Μια πρώτη επεξεργασία της λίστας των βιοκαλλιεργητών

Του Στέφανου Σταμέλλου
Μέλος των Οικολόγων Πράσινων
21.12.2008

Σύμφωνα με τον ΠΙΝΑΚΑ ΚΑΤΑΤΑΞΗΣ ΔΙΚΑΙΟΥΧΩΝ ΣΤΟ ΜΕΤΡΟ 3.1 “ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ” της Δ/νσης Αγροτικής Ανάπτυξης Φθιώτιδας, στο νομό μας έχουν ενταχθεί 573 βιοκαλλιεργητές με 37.309 στρέμματα Από το σύνολο:
13.207 στρέμ είναι ελιές, ποσοστό 35,4%
11.855 στρέμ είναι μηδική - τριφύλλι, ποσοστό 31,77%
  4.264 στρέμ είναι σιτηρά, ποσοστό 11,43%
  1.544 στρέμ είναι κριθάρι, ποσοστό 4,14%
  2.434 στρέμ είναι βίκος, ποσοστό 6,52%
     936 στρέμ είναι βαμβάκι, ποσοστό 2,51%
     465 στρέμ είναι ρεβύθια, ποσοστό 1,25 %
     456 στρέμ είναι ρύζι, ποσοστό 1,22 %

Αυτές οι οκτώ παραγωγές αντιπροσωπεύουν το 94,2% του συνόλου των καλλιεργειών. Στα κηπευτικά, που μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα, συναντήσαμε μόνο έξι βιοκαλλιεργητές με 73,4 στρέμματα (2 Λιβανάτες, 2 Αταλάντη, 1 Αμφίκλεια και 1 στο Ζέλι Αταλάντης). Από τους 573 βιοκαλλιεργητές, οι 106 είναι στο χωριό Μαλεσίνα με 4.400 στρέμματα ελιές. Ο καθένας δηλαδή από αυτούς έχει μέσο όρο 42 στρέμματα καλλιέργεια ελιάς περίπου.

Η  βιολογική παραγωγή στη Φθιώτιδα φαίνεται να εστιάζει σε "εύκολες” καλλιέργειες, όπως η ελιά και η μηδική(τριφύλλι). Αυτό ήταν αναμενόμενο. Η μηδική δεν είχε “βγάλει” Δικαιώματα Ενιαίας Ενίσχυσης. Υπήρχε και μια αυξημένη ανάγκη για χονδροειδείς ζωοτροφές, οπότε ήταν λογικό να στραφούν όλοι οι παραγωγοί  σε μαζικές  εντάξεις της μηδικής, ώστε πολλοί να μιλάνε στην προηγούμενη περίοδο για  μηδικοποίηση  της Βιολογικής.

Η βιολογική γεωργία όμως οφείλει να επικεντρωθεί στα προϊόντα πρώτης διατροφικής ανάγκης και να «στρώσει» το τραπέζι των τοπικών καταναλωτών με προϊόντα που «γράφουν» μηδενικά χιλιόμετρα απόστασης από τον τόπο παραγωγής.

Έχει νόημα στην Φθιώτιδα να λέμε ότι έχουμε εντάξει 573 βιοκαλλιεργητές με 37.000 στρέμματα ενώ τίποτα δεν φτάνει στο τραπέζι των κατοίκων του Νομού ή στην τοπική εφοδιαστική αλυσίδα; Και ως πότε οι πιο ευαισθητοποιημένοι θα  προμηθεύονται  βιολογικά  προϊόντα με προέλευση Ν. Αμερικής;

Πού είναι το βιολογικό ψωμί και τα προϊόντα αρτοποιίας;…τόσα στρέμματα με βιολογικά σιτηρά έχουμε εντάξει. Δεν αναφερόμαστε στο βιολογικό γάλα και κρέας που  είναι ανάρπαστα. Παρόλα αυτά ελλείψει νομικού πλαισίου στην τυποποίηση δεν φτάνουν ποτέ στο τραπέζι μας τα προϊόντα ζωικής, ενώ  όλα σχεδόν τα ενταγμένα αγροτεμάχια παράγουν μόνο βιολογικές ζωοτροφές, πού μικραίνουν έτσι τα περιθώρια για παραγωγή προϊόντων φυτικής.
 
Όλοι  οι εμπλεκόμενοι, από τον γεωργικό σύμβουλο μέχρι τον  φορέα πιστοποίησης και τον ΟΠΕΚΕΠΕ, έχουν το ανάλογο μερίδιο ευθύνης γιατί  μετέτρεψαν τα βιολογικά προϊόντα σε προϊόντα γραφειοκρατίας και όχι σε προϊόντα “μιας άλλης γεωργίας”, μιας άλλης κουλτούρας για τη ζωή στην ύπαιθρο, που ενσωματώνουν μέσα τους περιβαλλοντικές αξίες και  την επιχειρηματική ηθική.

Πότε άραγε θα διαμορφώσουμε το θεσμικό πλαίσιο της πολυλειτουργικής αγροτουριστικής επιχείρησης; Πότε θα θεσπίσουμε κριτήρια για ποιοτικές υπηρεσίες σε τέτοιες μονάδες; Στην Ελλάδα σήμερα ο κάθε επιτήδειος  προσχηματικά δηλώνει αγρότης ή  επισκέψιμο αγρόκτημα ή αγροτουριστική μονάδα  και πουλά ό,τι θέλει  ως παραγωγός  (για μειωμένη φορολογία…), ενώ είναι επί της ουσίας έμπορος και προμηθεύεται τον κύριο όγκο των προϊόντων του από τις μεγάλες αλυσίδες.

Σε μια άλλη περίπτωση, οι γνήσιοι παραγωγοί ζαλισμένοι από τη γραφειοκρατία και τις πολλές αδειοδοτήσεις που απαιτούνται, εγκαταλείπουν τις δικτυώσεις παραγωγού – καταναλωτή, που φιλοδοξούν να  έχουν τα επισκέψιμα αγροκτήματα, στα χέρια εμπόρων που παριστάνουν τους αγρότες.

Υπάρχουν  σήμερα φωνές που λένε ότι  η φτώχεια μετανάστευσε στις μεγάλες πόλεις και πολλοί είναι αυτοί που θα αρνούνταν να χρηματοδοτήσουν βιολογικές παραγωγές, που δεν πρόκειται ποτέ να φτάσουν στο τραπέζι τους. “Γιατί να επιδοτώ με τους φόρους μου μια παραγωγή που δεν με αφορά” λένε πολλοί. Ας προσανατολισθεί η βιολογική σε βρώσιμα προϊόντα!. 

Μερικές ακόμα παρατηρήσεις

- Στην Νέα ΚΥΑ των Αγροπεριβαλλοντικών προβλέπεται να ενισχύονται με κριτήρια οι καλλιέργειες ανάλογα με το ποια ποιοτικά κριτήρια δηλώνουν ότι θα παράγουν οι παραγωγοί.

- Ο βίκος και γενικά τα ψυχανθή θα έπρεπε να ήταν στα επίπεδα του 10% του συνόλου των αροτραίων για να είναι σύμφωνα με τους κώδικες ορθής Γεωργικής Πρακτικής για να ξεκουράζονται τα αγροτεμάχια.

- Ο Νομός Φθιώτιδας δεν έχει  πολύ κτηνοτροφία. Μπορεί όμως να στραφεί σε πράσινες ζωοτροφές στα αγροτεμάχια  χαμηλής αξίας και να καλύψει με ζωοτροφές όλη την Χώρα, μια και βρίσκεται στο κομβικό σημείο από άποψη μεταφοράς και αποστάσεων.

- Ο μικρός κλήρος ανά παραγωγό δεν συμφέρει για δημητριακά και ζωοτροφές. Θέλει από 300 στρ και άνω. Η πολυτεμαχισμένη ιδιοκτησία και ο μικρός αριθμός ανά παραγωγό ευνοεί καλλιέργειες κηπευτικών (με την προϋπόθεση να υπάρχει νερό…).

- Ελάχιστα τα αρωματικά φυτά στις ορεινές περιοχές. Η ρίγανη της Λαμίας είναι η πιο πλούσια σε αιθέριο έλαιο (καρβακρόλη >80%) και δεν έχει ούτε καν καταγραφεί για να προστατευθεί σε κάποια τράπεζα γενετικού υλικού! Ενώ λοιπόν η αρωματική χλωρίδα της Φθιώτιδας είναι χρυσάφι, δεν έχει αξιοποιηθεί από τη βιολογική γεωργία.

(Το πως και πόσο  επιδοτείται γενικά η βιολογική γεωργία διαβάστε στη  σελ 35 στο σχέδιο της  ΚΥΑ. : http://www.a-cert.org/images/site/1005/454_4.pdf )

«Εχει μέλλον η βιολογική παραγωγή στη Φιώτιδα; Αξίζει να ασχοληθούμε με τα βιολογικά;» θα ρώταγε κάποιος… ΝAΙ, υπό προϋποθέσεις είναι η απάντηση. Δείτε μερικές σκέψεις γύρω από τον τοπικό τουρισμό και τη βιολογική παραγωγή:

- Αρχικά καταγράφονται τι είδους και τι ποσότητες σε προϊόντα καταναλώνουν οι ξενοδοχειακές μονάδες της περιοχής μας, που απορροφούν σημαντικές ποσότητες από  αλλού.
- Απ’ αυτά σε τι ποσότητες, σε τι ποιότητα (πιστοποιημένη) και με τι κόστος  μπορούν να παράγονται. Μπορεί να γίνει μια προσέγγιση και να ερευνηθεί η τοπική αγορά με προσωπικές επαφές ή με ειδικούς συμβούλους.
- Συνάπτονται Συμφωνίες - Συμβάσεις έργου Συμβολαιακής Γεωργίας με Μονάδες, που έχουν (αν έχουν) Συστήματα Ποιότητας (ΙSO 22000). Για Ποιότητα Α΄Β΄Γ θα υπογραφούν και  θα υπάρξουν δεσμεύσεις με ρήτρες για τις ανάλογες τιμές. Τα προϊόντα πωλούνται τον χειμώνα όταν υπογράφονται τα Συμβόλαια, όχι το καλοκαίρι πάνω στη συγκομιδή. Τότε εστιάζεται η παραγωγή μόνο την  Α΄ Ποιότητα.
- Η Δικτύωση ανανεώνεται και με άλλους κωδικούς προϊόντων κάνοντας συνεργασίες και με άλλους αγρότες παραγωγούς. Στόχος πρέπει να είναι η δημιουργία Τοπικού Συμφώνου Ποιότητας για παραγωγή με συγκεκριμένες προδιαγραφές, που θα τροφοδοτεί αποκλειστικά όλη την τοπική εφοδιαστική αλυσίδα της περιοχής.

…Δε φτάνει ο ήλιος μονάχα,
η γη σοδειά να δώσει,
χρειάζονται κι άλλα πολλά,
και προπαντός η γνώση…
(Κωστής Παλαμάς)