Welcome to eyploia.aigaio-net.gr!

     On Line Πλοία
Για να δείτε τα πλοία
On line στο Αιγαίο
πατήστε εδώ.

     Ανακοίνωση
 ΥΠΟΓΡΑΨΤΕ
Για να σωθεί η Σαντορίνη
και το Αιγαίο από
την τοξική βόμβα βυθού
Sea Diamond

 SIGN the PETITION
and help protect Santorini
and the Aegean Sea
from toxic dangers
 


     Κατηγορίες
?γρια Ζωή
Αεροδρόμια Λιμάνια
Αιολικά Πάρκα
Αλιεία
Ανανεώσιμες Π. Ε.
Απόβλητα
Απορ/τα-Ανακύκλωση
Απόψεις-Ιδέες
Βιοτοποι/βιοπ/λότητα
?γρια Ανάπτυξη
Βιώσιμη Ανάπτυξη
Δάση
Διάνοιξεις Δρόμων
Διατροφή
Διάφορα
Δίκτυο
Εκδηλώσεις-Ενημέρωση
Ενέργεια
Έρωτας και Αιγαίο
Θάλασσα-Ακτές
Κεραίες
Κλίμα
Κοινωνία Πολιτών
Κτηνοτροφία
Κυνήγι
Μ.Μ.Ε.
Νερό
Οικολογική Γεωργία
Παραδοσιακοί Οικισμοί
Περιβάλλον
Πολιτισμός
Ρύπανση
Συγκοινωνία
Τουρισμός
Φίλοι των ζώων
Φυσικοί Πόροι
Χωροταξία

     Νησιά


     Επιλογές
·Θέματα
·Αρχείο ?ρθρων

·1ο Τεύχος
·2ο Τεύχος
·3ο Τεύχος
·4ο Τεύχος
·5ο Τεύχος
·6ο Τεύχος
·7ο Τεύχος
·8ο Τεύχος
·9ο Τεύχος
·10ο Τεύχος
·11ο Τεύχος
·12ο Τεύχος
·13ο Τεύχος
·14ο Τεύχος
·15ο Τεύχος
·16ο Τεύχος
·17ο Τεύχος
·18ο Τεύχος
·19ο Τεύχος
·20ο Τεύχος
·21ο Τεύχος
·22ο Τεύχος

     Who's Online
Υπάρχουν επί του παρόντος 10 Επισκέπτης(ες) και 0 Μέλος(η) που είναι συνδεδεμένος(οι)

Είσαστε ανώνυμος χρήστης. Μπορείτε να εγγραφείτε πατώντας εδώ

     Search



     Έπαθλο

Το περιοδικό της Πελοποννήσου


 Περιβάλλον: Εφαρμογή της Τοπικής Ατζέντας 21, του Απόστολου Χατζηπαρασκευαϊδη

Νησιά

Φοιτητή ΠΜΣ «Περιβαλλοντική πολιτική και διαχείριση»
E-mail: envm04099@env.aegean.gr

Ευαισθητοποίηση τοπικών αρχών, φορέων και πολιτών μέσα από την εφαρμογή Local Agenda 21 με στόχο την χάραξη αποτελεσματικότερης περιβαλλοντικής πολιτικής.
Υπάρχουσες πρωτοβουλίες σε νησιωτικές περιοχές.



1.Εισαγωγή
Η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών το 1992 για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη, που διοργανώθηκε στο Ρίο της Βραζιλίας, ήταν η πρώτη σύνοδος των ηγετών του κόσμου που εξέτασε σε βάθος τα αλληλένδετα παγκόσμια προβλήματα της περιβαλλοντικής καταστροφής και της κοινωνικο-οικονομικής υπανάπτυξης. Οι συμμετέχοντες στη Σύνοδο Κορυφής υιοθέτησαν τη Διακήρυξη του Ρίο και την Ατζέντα 21, ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης που στοχεύει ,μεταξύ άλλων, στην άμεση ενημέρωση σχετικά με την κρισιμότητα της κατάστασης και την ανάγκη για βιώσιμη ανάπτυξη στον κόσμο τον 21ο αιώνα.
Η Ατζέντα 21 ασχολείται με τα πιεστικά προβλήματα του περιβάλλοντος και περιλαμβάνει πάνω από 2.500 συστάσεις για δράση. Περιλαμβάνει προτάσεις για την καταπολέμηση της φτώχειας, την αλλαγή των προτύπων παραγωγής και κατανάλωσης, για την προστασία και βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων, για την προστασία της ατμόσφαιρας, των ωκεανών, της βιοποικιλότητας, για την αποτροπή της αποψίλωσης των δασών και την προώθηση της βιώσιμης γεωργίας. Οι προσπάθειες που καταβλήθηκαν για την εφαρμογή της Ατζέντα 21,  δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για τη σταδιακή ενσωμάτωση των κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών διαστάσεων της βιώσιμης ανάπτυξης στη χάραξη, το σχεδιασμό και την υλοποίηση κυβερνητικών πολιτικών σε εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο. Η συνέχεια που δόθηκε στην Ατζέντα 21 συνέβαλε στην ευρεία αποδοχή και υιοθέτηση μιας ολοκληρωμένης, δια-τομεακής και συμμετοχικής προσέγγισης για τη βιώσιμη ανάπτυξη(Γρηγορίου κ.α,1993).
Η ιδέα για την Τοπική Ατζέντα 21 βρίσκεται στο κεφάλαιο 28 της Ατζέντα 21 και οι επεξεργασίες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα για την αποσαφήνιση και τον εμπλουτισμό της είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσες, τόσο σε διεθνές όσο και σε τοπικό επίπεδο. Η Ατζέντα 21 προτείνει τρόπους ενδυνάμωσης σημαντικών ομάδων ( γυναίκες, συνδικάτα, αγρότες, παιδιά και νέους, αυτόχθονες λαούς, επιστημονική κοινότητα, τοπικές αρχές, επιχειρηματίες, βιομηχανία και μη κυβερνητικές οργανώσεις (Μ.Κ.Ο) ) με στόχο την ανάληψη δράσεων ,που προωθούν τη βιώσιμη ανάπτυξη(UN,1992).

Στο κεφάλαιο 17 της Ατζέντα 21 προβλέπεται ότι τα παράκτια κράτη πρέπει να αναπτύξουν πολιτικές , οι οποίες θα αφορούν στην ολοκληρωμένη διαχείριση του παράκτιου χώρου, δημιουργώντας και ενισχύοντας τους μηχανισμούς συντονισμού για την ολοκληρωμένη διαχείριση και την αειφόρο ανάπτυξη των παράκτιων περιοχών, του θαλάσσιου περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων που εμπεριέχονται σ’ αυτούς. Τα μικρά νησιωτικά κράτη και τα νησιωτικά συμπλέγματα αποτελούν ένα ιδιαίτερα σημαντικό χωρικό πεδίο για την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης, καθώς αφενός περιλαμβάνουν πολύτιμους φυσικούς πόρους ,ενώ αφετέρου, εξαιτίας της γεωγραφικής τους θέσης και της ιδιοσυστασίας τους ,είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στην περιβαλλοντική υποβάθμιση, η οποία μπορεί ακόμα και να απειλήσει την ίδια την ύπαρξή τους. Η αναφορά στα νησιά στο κεφάλαιο 17 αποτελεί απόδειξη του διεθνούς ενδιαφέροντος για τη βιώσιμη ανάπτυξή τους, μέσα από την ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και της ευθραυστότητάς τους(Σπιλάνης,2005,250).

Η Πρώτη Παγκόσμια Διάσκεψη για την Αειφόρο Ανάπτυξη των Μικρών Νησιωτικών Κρατών, που πραγματοποιήθηκε στα νησιά Μπαρμπάντος το 1994, αποτέλεσε το πρώτο σημαντικό βήμα για την εφαρμογή του κεφαλαίου 17 της Ατζέντα 21.Καρπός της διάσκεψης αυτής ήταν η υιοθέτηση δύο σημαντικών κειμένων: της Πολιτικής Διακήρυξης και του Σχεδίου Δράσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη των Μικρών Νησιωτικών Κρατών(Καραγεώργου,2005,91). Στην Πολιτική Διακήρυξη επαναλαμβάνονται οι προτροπές της Ατζέντα 21 αναφορικά με το ρόλο των γυναικών ,των νέων, ΜΚΟ, των αυτόχθονων πληθυσμών, καθώς και άλλων σημαντικών ομάδων πολιτών,  μέσω κατάλληλων εκπαιδευτικών προγραμμάτων, με στόχο τη συμμετοχή τους στην επίτευξη της αειφόρου ανάπτυξης των νησιών(Τσάλτας,2005,73).

Οποιαδήποτε προσέγγιση για την ολοκληρωμένη διαχείριση νησιωτικών περιοχών απαιτεί την εισαγωγή ενός νέου τρόπου διακυβέρνησης ,ο οποίος βασίζεται στη συμμετοχή και στη συνεργασία όλων των τμημάτων της κοινωνίας των πολιτών. Η βιώσιμη διαχείριση των νησιωτικών περιοχών προϋποθέτει τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση ενός επωφελούς οικονομικού μοντέλου(Κάτσικας,2002,6).Η βιβλιογραφία(ενδεικτικά Bell ,2004, Fraser et al,2005), που αναφέρεται στην περιβαλλοντική διαχείριση, υπογραμμίζει την ανάγκη αλλά και τα πλεονεκτήματα της εμπλοκής της τοπικής κοινότητας ,όσον αφορά στη διαδικασία επιλογής δεικτών βιώσιμης ανάπτυξης στο πλαίσιο Τοπικών Ατζέντα 21,οι οποίες συνδέουν οργανικά την πορεία προς τη βιώσιμη ανάπτυξη με την χρηστή διακυβέρνηση(Allen et al,2002,1). Μέσω αυτής της εμπλοκής, οι καθημερινοί άνθρωποι, οι οποίοι αποκλείονταν παραδοσιακά από τη λήψη αποφάσεων, συμμετέχουν σε αποφάσεις που επηρεάζουν άμεσα την καθημερινότητά τους, ενώ παράλληλα  παρέχεται η δυνατότητα ενδυνάμωσης και εκπαίδευσης  της τοπικής κοινότητας (Parker,1999,20) .

Το περιβάλλον δεν είναι απλώς ένα θέμα με το οποίο πρέπει να ασχολούνται μόνο οι ειδικοί. Όσο πολύπλοκος, πολύμορφος και πολυδιάστατος και εάν είναι ο τομέας του περιβάλλοντος, είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό ότι απαιτεί την πολυεπίπεδη συμμετοχή όλων των φορέων του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα που συμμετέχουν στην αναπτυξιακή διαδικασία, αλλά κυρίως την ευαισθητοποίηση, πληροφόρηση, την κινητοποίηση και ενεργό συμμετοχή των ίδιων των πολιτών(Δαούση,2000,1).Η περιβαλλοντική διακυβέρνηση αποτελεί τη βασική συνιστώσα της επίτευξης της αειφορίας και για το λόγο αυτό έχουν ενταθεί οι προσπάθειες, σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο για την εφαρμογή των αρχών της Σύμβασης ?ρχους (πρόσβαση στην πληροφορία, συμμετοχή του κοινού και πρόσβαση στη δικαιοσύνη). Ιδιαίτερα θα πρέπει να αναληφθεί μια σοβαρή προσπάθεια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού, καθότι η περιβαλλοντική πληροφόρηση αποτελεί το κλειδί της συμμετοχής στη λήψη σχετικών αποφάσεων, για τις οποίες προαπαιτείται κοινωνική αποδοχή και συναίνεση(Χονδρού,2002,13).

Η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση σε θέματα περιβάλλοντος είναι μια διαδικασία πολλών σταδίων , που ξεκινά από τη γνώση και καταλήγει στην ενεργό συμμετοχή των πολιτών και φορέων (Scoullos,2002,2,Filho,1999,34). Η ευαισθητοποίηση περιλαμβάνει τις δράσεις επικοινωνίας και κινητοποίησης ,που αποσκοπούν στο να δίνει το κοινό σημασία στην ποιότητα και στην αειφόρο διαχείριση τόσο του εγγύς όσο και του μακρινού γεωγραφικά περιβάλλοντος, να έχει επίγνωση του ευάλωτου χαρακτήρα του περιβάλλοντος και των επιπτώσεων των υποβαθμίσεων αυτού, επίγνωση των πολύπλοκων περιβαλλοντικών φαινομένων και των μεταξύ τους διασυνδέσεων. Η ευαισθητοποίηση  είναι η πρώτη βαθμίδα αφύπνισης προς την περιβαλλοντική συνειδητοποίηση και υπευθυνότητα.  Η ευκολία πρόσβασης στην περιβαλλοντική πληροφορία, η δυνατότητα ελέγχου, η γρήγορη και επίκαιρη ενημέρωση για αποτελέσματα ελέγχου είναι ορισμένες από τις προϋποθέσεις που πρέπει να εξασφαλίζονται για την επίτευξη των στόχων του ευρωπαϊκού και εθνικού θεσμικού πλαισίου. Αξίζει να σημειωθεί ότι στόχος της χώρας μας για την περίοδο 2007 – 2013 είναι η ενίσχυση της περιβαλλοντικής συνείδησης, επαγρύπνησης, ενημέρωσης και συμμετοχής των πολιτών και φορέων, κρατικών και μη, η ενίσχυση στην ανάληψη δράσεων περιβαλλοντικού χαρακτήρα και η βελτίωση των δυνατοτήτων πρόσβασης στην περιβαλλοντική πληροφορία (YΠΕΧΩΔΕ,2005,6)
Η συμμετοχή είναι η - υπό διάφορες μορφές - ανάληψη δράσης από τους κατοίκους, είτε σημειακά, είτε μακροπρόθεσμα. 'Όπως και η πληροφόρηση/ ευαισθητοποίηση, έτσι και η συμμετοχή των πολιτών οφείλουν να είναι νομικά κατοχυρωμένες και να αποτελούν μέρος του επίσημου πολιτειακού θεσμικού πλαισίου: μέσω θεσμικά κατοχυρωμένων διαδικασιών διαβούλευσης του δημόσιου τομέα με το κοινό ή μέσω της συμμετοχής του πολίτη σε όργανα μελέτης ή λήψης αποφάσεων. Η συμμετοχή των κατοίκων στην προστασία του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων ενέχει επίσης και μια άτυπη πτυχή, όπως είναι παραδείγματος χάριν η υιοθέτηση προσωπικής και καθημερινής στάσης ευνοϊκής προς την αειφόρο διαχείριση του περιβάλλοντος (ΚΕΠΕΜΕΠ,2006).
Η συμμετοχή των πολιτών στις αποφάσεις που αφορούν την κοινότητά τους, στο πλαίσιο εφαρμογής Τοπικών Ατζέντα 21, αποτελεί εχέγγυο δημοκρατικότητας. Διασφαλίζει ότι οι αποφάσεις οι οποίες λαμβάνονται αποτελούν προϊόν συναίνεσης και άρα είναι υλοποιήσιμες. Η  συμμετοχική διαδικασία δεν έχει στόχο μόνο να πληροφορήσει τους πολίτες ,αλλά και να τους καταστήσει κοινωνούς της λύσης(Buchingham,1999,9). Όλες οι νέες ευρωπαϊκές οδηγίες (όπως π.χ  η τροποποίηση της οδηγίας για τις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων) ενσωματώνουν την υποχρέωση για τη διενέργεια διαδικασιών διαβούλευσης και συμμετοχής και αναφέρονται σε θεσμοθετημένες διαδικασίες διαβούλευσης, σε ενεργό συμμετοχή των πολιτών και στην υποχρέωση των αρχών να εξηγούν πώς ενσωμάτωσαν τα αποτελέσματα από αυτές τις διαδικασίες στις τελικές αποφάσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο εξωτερικό έχουν αναπτυχθεί εργαλεία και μεθοδολογίες, οι  οποίες  υποστηρίζουν τις συμμετοχικές αποφάσεις και το συμμετοχικό σχεδιασμό, όπως τα εργαστήρια σεναρίων (scenario workshops), οι συναινετικές συνελεύσεις (consensual conferences), τα δικαστήρια πολιτών (citizens’ juries), και οι συμμετοχικές προσομοιώσεις (participatory modelling) με  κοινό στόχο την  υποστήριξη του δημιουργικού διαλόγου(Χρυσόγελος,2005,416-7).
Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην πληροφόρηση και στη διαβούλευση με τους πολίτες, στην ενθάρρυνση των πολιτών να αναλάβουν ρόλο στη διαχείριση του περιβάλλοντος σε τοπικό επίπεδο. Ειδικότερα η τοπική αυτοδιοίκηση  πρώτου και δεύτερου βαθμού έχει να διαδραματίσει σπουδαίο ρόλο στην οικοδόμηση ενός καλύτερου κόσμου, που είναι εφικτός μέσα από την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης σε τοπικό επίπεδο. Τομείς όπως η ενέργεια, οι μεταφορές, η διαχείριση των φυσικών πόρων, η διαχείριση αποβλήτων, η ατμοσφαιρική ρύπανση, ο αστικός σχεδιασμός, η αειφόρος κατανάλωση, η ενδυνάμωση των συμμετοχικών δημοκρατικών διαδικασιών σε τοπική κλίμακα περιλαμβάνονται στην Τοπική Ατζέντα 21 και αποτελούν τομείς όπου η δράση της τοπικής αυτοδιοίκησης μπορεί να έχει σημαντικά αποτελέσματα (Τσάλτας,2004,101,Ακαδημία Αθηνών,2004,373).Παράλληλα, με στόχο την προώθηση των αρχών της αειφόρου ανάπτυξης στο χώρο των επιχειρήσεων, οι επαγγελματικές οργανώσεις, καταβάλλοντας προσπάθειες στο γεωργικό τομέα, στη βιομηχανία, στη βιοτεχνία και στον τουρισμό, πρέπει να αποτελέσουν τα κύρια κέντρα ευαισθητοποίησης για την προστασία των φυσικών πόρων. Εδώ αποκτά ιδιαίτερη σημασία ο εγκάρσιος χαρακτήρας της πληροφόρησης, ευαισθητοποίησης και συμμετοχής του κοινού,  σε σχέση με θέματα, όπως παραδείγματος χάριν, ο οικοτουρισμός, η βιομηχανία, οι υδάτινοι πόροι, κλπ. Τέλος, ο ρόλος των ΜΚΟ είναι αναντικατάστατος και αναγνωρισμένος : είναι όργανα επαγρύπνησης, συγκέντρωσης και διάχυσης πληροφοριών και αποτελούν  ενδιάμεσους φορείς για την ενημέρωση και την εκπαίδευση του κοινού (Χρυσόγελος,2005,411-416).
2.Η εφαρμογή της Τοπικής Ατζέντα 21 στο δήμο της Calvia (Ισπανία)

Ο δήµος της Calvia βρίσκεται στη δυτική ακτή του νησιού της Μαγιόρκα στην Ισπανία, µε επιφάνεια 145 τετραγωνικών χλµ και 60 χλµ ακτών ,έχει 40.000 κατοίκους και περισσότερους από 1,6 εκατοµµύριο επισκέπτες κάθε έτος. Το 1995 το ?ηµοτικό Συµβούλιο σε συνεργασία µε το υπουργείο Εµπορίου και Τουρισµού, αποφασίζει να εισαγάγει στην Calvia την Τοπική Ατζέντα 21, µε στόχο τον καθορισµό µιας νέας ολοκληρωµένης µακροπρόθεσµης πολιτικής ,προκειμένου να καταστεί –εντός μιας δεκαετίας-η  Calvia βιώσιμη πόλη και να αναδιοργανώσει την τοπική –και ιδίως την τουριστική - ανάπτυξη, στην οποία η βασική παράμετρος θα είναι το περιβάλλον. Προϋπόθεση του παραπάνω στόχου ήταν η επίτευξη συναίνεσης μεταξύ του ιδιωτικού τομέα, ΜΚΟ και των κατοίκων σε συνεργασία με το δήμο, την τοπική κυβέρνηση των Βαλεαρίδων Νήσων και την «Καμπάνια αειφόρων πόλεων και κωμοπόλεων της Ευρώπης»,στην οποία μετείχε ο δήμος(Δήμος Calvia,2006).


Μετά από μακρόχρονες συζητήσεις με εκπροσώπους τοπικών φορέων, το αρχικό έγγραφο ορισμού της Τοπικής Ατζέντα 21 περιελάμβανε τους εξής στόχους:
• Προστασία του θαλάσσιου και του χερσαίου περιβάλλοντος
• Υιοθέτηση μιας τοπικής ανάπτυξης βασισμένης στους υφιστάμενους πόρους και στην αποκατάσταση της τοπικής  πολιτισμικής κληρονομιάς
• Εκμοντερνισμός, αναστήλωση και περιβαλλοντική βελτίωση της αστικής περιοχής
• Καλυτέρευση των όρων διαβίωσης των ντόπιων, μέσω της αναβάθμισης των συνθηκών της καθημερινής ζωής, της ενεργού συμμετοχής στα κοινά και της ομαλής κοινωνικής ενσωμάτωσης
• Εκσυγχρονισμός του τουριστικού κλάδου, μέσω  της αποδυνάμωσης του μαζικού τουρισμού και της αναζήτησης νέων εναλλακτικών μορφών
• Δημιουργία ενός δημοτικού φορέα στον οποίο θα συμμετέχουν ιδιωτικοί τοπικοί παράγοντες, κυβερνητικοί και διοικητικοί υπάλληλοι, κύριο μέλημα του οποίου θα ήταν η υλοποίηση των παραπάνω στόχων     
           (ΕΤΕΜ,2004,8)

Τα μέτρα που θεωρήθηκε ότι πρέπει να ληφθούν, συμπεριλαμβανομένων δεκαπέντε  άμεσων δράσεων και σαράντα πρωτοβουλιών ικανών να επιτύχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, ήταν τα εξής:
• Περιορισμός της εκτεταμένης ανάπτυξης και αποκατάσταση της χερσαίας και της παράκτιας ζώνης
• Αναβάθμιση της ποιότητας της ζωής των κατοίκων
• Διατήρηση της φυσικής και ναυτικής κληρονομιάς
• Αναβίωση της πολιτισμικής και ιστορικής κληρονομιάς
• Αναβάθμιση της ποιότητας της Calvia, ως τουριστικού προορισμού
• Βελτίωση των μέσων μαζικής μεταφοράς και προώθηση εναλλακτικών μορφών μετακίνησης
• Ανάπτυξη αειφορικού τύπου διαχείρισης των κύριων περιβαλλοντικών θεμάτων
• Επένδυση σε γνώσεις και μέσα ικανά να οδηγήσουν στην ενδυνάμωση και την τόνωση της οικονομίας
• Προώθηση καινοτομιών εκ μέρους της διοίκησης του δήμου και διεύρυνση  της συνεργασίας μεταξύ ιδιωτικής και δημόσιας επενδυτικής δραστηριότητας
           (ΕΤΕΜ,2004,11)

Όσον αφορά στη διαδικασία και στη μεθοδολογία που ακολουθήθηκε, η Τοπική Ατζέντα 21 ήταν αποτέλεσμα της λειτουργίας του Φόρουμ Πολιτών, το οποίο αποτελούνταν από εκπροσώπους του ιδιωτικού τομέα, του δήμου, ειδικούς και πολίτες και το οποίο σχεδίασε και εφάρμοσε όλους τους στόχους και δράσεις. Το Φόρουμ αφιέρωσε δύο χρόνια στην επανεξέταση και στην κριτική ενός αρχικού κειμένου διαλόγου, το οποίο αναφερόταν εν περιλήψει στους στόχους της Τοπικής Ατζέντα 21. Το κείμενο αυτό παρουσιάστηκε στο διεθνές συνέδριο με τίτλο «Τουρισμός και βιώσιμη ανάπτυξη στη Μεσόγειο»(Απρίλιος 1997), που πραγματοποιήθηκε στην Calvia (UN,1999,49) και κατόπιν συγκροτήθηκε μια ολοκληρωμένη μεθοδολογία, η οποία στηρίχτηκε στη διαφάνεια των εργασιών του Φόρουμ(το οποίο λειτουργούσε ως ανοιχτό συμβουλευτικό σώμα ,όπου συμμετείχαν 150 πολίτες, οι οποίοι συναντιούνταν μια φορά το τρίμηνο) , στην ενθάρρυνση της συμμετοχής των πολιτών ,στο συντονιστικό ρόλο της δημοτικής αρχής, στην επιστημονική και μεθοδολογική εγκυρότητα(την οποία συνεισέφερε ομάδα ειδικών, η οποία συμμετείχε σε θεματικές συναντήσεις με το κοινό), στη λειτουργία θεματικών επιτροπών(αποτελούμενων από 30 άτομα η καθεμιά και επιφορτισμένων με την προετοιμασία και αξιολόγηση  βασικών θεματικών ενοτήτων της Τοπικής Ατζέντα 21), καθώς και σε μια αποτελεσματική επικοινωνιακή στρατηγική (Cameron,2003,57-58).

Το έγγραφο διαλόγου μαζί με μια περίληψη των προτάσεων της Τοπικής Ατζέντα 21 της Calvia, συντάχθηκε και συζητήθηκε στις αρχές του 1998 και μετά την έγκρισή του από το δημοτικό συμβούλιο, παρουσιάστηκε στην τοπική κοινότητα, στις αρχές του νησιού και τους διεθνείς οργανισμούς, που είχαν συμμετάσχει στην υλοποίηση και στον σχεδιασμό του .Το Νοέμβριο του 1998, ο δήμος της Calvia, εγκαινίασε καμπάνια με τίτλο «Calvia, Τοπική Ατζέντα 21: Εφικτός στόχος», ο οποίος επεδίωκε την ενημέρωση του κοινού σχετικά με το περιεχόμενο της Τοπικής Ατζέντα 21, τις δράσεις της και την εμπλοκή του στην διαδικασία υλοποίησης. Η πληροφόρηση και η διαβούλευση με το ευρύ κοινό επιτεύχθηκε μέσω της χρήσης τοπικών ΜΜΕ, ενημερωτικών φυλλαδίων ,καθώς και μέσω της διενέργειας μιας τοπικής δημοσκόπησης, η οποία πραγματοποιήθηκε με την αποστολή  σχετικού ερωτηματολογίου σε όλα τα νοικοκυριά του δήμου. Η δημοσκόπηση είχε ως στόχο την σφυγμομέτρηση της κοινής γνώμης ,αναφορικά με την υλοποίηση των δράσεων που είχαν οριστεί από την Τοπική Ατζέντα 21, και την αξιολόγηση του αποτελέσματος που είχαν, όσον αφορά  στην αναβάθμιση της τουριστικής ανάπτυξης (Cameron,2003,59).

Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα ποσοστό 30% των κατοίκων του δήμου ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα συμμετοχής στις διαδικασίες της Τοπικής Ατζέντα 21 και επικρότησαν τη δημιουργία νέων θεσμών, όπως του «Συνηγόρου του Πολίτη και του Τουρίστα» ,καθώς και του Παρατηρητηρίου Αειφορίας. Το Παρατηρητήριο Αειφορίας της Calvia τέθηκε σε λειτουργία προκειμένου να ελεγχθούν οι επιλεγµένες µεταβλητές για µια χρονική περίοδο και σε διαφορετικά επίπεδα. Παρέχει επίσης µια αξιολόγηση για το σύνολο των δράσεων της Τοπικής Ατζέντα 21 κάθε δύο ή τρία έτη και µια εξαµηνιαία ή ετήσια ανάλυση των περίπου 46 αντιπροσωπευτικότερων και εύκολα µετρήσιµων δεικτών. Χρησιµοποιώντας περισσότερους από 1000(!) δείκτες, οι πολίτες της Calvia προσδιόρισαν ποιοι τοµείς είναι σε µια κατάσταση ισορροπίας και ποιοι όχι. Οι τοµείς µε σηµαντική «ανισορροπία» είναι των περιβαλλοντικών θεµάτων (ενέργεια, ύδρευση, απόβλητα, µεταφορές). Βελτίωση χρειάζεται η τοπική οικολογία, και η πολιτιστική κληρονοµιά ,ενώ σε καλύτερη κατάσταση είναι τα δηµογραφικά στοιχεία, η ποιότητα της ζωής, ο τουρισµός και η τοπική οικονοµία. Το 1997 η Calvia βραβεύτηκε µε το βραβείο Αειφόρου Πόλης από την Ευρωπαϊκή Ένωση και αποτελεί διεθνώς ένα λαμπρό παράδειγμα «καλής πρακτικής», όσον αφορά στην αειφορική διαχείριση τουριστικών νησιωτικών περιοχών(ISTOS,2005,30-31).
3.Το Ελληνικό Δίκτυο Συνεργασίας για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη Παράκτιων και Νησιωτικών Περιοχών
Στις 10-13 Ιουνίου 2005 πραγματοποιήθηκε στη Σίφνο διεθνές συμπόσιο με θέμα «Εργαλεία και τεχνικές συμμετοχικού σχεδιασμού για τη βιώσιμη ανάπτυξη νησιωτικών και παράκτιων περιοχών». Το συμπόσιο αποτέλεσε μέρος των δραστηριοτήτων του διεθνούς προγράμματος INTERREG Coastal Practice Network (Δίκτυο Παράκτιας Πρακτικής – COPRANET) . Τα κύρια αντικείμενα με τα οποία ασχολείται το Coastal Practice Network είναι:
• Ο βιώσιμος τουρισμός
• Η διάβρωση των ακτών
• Η πρόληψη και αντιμετώπιση κινδύνων και φυσικών καταστροφών
• Ο σχεδιασμός, χάραξη και υλοποίηση πολιτικών και πιλοτικών δράσεων με την ενεργή συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών
Στόχος του Coastal Practice Network είναι μέσω της ανταλλαγής καλών πρακτικών και εμπειριών να αναπτύξει πρακτικά εργαλεία για τη τοπική αυτοδιοίκηση και άλλους τοπικούς φορείς και στελέχη που ασχολούνται με αναπτυξιακά και διαχειριστικά ζητήματα στη παράκτια ζώνη ούτως ώστε:
• να αντιμετωπίσουν με αποτελεσματικό και συνεργατικό τρόπο τις προκλήσεις που ανακύπτουν
• να διασφαλίσουν τη ποιότητα των παράκτιων περιοχών τους και
• να προωθήσουν μακροπρόθεσμα τη βιώσιμη ανάπτυξη των παράκτιων και νησιωτικών κοινωνιών( COPRANET,2005).
 Την τελευταία ημέρα του συμποσίου πραγματοποιήθηκε στον ίδιο χώρο η ιδρυτική συνέλευση του Ελληνικού Δικτύου Συνεργασίας για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη Παράκτιων και Νησιωτικών Περιοχών στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι τοπικών αυτοδιοικήσεων, πανεπιστημίων, ΜΚΟ, τοπικών συλλόγων και άλλων φορέων. Ιδρυτικά μέλη του Ελληνικού Δικτύου Συνεργασίας για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη Παράκτιων και Νησιωτικών Περιοχών είναι οι δήμοι Αίγινας, Ελευσίνας, Μήλου, Οινιάδων, Σαμοθράκης, Σίφνου και Χερσονήσου, καθώς και η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κυκλάδων. Μετέχουν  επίσης το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση Ελλάδας (WWF), ο Μεσογειακός Σύνδεσμος για τη Σωτηρία των Θαλάσσιων Χελωνών (MEDASSET) και το Μεσογειακό Γραφείο Πληροφόρησης (MIO-ECSDE). Έχουν επίσης δηλώσει ενδιαφέρον για να συμμετάσχουν στο Δίκτυο οι ΤΕΔΚ Κυκλάδων και Βορείου Αιγαίου.
Το Ελληνικό Δίκτυο Συνεργασίας για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη Παράκτιων και Νησιωτικών Περιοχών αποσκοπεί στην διάδοση του μακροπρόθεσμου σχεδιασμού, στη βάση των αρχών της πρόληψης και της αειφορίας, για την αντιμετώπιση των πιέσεων που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές παράκτιες περιοχές ,λόγω της υπερσυσσώρευσης πληθυσμού και ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Στο πλαίσιο του Ελληνικού Δικτύου Συνεργασίας για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη Παράκτιων και Νησιωτικών Περιοχών δίνεται ιδιαίτερη έμφαση, εκτός από την ανταλλαγή εμπειριών και τεχνογνωσίας:
• στην υποστήριξη δράσεων βιώσιμης ανάπτυξης σε συνεργασία με τοπικούς φορείς κάθε περιοχής (βιώσιμες μορφές τουρισμού, διαχείριση προστατευόμενων περιοχών και οικο-ανάπτυξη, κατάρτιση για τα «πράσινα» επαγγέλματα, αποκατάσταση υποβαθμισμένων περιοχών, κ.α)
• στην προώθηση ολοκληρωμένων προγραμμάτων συμμετοχικών διαδικασιών διαβούλευσης, εθελοντικής δράσης, ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης
• στην προώθηση καλών πρακτικών διατήρησης του φυσικού πλούτου των παράκτιων περιοχών
• στη συνεργασία με ανάλογα ευρωπαϊκά δίκτυα και φορείς
 ( Ελληνικό Δίκτυο Συνεργασίας για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη Παράκτιων και Νησιωτικών Περιοχών,2005).

4.Το Δίκτυο Αειφορικών Νήσων Αιγαίου «ΔΑΦΝΗ»

Η  σύσταση του Δικτύου Αειφορικών Νήσων Αιγαίου, με την επωνυμία «ΔΑΦΝΗ», πραγματοποιήθηκε στις 25 Oκτωβρίου 2005 στην Αθήνα. Συνδιοργανωτές και εμπνευστές της ιδρυτικής συνάντησης, η οποία είχε τεθεί υπό την αιγίδα της ΚΕΔΚΕ και του Συνδέσμου Νησιωτικών Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδας, ήταν το Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο, το Διεπιστημονικό Ινστιτούτο Περιβαλλοντικών Ερευνών(ΔΙΠΕ) και ο δήμος Ιητών.H ιδέα δημιουργίας του δικτύου βασίστηκε σε παλαιότερο ερευνητικό πρόγραμμα του ΕΜΠ ,το οποίο αφορούσε στη θεωρητική ανάπτυξη της έννοιας της αειφορίας για τα νησιά του Αιγαίου, στη δημιουργία ενός δικτύου νησιών που θα υλοποιούσε την αειφορία και στην πειραματική πρόταση εφαρμογής του στη Νάξο (Χατζημπίρος,2005,18).Το Δίκτυο Αειφορικών Νήσων «ΔΑΦΝΗ» στοχεύει στη σταδιακή εφαρμογή της ολοκληρωμένης αειφόρου ανάπτυξης στα νησιά του Αιγαίου και συνδέεται άμεσα με την ήπια ανάπτυξη των νησιών, με τον προγραμματισμό βασικών έργων υποδομής στο νησιωτικό χώρο, όπου η περιβαλλοντική συνιστώσα θα είναι ουσιαστική ,και με τους βασικούς στόχους αποκέντρωσης και περιφερειακής ανάπτυξης, που έχουν τεθεί με την στήριξη των όρων της αειφορίας σε υπερτοπικό επίπεδο.

Ειδικότερα, σύμφωνα με την ιδρυτική διακήρυξη(ΔΑΦΝΗ,2005), η δημιουργία του δικτύου ΔΑΦΝΗ Αιγαίου:
• Συμβάλλει στη διατήρηση και προστασία του αιγαιοπελαγίτικου περιβάλλοντος, το οποίο αποτελεί βασικό οικονομικό πόρο σε τοπικό και εθνικό επίπεδο
• Προωθεί την ισόρροπη οικονομική ανάπτυξη, τη διεύρυνση του κράτους πρόνοιας και τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης σε τοπικό επίπεδο
• Ενδυναμώνει το ρόλο της τοπικής κοινωνίας και της αυτοδιοίκησης των νησιών, δημιουργώντας τη βάση για τη συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων που αφορούν την οικονομική ανάπτυξη, την προστασία του περιβάλλοντος και τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής τους
• Διαμορφώνει, μέσα από το διπλό σύστημα στοχοθετήσεων και ελέγχων, τις προϋποθέσεις για υγιή ανταγωνισμό μεταξύ των νησιών εκείνων που στοχεύουν στην πιστοποίηση της ποιότητας
• Δημιουργεί τη βάση για επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ των νησιών  του Αιγαίου σε θέματα που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος, την πολιτιστική κληρονομιά και την ανάπτυξη των τοπικών κοινοτήτων
 
Η συμμετοχή των νησιών στο δίκτυο είναι εθελοντική και συνίσταται:
• Στην εξέταση της κατάστασης του περιβάλλοντος σε κάθε νησί, με σκοπό τον εντοπισμό των πιέσεων που υφίσταται και τον καθορισμό προτεραιοτήτων και δράσεων για την εξομάλυνσή του
• Στον καθορισμό ενός κοινά αποδεκτού χρονοδιαγράμματος δράσεων
• Σε ένα σύστημα περιοδικών ελέγχων
• Στην πιστοποίηση της εφαρμογής του προγράμματος και της επίτευξης των στόχων

Η εξέταση και η ένταξη των νησιών στο δίκτυο περιλαμβάνει τα ακόλουθα βήματα:
• Συλλογή των διαθέσιμων στοιχείων που περιγράφουν την κατάσταση και τις τάσεις που επικρατούν σε κάθε εξεταζόμενο νησί και αφορούν στις βασικές παραμέτρους αειφορίας, όπως αυτές έχουν καθοριστεί από τη γενική θεωρητική προσέγγιση
• Oριστικοποίηση των αναγκαίων προϋποθέσεων και δράσεων για την αειφόρο ανάπτυξη του νησιού και καθορισμός των προτεραιοτήτων μετά από ενημέρωση και διάλογο με τους κατοίκους και τους τοπικούς φορείς του νησιού
• Κατάρτιση χρονοδιαγράμματος υλοποίησης των προτεινόμενων δράσεων. Το χρονοδιάγραμμα αυτό θα αποτελεί και τη βάση για την παρακολούθηση της πορείας του κάθε νησιού κατά τη λειτουργία του δικτύου και θα μπορεί να επικαιροποιείται ανάλογα με τις συνθήκες

Τα διαδικαστικά βήματα για τη συμμετοχή στο δίκτυο περιλαμβάνουν τη συμμετοχή στο δίκτυο με την ιδιότητα του υποψήφιου μέλους. Μετά την παρέλευση τριμήνου το υποψήφιο μέλος καταθέτει συνοπτική έκθεση για την υπάρχουσα κατάσταση με βάση τις προδιαγραφές που θέτει ο
Σύμβουλος Διαχείρισης. Στο επόμενο τρίμηνο το υποψήφιο μέλος με τη βοήθεια του Συμβούλου Διαχείρισης εγκαθιστά Σύστημα Παρακολούθησης των Δεικτών της Αειφορίας και θέτει στόχους για την επόμενη πενταετία, κλιμακούμενους σε ετήσια βάση. Μετά από έλεγχο που διεξάγει ο Φορέας Αξιολόγησης, το υποψήφιο μέλος γίνεται δόκιμο μέλος και εισέρχεται στη διαδικασία της αξιολόγησης .Η απόδοση του σήματος αειφορίας ΔΑΦΝΗ, παρέχεται μετά την παρέλευση έτους από την πιστοποίηση της καταλληλότητας του νησιού ως δόκιμου μέλους, οπότε το νησί αποκτά τον χαρακτηρισμό του κανονικού μέλους. O Φορέας Αξιολόγησης πραγματοποιεί περιοδικούς ελέγχους και ανανεώνει (ή όχι) την ιδιότητα του κανονικού μέλους και τη διατήρηση του σήματος σε ετήσια βάση.

Η λειτουργία του δικτύου αφορά στην παρακολούθηση τήρησης των δεσμεύσεων που προέκυψαν με την ένταξη του νησιού στο δίκτυο. Επίσης,
περιλαμβάνει την ανάπτυξη διαύλου επικοινωνίας τόσο μεταξύ των μελών του δικτύου, όσο και με άλλους φορείς του εξωτερικού για ανταλλαγή
πληροφοριών και εμπειρίας σχετικό με τη βιώσιμη ανάπτυξη και την εφαρμογή των βασικών αρχών της αειφορίας. Η δομή του δικτύου περιλαμβάνει τη Γενική Συνέλευση αποτελούμενη από εκπροσώπους των νησιών – μελών του δικτύου, ένα ευέλικτο και ολιγομελές Διοικητικό Συμβούλιο, την Εκτελεστική Γραμματεία με το απαραίτητο προσωπικό, τον Σύμβουλο Διαχείρισης (ΔΙΠΕ) ο οποίος είναι υπεύθυνος για την επιστημονική και τεχνική στήριξη του δικτύου και των μελών του, την επεξεργασία των προτάσεων οριζόντιου χαρακτήρα, την σύνταξη εισηγήσεων προς τη Γενική Συνέλευση και την εν γένει παρακολούθηση της λειτουργίας του δικτύου, τον Φορέα Αξιολόγησης (ΕΜΠ) ο οποίος αποφασίζει για την ένταξη των νησιών στο δίκτυο με βάση συγκεκριμένα κριτήρια, τα Σημεία Επαφής (focal points) σε κάθε νησί .Η έδρα της Εκτελεστικής Γραμματείας βρίσκεται στο δήμο Iητών(ΚΕΔΚΕ,2005) .

Η συμμετοχή στο Δίκτυο διαμορφώνει όρους και προϋποθέσεις για μια αειφορικού τύπου ανάπτυξη στον ευαίσθητο χώρο του Αιγαίου, η οποία μακροπρόθεσμα θα οδηγήσει σε πιο βιώσιμες λύσεις, ιδιαίτερα στον τομέα του τουρισμού. Όσον αφορά στην αξιολόγηση της μέχρι τώρα πορείας του Δικτύου, είναι ίσως πρόωρη ,μιας και το Δίκτυο ,το οποίο έλαβε τη μορφή της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρίας, μόλις πρόσφατα (15/4/06) επικύρωσε το καταστατικό του. Ωστόσο, η μέχρι τώρα συμμετοχή 26 νησιωτικών δήμων και κοινοτήτων νησιών των Κυκλάδων, των Δωδεκανήσων, των Σποράδων, του Σαρωνικού και του Β. Αιγαίου στο Δίκτυο ήδη προδιαγράφει μια δυναμική, η οποία αναμένεται να λειτουργήσει  θετικά στη  σταδιακή εφαρμογή της ολοκληρωμένης αειφόρου ανάπτυξης στα νησιά του Αιγαίου, εστιασμένης στην άμεση συμμετοχή των νησιωτικών κοινωνιών.

5.Η εφαρμογή του προγράμματος «Τοπικοί περιβαλλοντικοί χάρτες» στην Ερμούπολη

Ο δήμος Ερμούπολης συμμετείχε μεταξύ 1994 και 1995 μαζί με το δήμο Λαυρίου στο πρόγραμμα «Τοπικοί περιβαλλοντικοί χάρτες», το οποίο υλοποιήθηκε από το Διεθνές Ινστιτούτο για το Αστικό Περιβάλλον ,με έδρα το Ντελφτ της Ολλανδίας. Το πρόγραμμα, το οποίο χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση και από τους 20 συμμετέχοντες ευρωπαϊκούς δήμους, αποσκοπούσε στην εκπόνηση εκ μέρους των τοπικών κοινωνιών ενός Περιβαλλοντικού Καταστατικού Χάρτη, δηλαδή ενός συμβολαίου όλων των τοπικών κοινωνικών ομάδων και φορέων, που περιείχε τις αρχές που θα διέπουν τις δραστηριότητές τους, έτσι ώστε να εναρμονίζονται με τις αντιλήψεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αειφόρο ανάπτυξη. Οι διαδικασίες που ακολουθήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος εντάσσονται,  στη φιλοσοφία  της Τοπικής Ατζέντα 21,χωρίς ωστόσο  να τη συνιστούν καθ’ ολοκληρία(Αδαμόπουλος,1994,8).

Ο Τοπικός Περιβαλλοντικός Χάρτης περιελάμβανε:
• Τη διακήρυξη περιβαλλοντικής πολιτικής εκ μέρους του δήμου Ερμούπολης. Σκοπός της διακήρυξης ήταν να αποτελέσει το πλαίσιο μορφοποίησης λεπτομερέστερων περιβαλλοντικών στόχων καθώς και η πληροφόρηση των τοπικών φορέων αναφορικά με τις περιβαλλοντικές δεσμεύσεις της δημοτικής αρχής.
• Την περιβαλλοντική επισκόπηση. Σκοπός της επισκόπησης ήταν μια αρχική ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης του τοπικού περιβάλλοντος ,καθώς και η ανάδειξη των σχέσεων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
• Το τοπικό σχέδιο δράσης .Αποτελούσε το σημαντικότερο μέρος του Τοπικού Περιβαλλοντικού Χάρτη  και αποσκοπούσε στον καθορισμό συγκεκριμένων μέτρων και δραστηριοτήτων εκ μέρους του δήμου και των τοπικών φορέων, προκειμένου να βελτιώσουν τις περιβαλλοντικές τους επιδόσεις.
• Την συστηματική και περιοδική αξιολόγηση του τοπικού σχεδίου δράσης(Αδαμόπουλος,1994,9-11).

Ο Τοπικός Περιβαλλοντικός Χάρτης σχηματίστηκε μέσα από διαδικασίες συζητήσεων στρογγυλής τραπέζης, όπου συμμετείχαν εκπρόσωποι φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης, των δημόσιων υπηρεσιών, των επιστημονικών και επαγγελματικών ενώσεων και της εκπαίδευσης της Σύρου, υπό το συντονισμό του δήμου Ερμούπολης. Αρχικά καθορίστηκαν οι θεματικές ενότητες και ο αντίστοιχος χωρισμός των συμμετεχόντων σε επιμέρους «στρογγυλές τράπεζες».Στη συνέχεια οι επιμέρους αυτές ομάδες(π.χ οι εμπλεκόμενοι με τα τεχνικά έργα ή σχετικοί με τη βιομηχανία και τις επιχειρήσεις) επεξεργάστηκαν τα περιβαλλοντικά θέματα που τους αφορούσαν και κατόπιν τα πορίσματα της πρώτης φάσης προσήχθησαν σε μια δεύτερη κεντρική συζήτηση, όπου καθορίστηκαν κοινοί στόχοι και προτεραιότητες. Τέλος, οι προτάσεις όλων των επιμέρους ομάδων, μέσα από διαδικασίες ενδελεχούς διαβούλευσης, συνέταξαν σε μια καταληκτική συνάντηση ,παρουσία εκπροσώπων του Διεθνούς Ινστιτούτου για το Αστικό Περιβάλλον ,τον Τοπικό Περιβαλλοντικό Χάρτη της Σύρου. Αξίζει να σημειωθεί ότι εκπρόσωποι του δήμου Ερμούπολης συμμετείχαν το Μάρτιο του 1995, από κοινού με εκπροσώπους των υπολοίπων ευρωπαϊκών πόλεων, που υλοποίησαν το πρόγραμμα, σε συνάντηση εργασίας στη Βενετία, όπου αντάλλαξαν εμπειρίες επί της εφαρμογής του εν λόγω προγράμματος.

Η τοπική κοινωνία ,μέσω της συμμετοχής της στο πρόγραμμα, συνειδητοποίησε την ανάγκη διαρκούς εγρήγορσης για την προστασία του περιβάλλοντος και ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής παραμέτρου στον αναπτυξιακό σχεδιασμό του νησιού. Συνειδητοποιήθηκε επίσης η ανάγκη λήψης συναινετικών αποφάσεων, οι οποίες θα προκύπτουν έπειτα από εξαντλητικό κοινωνικό διάλογο, αλλά και αποφασιστικής δράσης, από τη στιγμή που έχουν καθοριστεί από κοινού οι στόχοι που αφορούν στην προστασία του περιβάλλοντος(Δήμος Ερμούπολης,1995,1).Ωστόσο η περιβαλλοντική διακήρυξη και το τοπικό σχέδιο δράσης δεν υλοποιήθηκαν στα χρόνια που ακολούθησαν, εξαιτίας έλλειψης πολιτικής βούλησης της τοπικής αυτοδιοίκησης ,αλλά και αδιαφορίας των τοπικών φορέων.

6.Πρακτικές βιώσιμης ανάπτυξης στα νησιά της Ίου και της Τήλου

Το έργο «Πρακτικές βιώσιμης ανάπτυξης στα νησιά του Νοτίου Αιγαίου (νήσοι Ίος και Τήλος)» είναι ένα πρόγραμμα για την περιβαλλοντική ενημέρωση και εκπαίδευση και την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης, που υλοποιήθηκε κατά το διάστημα από 3-3-2003 (επίσημη έναρξη του προγράμματος) έως 30 Απριλίου 2004. Το πρόγραμμα, το οποίο εντάσσεται  στη λογική της Τοπικής Ατζέντα 21  υλοποιήθηκε από το Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης Νοτίου Αιγαίου, που ήταν ο συντονιστής του προγράμματος, σε συνεργασία με τον δήμο Ιητών, το δήμο Τήλου, το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του πανεπιστημίου Αιγαίου, την εταιρεία Πόλις – Διεθνές Δίκτυο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Το έργο συγχρηματοδοτήθηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ, στο πλαίσιο του προγράμματος «Προστασία Περιβάλλοντος και Βιώσιμη Ανάπτυξη» του ΕΤΕΡΠΣ.

Στόχος του έργου ήταν η διερεύνηση και προώθηση των δυνατοτήτων που παρέχει το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον των νησιών του Νοτίου Αιγαίου για ισόρροπη οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη με σεβασμό προς το περιβάλλον, μέσα από:
• την ευαισθητοποίηση των παιδιών και ενηλίκων, κατοίκων και επισκεπτών
• την καλλιέργεια στάσεων συμβατών με την προστασία του περιβάλλοντος
• την προβολή των έως σήμερα πρωτοβουλιών της τοπικής κοινωνίας και εναλλακτικών μορφών οικονομικής δραστηριότητας προς την κατεύθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης
• την καταγραφή και διάχυση τεχνογνωσίας σχετικά με πρακτικές βιώσιμης ανάπτυξης σε νησιωτικές περιοχές, σε τοπικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο

Το έργο προέβλεπε δράσεις που πραγματοποιήθηκαν στα νησιά της Ίου και της Τήλου (ενημερωτικές παρεμβάσεις στα σχολεία των δύο νησιών, διαγωνισμός καλλιτεχνικών έργων μαθητών, έκθεση φωτογραφίας και αφίσας, ημερίδες για το πλατύ κοινό), δράσεις που υλοποιήθηκαν μέσω διαδικτύου (δημιουργία ιστοσελίδας, δημόσια συζήτηση μέσω διαδικτύου, δημιουργία φύλλων εργασίας για τους μαθητές και εισαγωγή τους στην ιστοσελίδα του προγράμματος), καθώς και εκδόσεις που διανεμήθηκαν στον ευρύτερο χώρο της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και αλλού (Οδηγός περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για την Ίο, βιβλίο με θεωρητικά κείμενα για τη βιώσιμη ανάπτυξη και σύνθεση των συμπερασμάτων συζήτησης μέσω διαδικτύου).

Ιδιαίτερης μνείας χρήζει η  δράση που αφορούσε στην οργάνωση συζήτησης μέσω διαδικτύου, με στόχο την ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών και η καταγραφή καλών πρακτικών σε θέματα εφαρμογών βιώσιμης ανάπτυξης σε τοπικό επίπεδο και ειδικότερα στις νησιωτικές περιοχές. Η συζήτηση ξεκίνησε το Μάιο του 2003  και έληξε στα μέσα Δεκεμβρίου 2003. Συμμετείχαν δεκάδες άτομα, από όλη την Ελλάδα, που ανήκαν σε διάφορες επαγγελματικές και κοινωνικές ομάδες. Η συντονίστρια της συζήτησης έστελνε στην ομάδα των ατόμων αυτών, εισαγωγικά κείμενα, για θέματα όπως π.χ. «η έννοια της φέρουσας ικανότητας και τα μικρά νησιά», «δείκτες βιώσιμης ανάπτυξης: τα οικολογικά αποτυπώματα», «τι είδους ανάπτυξη θέλουμε;». Οι απαντήσεις και παρεμβάσεις στέλνονταν στην ηλεκτρονική διεύθυνση, που δημιουργήθηκε για τις ανάγκες του προγράμματος. Κάθε μήνυμα προς τη διεύθυνση αυτή κοινοποιούνταν σε όλους τους συμμετέχοντες, ενώ τα μηνύματα εντάχθηκαν συγχρόνως στις ιστοσελίδες του προγράμματος (Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης Νοτίου Αιγαίου,2004).

7.Η εφαρμογή της Τοπικής Ατζέντα 21 στο δήμο Καλλιθέας Ρόδου

Ο δήµος Καλλιθέας Ρόδου µε πληθυσµό 10.000 κατοίκους και σήµερα φιλοξενεί το ένα τρίτο σχεδόν της τουριστικής κίνησης του νησιού. Ο δήμος από το 1999 βρίσκεται σε μια διαδικασία ενσωμάτωσης της έννοιας της αειφορίας στις πολιτικές του και στηρίζει ενεργά περιβαλλοντικές, κοινωνικές, διακρατικές, διαπεριφερειακές πρωτοβουλίες στον χώρο ευθύνης του(Δήµος Καλλιθέας,2002). Είναι ο μόνος δήμος στα Δωδεκάνησα που ξεκίνησε την εφαρμογή της Τοπικής Ατζέντας 21 και είναι πλήρες μέλος του ICLEI. Το 1998 παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο ?ηµοτικό Συµβούλιο πρόταση εφαρµογής της Τοπικής Ατζέντας 21 και στη συνέχεια ο δήµος µέσω των  υπηρεσιών του σχεδίασε και υλοποίησε διάφορες πρωτοβουλίες µε στόχο την ολοκληρωµένη και αειφόρο ανάπτυξη(Δήµος Καλλιθέας,2004).

Το πρόγραμμα LASALA ( Local Authorities Self-Assessment of Local Agenda 21),το οποίο υλοποιείται από το 2000,  είναι ένα εργαλείο για την βαθμολόγηση της προόδου του δήμου Καλλιθέας ,όσον αφορά στην πορεία προς την αειφορία και χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το πρόγραμμα έχει τους εξής κύριους στόχους:
• Να δημιουργήσει ένα σώμα (Forum) όπου οι τοπικοί φορείς συζητούν θέματα τοπικής ανάπτυξης
• Να αναδείξει τους τρόπους που η αειφόρος ανάπτυξη εφαρμόζεται στο δήμο
• Να προσδιορίσει την επιτυχία των μεθόδων που χρησιμοποιούνται
• Να αναδείξει τα διαφορετικά περιβαλλοντικά προβλήματα και τις λύσεις σε κάθε δήμο.
• Να προσδιορίσει τα εμπόδια που συναντούν στην υλοποίηση αειφορικών πρακτικών
      (Δήµος Καλλιθέας,2006).

Το πρόγραμμα LΑΝΕ(Local Agendα Network for Employment),το οποίο υλοποιείται από το 2001, υιοθετεί τη μεθοδολογία της Τοπικής Ατζέντα 21 ,προκειμένου να συνδέσει την τοπική δράση για την απασχόληση με την ενδυνάμωση της αναπτυξιακής πολιτικής. Το εν λόγω πρόγραμμα σκοπεύει στο να δημιουργήσουν οι έξι ευρωπαϊκές πόλεις-εταίροι  ένα τοπικό σχέδιο δράσης για την απασχόληση(ΙCLEI,2004B).

Το Μάρτιο του 2002 εννέα ευρωπαϊκοί δήµοι, του δήμου Καλλιθέας περιλαμβανομένου, συνεργάστηκαν πιλοτικά για να αναπτύξουν το σύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης Eco-BUDGET(Eco-BUDGET pilot project for Local Authorities steering to local sustainability) στην περιοχή τους µε χρηµατοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, στο πλαίσιο του προγράµµατος LIFE-Περιβάλλον. Ο στόχος του προγράμματος Eco-BUDGET είναι να υποστηρίξει την υλοποίηση πρακτικών προστασίας του περιβάλλοντος, ο οποίος πραγματοποιείται με τη δημιουργία ενός «οικο-προϋπολογισμού» όπου  μετρούνται, ελέγχονται, προγραμματίζονται και βελτιώνονται  οι διάφορες χρήσεις των φυσικών πόρων κάθε περιοχής. Το Eco-BUDGET χρησιµοποιεί 16 δείκτες για την µέτρηση της κατάστασης των διαφόρων περιβαλλοντικών πόρων και προσφέρει το απαραίτητο πλαίσιο για την διαχείριση των περιβαλλοντικών πόρων και για την µείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στο σύνολο την εδαφικού χώρου που διοικεί ο ΟΤΑ(ΙCLEI,2004B). Η ολιστική προσέγγιση του καινοτόµου συστήµατος /εργαλείου οικο-προϋπολογισµός (EcoBUDGET) προσφέρει νέες δυνατότητες στην δηµοτική αρχή για µια ολοκληρωµένη διαχείριση των πόρων στην περιοχή ευθύνης της και προσφέρει παράλληλα µια πλατφόρµα διαλόγου µεταξύ πολιτών, διοίκησης και πολιτικών(ΙSTOS,2005,31-32).

8.Συμπεράσματα

H εφαρμογή της έννοιας της αειφορίας στα νησιά, δηλαδή της σταθερής αναπτυξιακής τους πορείας ,που να επιτρέπει τη διατήρηση της φυσιογνωμίας και των χαρακτηριστικών τους, αποτελεί ισχυρή πρόκληση για τον 21ο αιώνα(Σπιλάνης,2005,269).Η βιβλιογραφία αναφέρεται εκτενώς στις διαφορετικές προσεγγίσεις για την αειφορική διαχείριση του νησιωτικού χώρου και των παράκτιων περιοχών, οι οποίες χαρακτηρίζονται ως παραδείγματα «καλών πρακτικών».Η εμπειρία που έχει ήδη αποκτηθεί ,όσον αφορά στην ευαισθητοποίηση και στη συμμετοχή του κοινού σε νησιά όπου εφαρμόζεται με επιτυχία η Τοπική Ατζέντα 21, όπως για παράδειγμα το Gotland(Σουηδία), το Guernsey(Αγγλία),η Calvia (Ισπανία) κ.α,  είναι πολύτιμη και μπορεί να αξιοποιηθεί και σε άλλες νησιωτικές περιοχές, όπως στη χώρα μας.

 Μέσω της εφαρμογής της Τοπικής Ατζέντα 21 οι κάτοικοι της Calvia συνειδητοποίησαν τα όρια της φέρουσας ικανότητας του νησιού, ενώ παράλληλα διαμορφώθηκαν μακροπρόθεσμα σχέδια βιώσιμης  τοπικής δράσης. Με τη συμμετοχή όλων των φορέων του δήμου και με τη συνδρομή της τοπικής κυβέρνησης επιτεύχθηκε συναίνεση , όσον αφορά στο μελλοντικό όραμα της Calvia ,το οποίο συμμερίζονται τόσο οι ντόπιοι όσο και οι επισκέπτες του νησιού(Αρανθαμπάλ,2002). Επίσης χρησιμοποιήθηκαν εργαλεία, όπως η δημιουργία δεικτών μέτρησης, η θέσπιση βραβείων , η διάδοση «καλών» πρακτικών κ.α , προς επίτευξη των στόχων που είχαν τεθεί. Θεσμοποιήθηκε ο κοινωνικός διάλογος(Cameron,2003,58) και δημιουργήθηκαν δίκτυα συνεργασίας μεταξύ τοπικής κυβέρνησης, ομάδων πολιτών, ΜΚΟ, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, συνδικάτων, επιχειρηματιών κ.α, με στόχο τη βιωσιμότητα και τη διατήρηση των περιορισμένων φυσικών πόρων της περιοχής. ?λλαξαν ριζικά οι μέχρι τότε επικρατούσες απόψεις περί τοπικής τουριστικής ανάπτυξης και έγινε κοινή συνείδηση το γεγονός ότι ο τουρισμός είναι μια ευκαιρία, αλλά και μια απειλή αν δεν γίνει σωστή διαχείριση του τουριστικού προϊόντος. Όσον αφορά δε στην πορεία προς τη βιώσιμη ανάπτυξη, αποδείχτηκε στην πράξη πως η τοπική αυτοδιοίκηση, οι επιχειρήσεις και η κοινωνία των πολιτών αποτελούν τους κύριους φορείς της αλλαγής, η οποία προϋποθέτει ισχυρή δέσμευση, εξειδίκευση, τεχνικές και πολιτικές ικανότητες ,καθώς και οργανωτική δημιουργικότητα(UN,1999,50).

Η Ελλάδα μέχρι σήμερα έκανε αποσπασματικά βήματα σε ό,τι αφορά στην εκπλήρωση των υποχρεώσεών της, που πηγάζουν από τη Διάσκεψη του Ρίο (ΥΠΕΘΟ,1997). Παρ' όλο που η χώρα μας περιλαμβάνεται στα συμβαλλόμενα μέρη ,οι ελληνικές κυβερνήσεις αντιμετώπιζαν ανέκαθεν την προστασία του περιβάλλοντος ως απειλή για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας, ενώ η  αειφόρος ανάπτυξη δεν αποτέλεσε ποτέ εθνική προτεραιότητα (Παπασπηλιόπουλος,2001).Το ελληνικό πολιτικο-διοικητικό σύστημα δεν είναι ικανό να παράγει και ιδίως να εφαρμόσει μια λιγότερο ή περισσότερο συνεκτική περιβαλλοντική πολιτική, λόγω της ελλειμματικής ρυθμιστικής του ικανότητας και της αδυναμίας σύγκρουσης με περισσότερο ή λιγότερο ισχυρά οικονομικά συμφέροντα(Σπανού,2004,175).Η εκμετάλλευση φυσικών πόρων στο όνομα της «ανάπτυξης» προχωρεί ανεξέλεγκτα και ο προγραμματισμός των έργων «εκ των άνω» οδηγεί στην επιμονή των κινητοποιούμενων πολιτών να συμμετάσχουν ενεργά στο σχεδιασμό ανάπτυξης των περιοχών τους(Κούση,2004,286-7).

Όσον αφορά στην ευαισθητοποίηση των πολιτών, σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωβαρόμετρου, οι Έλληνες ενώ θεωρούν ως ύψιστης σημασίας τα περιβαλλοντικά ζητήματα, είναι ιδιαίτερα χαμηλό το ποσοστό ενεργούς κινητοποίησής των, μιας και η σύνδεση της δικής τους δραστηριότητας με την υποβάθμιση του περιβάλλοντος μένει αόριστη (Δεληγιάννης,2004,86).Η ισχνότητα της -συχνά εφησυχασμένης- κοινωνίας των πολιτών στην Ελλάδα ,ως αυτόνομης συνισταμένης του πολιτικού συστήματος ,η  καθυστέρηση εμφάνισης δυναμικού οικολογικού κινήματος, αλλά και η μη ύπαρξη έντονων περιβαλλοντικών προβλημάτων δεν ευνόησαν την ενεργοποίηση ενός περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένου τύπου πολίτη (Σακιώτης,2005,160).

 Η χώρα μας έχει καθυστερήσει  και  στην εφαρμογή της Τοπικής Ατζέντα 21(ΥΠΕΧΩΔΕ,2006), αν κρίνουμε από τον μικρό αριθμό δήμων που την έχουν εφαρμόσει ως τώρα (Για να γίνει σαφέστερη η υστέρηση της χώρας μας, σύμφωνα με στοιχεία του 1998,μόνο δύο δήμοι(Αμαρουσίου και Χαλανδρίου) επί συνόλου 1000 εφάρμοζαν την Τοπική Ατζέντα 21 στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE.), τη στιγμή που εκατοντάδες πόλεις στην ΕΕ έχουν ήδη προχωρήσει σε εμβάθυνση των πρωτοβουλιών και των μέτρων που αποσκοπούν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής (Klatte,1994,5-7).
 
Ειδικότερα όσον αφορά στην  ανάπτυξη των νησιών, δεν υφίσταται -εκ μέρους των ελληνικών κυβερνήσεων- μια εξειδικευμένη και συνεκτική νησιωτική πολιτική(Βρούτσης,2005)κατά παράβαση του Συντάγματος(άρθρο 101),ενώ και οι τοπικές κοινωνίες δε δείχνουν διατεθειμένες να ακολουθήσουν ένα άλλο μοντέλο ανάπτυξης (Σπιλάνης,2006).Ενδεικτικά αναφέρουμε τις έντονες επιφυλάξεις των εκπροσώπων φορέων της Πάρου, κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης ,που αφορούσε  στην ανάπτυξη προσχεδίου Τοπικής Ατζέντα 21,οι οποίοι θεωρούσαν ότι η αειφορική ανάπτυξη αποτελεί μια περισσότερο δεοντολογική φόρμουλα του τι θα έπρεπε να γίνει, που δύσκολα όμως μπορεί να υλοποιηθεί στο συγκεκριμένο νησί. Ο βασικός λόγος αυτής της δυσκολίας διατείνονταν ότι είναι η υπερίσχυση του ατομικού συμφέροντος έναντι του συλλογικού, πολλοί μάλιστα δε δίστασαν να υποστηρίξουν ότι οι συμμετοχικές διαδικασίες είναι ουσιαστικά ανεφάρμοστες(ΕΤΕΜ,2005,9).

Αν στις παραπάνω επιφυλάξεις των εκπροσώπων φορέων των νησιωτικών κοινωνιών προσθέσουμε τη διαχειριστική και συνήθως κοντόφθαλμη οπτική της τοπικής αυτοδιοίκησης, την υποβάθμιση των κινδύνων που εγκυμονεί η άναρχη ανάπτυξη και τη χαμηλή ιεράρχηση της περιβαλλοντικής προστασίας,  την απουσία διαβούλευσης που αφορά στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση της τοπικής ανάπτυξης(Σπιλάνης,2004), τη συγκρουσιακή λογική που διέπει συχνά τη δράση τοπικών οικολογικών οργανώσεων, συμπληρώνεται το παζλ των δυσχερειών που έχει να αντιμετωπίσει μια πιθανή εφαρμογή Τοπικής Ατζέντα 21 στα νησιά.

Το παραδοσιακό κυβερνητικό πλαίσιο  στην Ελλάδα(κρατικοί θεσµοί, νοµοθεσία) δεν επαρκεί για να διαχειριστεί τα πολύπλοκα περιβαλλοντικά προβλήµατα (Ξεπαπαδέας,2004,21).Η τάση που επικρατεί διεθνώς είναι ότι τα κράτη µεταβιβάζουν µέρος των εξουσιών και των αρµοδιοτήτων τους προς την τοπική αυτοδιοίκηση και τις µη κυβερνητικές περιβαλλοντικές οργανώσεις. Στη χώρα μας η κρίση της πολιτικής, που πολύ συχνά συνδέεται με την κρίση των θεσμών της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, καθιστά επίκαιρο και κρίσιμο το ζήτημα της εισαγωγής νέων και της ενίσχυσης και ενεργοποίησης υφιστάμενων, αλλά ανενεργών, θεσμών άμεσης δημοκρατίας.

Στη συζήτηση που γίνεται στις μέρες μας για τη συνταγματική αναθεώρηση (Παπαδημητρίου,2006) γίνεται λόγος - εκ μέρους των κομμάτων - για ενίσχυση της συμμετοχικής δημοκρατίας και για ενθάρρυνση της κοινωνίας των πολιτών, ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη καμπάνια δεκάδων ελληνικών ΜΚΟ  για συνταγματική κατοχύρωση της δράσης των ΜΚΟ. Επίσης στο νέο Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων(ΚΕΔΚΕ,2006) και ειδικότερα στο άρθρο 214 αναφέρεται ρητά ότι «οι δημοτικές αρχές προωθούν τη λαϊκή συμμετοχή στις τοπικές υποθέσεις, την ευαισθητοποίηση και οργάνωση των δημοτών για την έρευνα, εντοπισμό ,καταγραφή και  επίλυση των τοπικών προβλημάτων» και «διαβουλεύονται με τους κατοίκους ,τους συλλογικούς κοινωνικούς φορείς και τις ενδιαφερόμενες ομάδες πληθυσμού τόσο κατά την προεργασία των προγραμμάτων δράσης και κανονιστικών πράξεων, όσο και κατά τη λήψη αποφάσεων γενικού ενδιαφέροντος».Στο άρθρο 215 γίνεται λόγος για το δικαίωμα των δημοτών στην πληροφόρηση και στην ενεργό συμμετοχή τους στην «προαγωγή των τοπικών υποθέσεων», ενώ στο άρθρο 217 προβλέπεται η διεξαγωγή τοπικών δημοψηφισμάτων. Καθίσταται ,λοιπόν, σαφές ότι το θεσμικό πλαίσιο τείνει να εκσυγχρονιστεί στην κατεύθυνση ενίσχυσης αμεσοδημοκρατικών διαδικασιών και ενδυνάμωσης της κοινωνίας των πολιτών, γεγονός που αντικειμενικά διευκολύνει τη δρομολόγηση εφαρμογής σχεδίων βιώσιμης τοπικής ανάπτυξης.
Είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό επίσης το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια πυκνώνουν οι πρωτοβουλίες πανεπιστημιακών ιδρυμάτων(ΕΜΠ, πανεπιστήμιο Αιγαίου),οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και μη κυβερνητικών οργανώσεων (Δίκτυο Μεσόγειος SOS,ΔΙΠΕ) , οι οποίες στοχεύουν στην αειφορική διαχείριση των ελληνικών νησιών, μέσω της ευαισθητοποίησης και συμμετοχής των τοπικών κοινωνιών.H ήδη αποκτηθείσα πείρα νησιωτικών δήμων, που είτε έχουν εφαρμόσει ευρωπαϊκά προγράμματα ,που αφορούν στη βιώσιμη ανάπτυξη και εντάσσονται στην λογική της Τοπικής Ατζέντα 21(Ερμούπολη),είτε  έχουν εφαρμόσει την Τοπική Ατζέντα 21(Καλλιθέα Ρόδου), είτε έχουν αναπτύξει-έστω και εξωγενώς- με συμμετοχικές διαδικασίες προσχέδιο Τοπικής Ατζέντα 21(Πάρος-ISTOS)(ΕΤΕΜ,2005)είναι πολύτιμη. Αυτό που επείγει σήμερα είναι η άμεση επεξεργασία σχεδίων βιώσιμης ανάπτυξης για τα νησιά καθώς και η δικτύωσή τους σε  περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, προκειμένου να τεθούν ενδογενώς  οι βάσεις της αειφορίας στην πράξη από τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους : τους κατοίκους των νησιών, οι οποίοι φέρουν σημαντικό μερίδιο συνευθύνης στη διαμόρφωση ενός βιώσιμου σχεδίου για το μέλλον.
Συμπερασματικά, θεωρούμε ότι κανένα μοντέλο διαχείρισης δεν μπορεί να επιφέρει τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα αν σχεδιάζεται, αποφασίζεται και υλοποιείται από ένα στενό κύκλο ληπτών αποφάσεων, στους οποίους περιλαμβάνονται μόνο οι κυβερνητικοί φορείς, οι εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης και ειδικοί εμπειρογνώμονες(O’Riordan ,1998). Η αειφορική  ανάπτυξη των νησιωτικών περιοχών προϋποθέτει το σχεδιασμό και την υιοθέτηση τοπικών σχεδίων ολοκληρωμένης διαχείρισης, βασισμένων στις ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής, και η επιτυχία της εξαρτάται από την συντονισμένη δράση σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, κυρίως μέσω της πληροφόρησης, της ευαισθητοποίησης, της εκπαίδευσης και της ενεργού συμμετοχής του κοινού , στο πλαίσιο συμμετοχικών διαδικασιών και ενδυνάμωσης της κοινωνίας των πολιτών. Είναι σαφές ότι δεν υπάρχουν έτοιμες συνταγές για την εφαρμογή της Τοπικής Ατζέντα 21 σε νησιωτικές περιοχές. Μαθαίνουμε να συμμετέχουμε μόνον όταν συμμετάσχουμε, καθώς ,όπως υπογραμμίζει εύστοχα ο D.Held (2004) , «η μουσική του μέλλοντος μπορεί να συντεθεί μόνο στην πράξη» .


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Αδαμόπουλος Γ.(1994)Τοπικοί περιβαλλοντικοί χάρτες. Τεχνική υπηρεσία δήμου Ερμούπολης.

Ακαδημία Αθηνών(2004)Οικονομικά χαρακτηριστικά και στρατηγική ανάπτυξης της νησιωτικής Ελλάδας. Ακαδημία Αθηνών.

Allen A.(2002)Sustainable urbanisation. Development Planning Unit, London.

Αρανθαμπάλ Μ.(2002) «Γκρεμίστε τα ξενοδοχεία».Συνέντευξη της δημάρχου Calvia στην εφ. ΤΑ ΝΕΑ(14/1/02).Διαθέσιμη ηλεκτρονικά στη διεύθυνση:   http://ta-nea.dolnet.gr/print_article.php?e=A&f=17241&m=P19&aa=1

Bell S.  Morse S.(2004)Experiences with sustainability indicators and stakeholder participation: a case study relating to a “Blue Plan” project in Malta. Sustainable Development ,12(1), 1-14.

Βρούτσης Γ.(2005)Νησιωτική ιδιαιτερότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ελλάδα. Ο ρόλος της νομαρχιακής αυτοδιοίκησης. Εισήγηση  στο συνέδριο της Ένωσης Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων Ελλάδας(Χανιά,12-14 Μαΐου 2005).

Buchingcham-Hartfield S.-Evans B.(1996)Achieving sustainability through environmental planning.Στο: Buchingcham -Hartfield S.-Evans B.(eds) Environmental planning and sustainability, John Wiley &Sons,σ.1-18

Cameron E.(2003) Local Innovations in the Field of Environmental Communication .A study on environmental communication practices. Brussels.


 
Γρηγορίου Π.Γ,Σαμιώτης Γ.Δ,Τσάλτας Γ.(1993)Η Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών (Rio de Janeiro) για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη, Παπαζήσης.

Δαούση Χ.(2000)Μεσόγειος και αειφόρος ανάπτυξη. Kέντρο Περιφερειών της Ευρωπαϊκής Μεσογείου για το Περιβάλλον.

Δεληγιάννης Α.(2004)Περιβαλλοντικός εθελοντισμός και κοινωνία των πολιτών. Μερικές υποθέσεις και διαπιστώσεις για το μέλλον. Στο : Ξεπαπαδέας Α.(Επιμ.)Τεχνολογική προοπτική διερεύνηση στην Ελλάδα.Περιβάλλον.σελ.83-90. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στη διεύθυνση: http://www.soc.uoc.gr/xepapadeas/Courses/EnvironEcon_Grad_UOC/State%20of%20the%20Environment_Greece_12-03.pdf

Δήμος Calvia(2006)Επίσημη ιστοσελίδα διαθέσιμη ηλεκτρονικά στη διεύθυνση: http://www.calvia.com/

Δήμος Ερμούπολης(1995)Τοπικός περιβαλλοντικός χάρτης της Σύρου. Ερμούπολη.

?ήµος Καλλιθέας Ρόδου (2002)Local agenda 21.Στόχοι για την αειφορία.

?ήµος Καλλιθέας Ρόδου (2004) Περιβαλλοντικός απολογισμός 2002-2003.

?ήµος Καλλιθέας Ρόδου (2006) Επίσημη ιστοσελίδα διαθέσιμη ηλεκτρονικά στη διεύθυνση: http://www.kalithea.gr/

Δίκτυο Αειφορικών Νησιών («ΔΑΦΝΗ»)(2005)Ιδρυτική διακήρυξη.

Δίκτυο Παράκτιας Πρακτικής (COPRANET) Επίσημη ιστοσελίδα διαθέσιμη ηλεκτρονικά στη διεύθυνση: http://www.coastalpractice.net/

Ελληνικό Δίκτυο Συνεργασίας για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη Παράκτιων και Νησιωτικών Περιοχών(2005).Iστοσελίδα διαθέσιμη ηλεκτρονικά στη διεύθυνση http://www.medsos.gr/

Εργαστήριο Τουριστικών Ερευνών και Μελετών(ΕΤΕΜ)Πανεπιστημίου Αιγαίου(2004)Μεθοδολογία για τη σύνταξη των τοπικών ατζέντα 21.

Εργαστήριο Τουριστικών Ερευνών και Μελετών(ΕΤΕΜ)Πανεπιστημίου Αιγαίου(2005)Προσχέδιο των τοπικών ατζέντα 21.

Filho W.(1999)Getting people involved. Στο: Buchingcham - Hartfield S. - Percy S.(eds) Constructing local environmental agendas. Routledge,σ.31-45

Fraser E., Dougill A., Mabee W., Reed M. & McAlpine P. (2005) Bottom-up or top-down: analysis of participatory processes for sustainable indicator identification as a pathway to community empowerment and sustainable environmental management, Journal of Environmental Management, vol.78,2,114-127

International council for local environmental initiatives(ICLEI) (ed.)(2004Α) Improving employment through Local Agenda 21, A manual for practitioners.

International council for local environmental initiatives (ICLEI) (ed.)(2004Β) The ecoBudget Guide, Methods and procedures of an environmental management system for local authorities.

ISTOS(2005)Παρακολούθηση της αειφορίας σε περιφερειακό επίπεδο. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στη διεύθυνση: http://www.istosweb.org/gr

Καραγεώργου Β.(2005)Θεσμικό πλαίσιο και αρχές για την αειφόρο ανάπτυξη των νησιωτικών περιοχών σε διεθνές και περιφερειακό επίπεδο. Στο: Τσάλτας Γ.(Επιμ.)Αειφορία και περιβάλλον. Ο νησιωτικός χώρος στον 21ο αιώνα , Σιδέρης,σελ.89-104.

Κάτσικας Ν.(2002)Πιλοτικές εφαρμογές για την ολοκληρωμένη διαχείριση της παράκτιας ζώνης στο σύνολο της γεωγραφικής ζώνης ARCHI-MED:το project Mediterranean Coastnet 1. Kέντρο Περιφερειών της Ευρωπαϊκής Μεσογείου για το Περιβάλλον. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στη διεύθυνση: http://www.medregio.org/

ΚΕΔΚΕ(2005)Πρακτικά 1ης ιδρυτικής συνεδρίασης δικτύου αειφορικών νησιών «ΔΑΦΝΗ».

ΚΕΔΚΕ(2006)Νέος Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων. Διαθέσιμος ηλεκτρονικά στη διεύθυνση:  http://www.kedke.gr/pdf/neoskvdikas_180506.pdf

Kέντρο Περιφερειών της Ευρωπαϊκής Μεσογείου για το Περιβάλλον(ΚΕΠΕΜΕΠ)(2006)Προκαταρκτική έκθεση για το πρόγραμμα «Ευαισθητοποίηση του κοινού». Διαθέσιμη ηλεκτρονικά στη διεύθυνση: http://www.medregio.org/

Κlatte E.(1994)Agenda 21,EU environmental policy and local initiatives. Paper presented at the european conference on local environmental quality (Bilbao ,18-21 September 1994).

Κούση Μ. (2004), Μια κοινωνιολογική θεώρηση των περιβαλλοντικών προβλημάτων στην Ελλάδα . Στο : Σκούρτος Μ., Σοφούλης Κ. (επιμ)Η.) Η περιβαλλοντική πολιτική στην Ελλάδα. Τυπωθήτω. σελ.277-291

Ξεπαπαδέας Α.(Επιμ.)(2004)Τεχνολογική προοπτική διερεύνηση στην Ελλάδα. Περιβάλλον. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στη διεύθυνση: http://www.soc.uoc.gr/xepapadeas/Courses/EnvironEcon_Grad_UOC/State%20of%20the%20Environment_Greece_12-03.pdf

O’Riordan T. & Voisey H. (1998) The Transition to Sustainability—the politics of Agenda 21 in Europe , Earthscan, London.

Parker J. , Selman P.(1999)Local government, local people and local agenda 21.Στο: Buchingcham - Hartfield S-Percy S.(eds) Constructing local environmental agendas. Routledge ,σ.18-25

 Παπαδημητρίου Γ.(2006) Αναθεώρηση του συντάγματος και κοινωνία των πολιτών. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στη διεύθυνση: http://www.ppol.gr/

Παπασπηλιόπουλος Σ.(2001)Αειφόρος ανάπτυξη και οικολογική κοινωνία. εφ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ(22/6/01)

Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης Νοτίου Αιγαίου(2004)Τελική έκθεση για το πρόγραμμα «Πρακτικές βιώσιμης ανάπτυξης στα νησιά του Νοτίου Αιγαίου».

Πρακτικές βιώσιμης ανάπτυξης στα νησιά του Νοτίου Αιγαίου(2003)Επίσημη ιστοσελίδα του προγράμματος διαθέσιμη ηλεκτρονικά στη διεύθυνση: http://www.rhodes.aegean.gr/sxedia/aeiforanisia/ 

Σακιώτης Γ.(2005)Πολιτική ιδεολογία, περιβαλλοντικό ζήτημα και οικολογικό κίνημα. Στο: Ανθοπούλου Θ .-Παπαδοπούλου Δ.(Επιμ.)Περιβάλλον και κοινωνία.Gutenberg.σελ.137-160

Scoullos M.J.(2002)The mediterranean experience on environmental awareness and public participation. Εισήγηση στο συνέδριο «Good practices on public participation for sustainable development in ASEM and greater Mekong region».Ηanoi. Vietnam.

Σπανού Κ. (1998), Δημόσια διοίκηση και περιβάλλον. Η ελληνική εμπειρία. Στο : Σκούρτος Μ., Σοφούλης Κ. (επιμ) Η περιβαλλοντική πολιτική
στην Ελλάδα. Τυπωθήτω, σελ.115-175.

Σπιλάνης Γ.(2004) «Στόχος η μακροπρόθεσμη επιβίωση των νησιών».Συνέντευξη στην εφ.ΑΠΟΨΗ(26/10/04)

Σπιλάνης Γ.(2005)Ανάπτυξη νησιωτικού χώρου:προβλήματα και προοπτικές. Στο: Επιστημονικές μελέτες προς τιμήν του καθηγητή Νίκου Κόνσολα. Πάντειο Πανεπιστήμιο,σελ.247-270.

Σπιλάνης Γ.(2006) «Η αξία των νησιών βασίζεται στη μικρή κλίμακα».Συνέντευξη στην εφ.ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ(5/5/06)

Τσάλτας Γ.,(2004)Local agenda 21 και τοπική αυτοδιοίκηση. Στο:Τσάλτας Γ.,Κατσιμπάρδης Κ.(Επιμ.) Αειφορία και περιβάλλον. Η ευρωπαϊκή και εθνική προοπτική. Σιδέρης ,σελ.101-109.

ΥΠΕΘΟ(1997)Στο δρόμο για την αειφορία. Ελληνικές δράσεις για το περιβάλλον και τη βιώσιμη ανάπτυξη .AGENDA 21 – 5 χρόνια μετά το Ρίο.

ΥΠΕΧΩΔΕ(2005)Εθνικό σχέδιο ανάπτυξης 2007-2013.Σύνοψη-στόχοι–όραμα.

ΥΠΕΧΩΔΕ(2006)Βιώσιμη ανάπτυξη και εφαρμογή της Local Agenda 21. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στη διεύθυνση:http://www.minenv.gr/

Χατζημπίρος Κ.(2005) Αειφορία στα νησιά του Αιγαίου. Εισήγηση στην 1η ιδρυτική συνεδρίαση δικτύου αειφορικών νησιών «ΔΑΦΝΗ». Στο:ΚΕΔΚΕ. Πρακτικά 1ης ιδρυτικής συνεδρίασης δικτύου αειφορικών νησιών «ΔΑΦΝΗ»,σελ.18-28

Χονδρού-Καραβασίλη Μ.(2002)Στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αειφόρο ανάπτυξη. Εθνικό Κέντρο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης.

Xρυσόγελος Ν.(2005)Η βιώσιμη ανάπτυξη των νησιών και ο ρόλος των μη κυβερνητικών οργανώσεων. Στο: Τσάλτας Γ.(Επιμ.)Αειφορία και περιβάλλον. Ο νησιωτικός χώρος στον 21ο αιώνα ,σ.405-421.Σιδέρης.

United Nations Division for Sustainable Development (1992) Agenda 21.Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στη διεύθυνση www.un.org/esa/sustdev/documents/agenda21/english/agenda21toc.htm

United Nations Division for Sustainable Development(1999) Sustainable development success stories. New York

 

 



Σημείωση 9ο Τεύχος



 
     Συσχετιζόμενοι Σύνδεσμοι
· Περισσότερα για Νησιά
· Νέα administrator


Πιο δημοφιλής είδηση για Νησιά:
Για τη φώκια μονάχους - μονάχους, της Ναυσικάς Καραγιαννίδη


     Article Rating
Average Score: 0
Αριθμός Ψήφων: 0

Please take a second and vote for this article:

Excellent
Very Good
Good
Regular
Bad


     Επιλογές

 Εκτύπωση αρχικής σελίδας Εκτύπωση αρχικής σελίδας


Associated Topics

Νησιά

"Εφαρμογή της Τοπικής Ατζέντας 21, του Απόστολου Χατζηπαρασκευαϊδη" | Κωδικός Εισόδου / Δημιουργία Λογαριασμού | 0 Παρατηρήσεις
Οι παρατηρήσεις είναι ιδιοκτησία του αποστολέα. Δεν ευθυνόμαστε για το περιεχόμενο τους.

Δεν επιτρέπεται η αποστολή σχολίων για τους Ανώνυμους Χρήστες. Παρακαλώ γραφτείτε πρώτα στην υπηρεσία.




PHP-Nuke Copyright © 2004 by Francisco Burzi. This is free software, and you may redistribute it under the GPL. PHP-Nuke comes with absolutely no warranty, for details, see the license.
Παραγωγή Σελίδας: 0.06 Δευτερόλεπτα