανακαινίζεται" από το Δημιουργό της. Το ζωτικής σημασίας λοιπόν θέμα της προστασίας του περιβάλλοντος παίρνει μια ιδιαίτερη διάσταση και βιώνεται έτσι μια απόλυτη αρμονία ανάμεσα στις απαιτήσεις της ζωής του ανθρώπου, στα όσα προσφέρει ο φυσικός κόσμος σε αυτή τη ζωή και στα όσα απαιτεί αυτός ο φυσικός κόσμος για να συνεχίσει να αναπνέει φυσιολογικά.
Με αυτά που αναφέραμε είναι εύκολο να αντιληφθούμε πια, ότι η σχέση μας με το φυσικό περιβάλλον μας διδάσκει το σεβασμό και τη συνείδηση της προσφοράς. Ο άνθρωπος πρέπει να καταλάβει, ότι δεν μπορεί να ζει υπό τη λογική της κυριαρχικής ιδιοποίησης στα πλαίσια ενός γρήγορου κέρδους. Η ίδια η ανθρώπινη κοινωνία δομείται πάνω στη βάση της αμοιβαίας συνύπαρξης. Αν αυτό δεν αποτελέσει αρχή και στη σχέση μας με το φυσικό κόσμο, τότε οι αναπόφευκτες αρνητικές συνέπειες θα συνεχίσουν με ολέθρια αποτελέσματα για τον άνθρωπο.
Το φυσικό περιβάλλον ανήκει σε όλους. Οι επόμενες γενεές πρέπει να συνεχίσουν να απολαμβάνουν τις ευεργεσίες της φύσης. Δεν μπορούμε να τις αγνοήσουμε αυτονομώντας τον προσωπικό εγωισμό μας από τον κόσμο και αδιαφορώντας για τη φύση.
Θα κλείσουμε κάνοντας μια τελευταία αλλά σημαντική παρατήρηση. Η όλη προσέγγιση, που επιχειρήσαμε, έδειξε την εξάρτηση ανάμεσα στο φυσικό περιβάλλον και τη ζωή του ανθρώπου. Καταλάβαμε λοιπόν, ότι συμφέρον μας είναι η προστασία του περιβάλλοντος.
Παρ' όλα αυτά, αν δεν αγαπήσουμε απλά και ειλικρινά το φυσικό κόσμο, που μας περιβάλλει, δύσκολα θα καταφέρουμε, μόνο με το φόβο των τραγικών συνεπειών για τη ζωή μας, με τις οποίες μας προειδοποιούν οι περιβαλλοντολόγοι, να αντιμετωπίσουμε την οικολογική κρίση της εποχής. Αντίθετα μάλιστα εύκολα γίνεται στη συνείδησή μας μετάθεση των καταστροφικών συνεπειών της περιβαλλοντικής κρίσης σε μια μελλοντική πραγματικότητα, η οποία μας φαίνεται πολύ μακρινή. Και αυτό, γιατί ο σύγχρονος άνθρωπος πολύ δύσκολα θα θελήσει να αλλάξει κάτι στον τρόπο ζωής του, όταν μάλιστα αυτό σχετίζεται με την καταναλωτική ασυδοσία, η οποία φαίνεται σήμερα φυσιολογική καθημερινότητα.
Είναι σωστό λοιπόν να αγαπήσουμε πραγματικά το φυσικό περιβάλλον. Αντιλαμβανόμενοι τη σημασία, που έχει για τη ζωή μας, θα πρέπει να το δούμε ως το πεδίο ανάπτυξης και καλλιέργειας της ανθρώπινης προσωπικότητας. Τοποθετώντας σε αυτά τα δεδομένα τη σχέση μας με το φυσικό κόσμο εξευγενίζουμε την ίδια μας την ύπαρξη και η όποια δράση μας στο μικρόκοσμο του καθενός θα διακρίνεται από ειλικρινή σεβασμό και αγάπη για το περιβάλλον. Όταν ορίζουμε με τέτοιες προδιαγραφές τις αξίες της ζωής μας, δε θα μας είναι ανεκτό να ζούμε εις βάρος της φύσης με κανένα τρόπο.
Είναι λοιπόν τώρα ξεκάθαρο, πως η μεγαλύτερη δύναμη, που μπορεί να αποτρέψει την οικολογική κρίση, είναι η καλλιέργεια οικολογικού ήθους. Ένα ήθος που διδάσκει το μέτρο, το σεβασμό στην αξία της ζωής και την προσφορά. Ας μην ξεχνάμε, πως η καλλιεργημένη συνείδηση είναι πάνω από όλους τους νόμους και τις απαγορεύσεις και είναι γνώρισμα ελεύθερων ανθρώπων.
Για να ζήσουν τα παιδιά μας σε μια βιώσιμη γη ας σταματήσουμε να τη καταστρέφουμε και να τη λεηλατούμε.
Ας ελπίσουμε ότι δεν θα ανακαλύψουμε τα όρια της γης όταν αυτά θα έχουν ξεπερασθεί!!!

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
• ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ
ΙΝΤΕRNET
• EΘΝΙΚΟ ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΚΠΕ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ
• ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ
• ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ