Τα μονοπάτια είναι χωρίς αμφιβολία ένας αναντικατάστατος πόρος που μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην ενίσχυση της τοπικής ταυτότητας του νησιού, την ανάπτυξη ειδικού ποιοτικού τουρισμού αλλά και τη διεύρυνση πέραν των θερινών μηνών της τουριστικής περιόδου. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα οφέλη αυτά αλλά και την αρχαιολογική αξία τους ως μνημεία του λαϊκού μας πολιτισμού κάθε προσπάθεια διατήρησης και διάσωσης τους αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα.

Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερα μονοπάτια μετατρέπονται με έννομες ή μη διαδικασίες σε αυτοκινητόδρομους. Η ψευδαίσθηση ότι όπου πάει αυτοκίνητο έρχεται και η ευημερία ωθεί τόσο τους κατοίκους όσο και της Αρχές του νησιού στην καταστροφή και την απαξίωση αυτής της πολύ σημαντικής κληρονομιάς. Ταυτόχρονα ελάχιστες προσπάθειες γίνονται για την ενίσχυση, την ενθάρρυνση και την οργάνωση εναλλακτικών δραστηριοτήτων που να ξεφεύγουν από το γνωστό μοντέλο ανάπτυξης στηριζόμενο στο μαζικό και εποχικό τουρισμό.

Ένα χαρακτηριστικό προς αποφυγήν παράδειγμα είναι η περίπτωση του μονοπατιού που ενώνει τα Λουτρά με την Περάστρα, διασχίζοντας τον εγκαταλελειμμένο βυζαντινό οικισμό του Λαζάρου. Ο δρόμος αυτός ήταν ο κεντρικός που ένωνε τα Κάτω Μέρη με τη Χώρα. Πνιγμένη κυριολεκτικά στο πράσινο της βελανιδιάς και άλλων δέντρων η διαδρομή χαρίζει στον επισκέπτη μια όμορφη και ξεχωριστή εμπειρία. Ταυτόχρονα, πληθώρα μνημείων (περιστεριώνων, νερόμυλων, ξωκλησιών, βυζαντινών οικιών, ελαιοτριβείων, κ.α.) εισάγουν τον επισκέπτη στη ομορφιά της παράδοσης και της ιστορίας του νησιού.

Το μονοπάτι αυτό είναι ένα από τα πιο πολυσύχναστα και έχει ενταχθεί στη λίστα των προς ανάδειξη διαδρομών που έχει προτείνει η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κυκλάδων. Παρ’ όλα αυτά τίποτα σήμερα δεν φαίνεται ικανό να εμποδίσει την συνεχή φθορά και καταστροφή του ιδιαίτερου χαρακτήρα του: παράνομες διανοίξεις, τσιμεντοστρώσεις, λύματα από γειτονικές οικοδομές, εγκατάλειψη αυτοκινήτων, θέτουν σε κίνδυνο και αλλοιώνουν τον χαρακτήρα του μονοπατιού και την εμπειρία που αυτό μπορεί να προσφέρει στον επισκέπτη.

Η Τήνος καλείται τα τελευταία χρόνια όπως και πολλά άλλα νησιά των Κυκλάδων να αποφασίσει σαφώς τι είδους ανάπτυξη επιθυμεί. Σίγουρα τα μονοπάτια είναι ένας αναντικατάστατος πολιτισμικός πόρος που μπορεί πραγματικά να δώσει ιδιαίτερη ώθηση στην ήπια και ισορροπημένη ανάπτυξη. Καταστρέφοντας τα μειώνουμε τη δυναμική του νησιού. Το στοίχημα είναι αν και πότε η τοπική κοινωνία (συμπεριλαμβανομένων των Αρχών του νησιού) θα κάνει αυτή τη συνειδητοποίηση κτήμα της.