To 1983 οι  Sunday Times του Λονδίνου παρουσίαζαν ένα ιστιοφόρο «νέου τύπου», μήκους 32 μέτρων και πλάτους 8,5, με πανιά από νήματα πολυεστέρα  και σκαρί με επένδυση χάλυβα, που  μπορούσε να αξιοποιεί την αιολική ενέργεια για υπερπόντιες μεταφορές .(1) Τότε  η υπόθεση μιας ιστιοπλοϊας για παραγωγικούς σκοπούς φαινόταν κάπως ρετρό, δεδομένου ότι  και τα πλέον εξελιγμένα ιστιοφόρα Clipper είχαν ηττηθεί  από τα ατμόπλοια του τέλους του 19ου αιώνα. Όμως  στην εποχή του θερμοκηπίου η υπόθεση επανέκαμψε επηυξημένη και βελτιωμένη, με χαρακτηριστικά δημοσιεύματα όπως αυτό του  «Κ» (2)  - που αναφερόταν στην αξιοποίηση  ειδικών ιστίων  από μεγάλα ποντοπόρα σκάφη, παράλληλα με τις ντηζελομηχανές ....

     Η δέσμευση  της αιολικής ενέργειας αποτελεί διαρκή πρόκληση για καινοτομίες  κάθε είδους. Απόδειξη το μικρό νησί της Ηρακλειάς, όπου είναι εγκατεστημένη   πλωτή ανεμογεννήτρια παραγωγής ενέργειας για την αφαλάτωση νερού.(3)Η περίπτωση της  Ηρακλειάς  είναι χαρακτηριστική μιας  «Συμπαραγωγής» (co-production) , όπου η δέσμευση της ενέργειας από τον άνεμο γίνεται σε άμεση χωρική και χρονική συσχέτιση με άλλη οικονομική δραστηριότητα. Η συμπαραγωγή αιολικών κιλοβάτ  και βιομηχανικών, βιοτεχνικών και άλλων προϊόντων, αποτελεί αναμφίβολα μια ευφυή δυνατότητα «κάθετης» επιχειρηματικής ολοκλήρωσης. Ακόμη έχει τη δυνατότητα του να περιορίζει τις μεγάλες μεταφορές ρεύματος με τα πολυέξοδα δίκτυα, τις αναπόφευκτες απώλειες ηλεκτρισμού, τους κινδύνους πρόκλησης   πυρκαγιών σε δασωμένες περιοχές.

      Η «διάχυση» των αιολικών εφαρμογών στην ολότητα της οικονομίας και της κοινωνίας,  αποτελεί   κατάκτηση των νέων και  φιλικών προς το περιβάλλον τεχνολογικών εφαρμογών. Το ίδιο όμως δεν ισχύει με την υπερσυγκέντρωση των γιγαντιαίων ανεμογεννητριών, που κατακερματίζουν τοπία και οικοσυστήματα, που εισάγουν παράταιρες  και γιγαντοειδείς δομές μέσα στη φύση, που συνεπιφέρουν πυλώνες, υποσταθμούς για τη μεταφορά του ρεύματος και πυκνά οδικά δίκτυα ως τις κορυφές των βουνών. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι χώρες με υψηλό δείκτη περιβαλλοντικής προστασίας όπως η Ολλανδία, η Γερμανία και η Δανία, εκτοπίζουν τις συστοιχίες ανεμογεννητριών μέχρι και 25 χιλιόμετρα μακριά από τις ακτογραμμές τους.(4)

       Στη φύση όπως και στην κοινωνία, το «μεγάλο»  είναι εξ ίσου προβληματικό με  το λιλιπούτειο, η δε έννοια του «άριστου μεγέθους» έχει μια διαχρονική αξία. Οι «παράπλευρες απώλειες» των γιγαντιαίων  αιολικών πάρκων  θυμίζουν  την υπόθεση της υδροηλεκτρικής ενέργειας, που ήταν γνωστή και  ως «λευκός άνθρακας» σε μια εποχή οικολογικής «αθωότητας» ή ασχετοσύνης : Τα μεγάλα φράγματα με τις εξωφρενικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, στους φυσικούς πόρους, στους τοπικούς πληθυσμούς και στο τοπίο, δοκιμάσθηκαν και προκάλεσαν αναρίθμητα προβλήματα – όπως έδειξε ιδιαίτερα η περίπτωση του  Ασουάν. Αντίθετα τα μικρά φράγματα απέδειξαν μιαν αξιόλογη ικανότητα προσαρμογής στις τοπικές ανάγκες και στη φύση.

       To θέμα είναι ότι οι συλλογισμοί αυτοί δεν έχουν  απήχηση στους μεγαλοεργολάβους των αιολικών πάρκων  και στους αντίστοιχους κατασκευαστές, που επιδιώκουν πρωτίστως να διοχετεύσουν το προϊόν τους στην αγορά και να αποσβέσουν  τις επενδύσεις τους. Υποθέτω ότι το ενδιαφέρον των εν λόγω κυρίων για αιολικές επενδύσεις στον χερσαίο χώρο είναι ιδιαίτερα μεγάλο για «δευτεροκλασάτες» χώρες  της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου ό,τι γιαλίζει είναι χρυσός και ό,τι οικολογίζει είναι οικολογία : Όπου  υπάρχουν ακόμη και αριστεροί οικολόγοι που βρίσκουν τις ανεμογεννήτριες «αισθητικά ουδέτερες», αν όχι ελκυστικές.

       Μια χώρα που έχει καεί από διάφορους χυλούς και που θα έπρεπε να φυσάει ακόμη και το οποιοδήποτε εκσυγχρονιστικό  γιαούρτι,  με τα 16.000 χιλιόμετρα των ακτών της πολλαπλασιασμένα επί το εύρος των (ανεκτών από την Τουρκία...) χωρικών της υδάτων (16000Χ 6 μίλια = 175000 περίπου τετρ. Χιλιόμετρα ) θα μπορούσε  να διαθέσει πάμπολλες εκτάσεις για αιολικές συστοιχίες. Και όμως, κάποιοι επιμένουν να της λανσάρουν λύσεις «Σταλινογοτθικές» -   θα έλεγα χρησιμοποιώντας έναν παλιό-καλό προσδιορισμό της συγκεντρωτικής γιγαντοαρχιτεκτονικής. Οι νέοι Προκρούστες  επιδιώκουν να φέρουν την ελληνική φύση στα μέτρα των κερδών τους  προωθώντας έναν πρωτοφανή «κατατρεγμό της γραφικότητας» - κατά το στίχο του Ντίνου Χριστιανόπουλου..... 

Σημειώσεις

1.Γ.Σχίζα, «Αιολική ενέργεια για υπερπόντιες μεταφορές», «περιοδικό «Οικολογία και Περιβάλλον», Απρίλιος 1983

2.Κ.Δεληγιάννη, «Το πανί σέρνει καράβι», περιοδικό «Κ» της «Καθημερινής», 27.7.2008

3.Μ.Τσιμιτάκη, «Ελληνικές ‘πράσινες’ καινοτομίες», «Καθημερινή» 13.7.2008

4.Γ.Σχίζα, «Ο καστανολόγγος στην Όχη», ΕΠΟΧΗ 20.7.2008