Μια ταινία για τη Μακρόνησο
Ημερομηνία Monday, April 16 @ 23:01:03 UTC
Θέμα Μακρόνησος


Ο «Νέος Παρθενώνας». Ταινία για τη Μακρόνησο ετοιμάζουν οι σκηνοθέτες Εύης Καραμπάτσου και Ηλίας Γιαννακάκης.

«Όποιος ενδιαφέρεται για το τι πραγματικά συνέβη με την ελληνική ιστορία του 20ού αιώνα, η Μακρόνησος είναι το κατ' εξοχήν αντικείμενο». Με την παραπάνω φράση εξηγεί ο σκηνοθέτης και ιστοριοδίφης Ηλίας Γιαννακάκης την απόφασή του να γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ για τη Μακρόνησο, δεδομένου ότι ως 40άρης δεν έχει σχετικά βιώματα, ούτε συγγενείς που συνδέονται με αυτήν.

«Η Μακρόνησος είναι μια τόσο βίαιη ιστορική συγκυρία. Αποτελεί χαρακτηριστικά το πρώτο διεθνές πείραμα στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου. Γιατί ήταν αμερικανοβρετανικής καθοδήγησης. Το πείραμα έγκειτο στην αλλαγή συνειδήσεων. Η δήλωση μετανοίας ήταν μια προσπάθεια εξευτελισμού. Ύστερα δοκιμαζόταν ο προσηλυτισμός, με τελετουργίες τσακίσματος του ηθικού. Με εθνικοπατριωτικά μηνύματα η Χούντα ήθελε να φέρει τους «παραστρατημένους» στον «ίσιο» δρόμο.

Έτσι προχωρούσαν στη διάλυση του αριστερού μαζικού κινήματος. Η Μακρόνησος λοιπόν έγινε 'οδηγός' σε αντίστοιχες περιπτώσεις» αναφέρει.

Είναι το δεύτερο μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ που γυρίζεται για τη Μακρόνησο. Το πρώτο είχε γυριστεί το 1975 από μια ομάδα σκηνοθετών, μεταξύ των οποίων ο Κώστας Χρονόπουλος και ο Γιώργος Χρυσοβιτσάνος με παραγωγό τον νυν πρόεδρο του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου (ΕΚΚ) Γιώργο Παπαλιό.

Η ταινία δανείστηκε από την πρώτη παραγωγή τόσο το όνομά της, που είναι Νέος Παρθενώνας, όσο και την περιβόητη ρήση του Παναγιώτη Κανελλόπουλου για τη Μακρόνησο ότι η διαδικασία να φέρουν τους αριστερούς στον «ίσιο» δρόμο θεωρήθηκε έργο ανάλογο του Παρθενώνα.

Τα γυρίσματα θα πραγματοποιηθούν στη νήσο, ενώ βασικό μέρος του ντοκυμαντέρ αποτελεί το οπτικοακουστικό υλικό που εντοπίστηκε στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Θα συμπεριληφθούν μαρτυρίες ανθρώπων που βασανίστηκαν στα τάγματα της Μακρονήσου, όπως οι Αλέξανδρος Αργυρίου, Νίκος Κούνδουρος, Αλέκα Παΐζη, Λεωνίδας Κύρκος, Τάσος Ζωγράφος, Μίκης Θεοδωράκης και άλλων μη επώνυμων προσώπων.

Το τμήμα Τεκμήριο (ντοκιμαντέρ) του ΕΚΚ θα χρηματοδοτήσει την ταινία «Ο νέος Παρθενώνας» των Εύης Καραμπάτσου και Ηλία Γιαννακάκη με 105.000 ευρώ. Η ταινία είναι μία συμπαπαραγωγή του ΕΚΚ, της ΕΡΤ καθώς του των ιδίων των σκηνοθετών. ______________________________________________________________________

Θ. ΒΕΓΓΟΣ, ΕΝΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΑΝΤΟΣ ΚΑΙΡΟΥ

Γνώριζε ο Καραγκιόζης τον Αριστοφάνη; Γράφει ο Στράτος Κερσανίδης

Αριστοφανικός ήρωας, πρωταγωνιστής του Θεάτρου Σκιών, ή μήπως η ψυχή του καθημερινού λαϊκού ανθρώπου αυτού του τόπου; Οι κορυφές ενός τριγώνου μέσα στο οποίο κινούνται οι χαρακτήρες που έχει ερμηνεύσει αλλά και ο ίδιος ο άνθρωπος, ο δικός μας άνθρωπος: ο Θανάσης Βέγγος. Την πληθωρική παρουσία του Βέγγου στον ελληνικό κινηματογράφο, αλλά και τη μετρημένη, σεμνή και συγκροτημένη προσωπικότητά του, συμπυκνώνει ο Γιάννης Σολδάτος στο ντοκιμαντέρ "Ένας άνθρωπος παντός καιρού", που προβάλλεται αυτές τις μέρες στους κινηματογράφους.

Σχολείον η Μακρόνησος Ο Βασίλης Βέγγος, γιος του ηθοποιού, σε μια από τις σπάνιες δημόσιες εμφανίσεις του, μιλά στο φακό του Σολδάτου για τον πατέρα του. "Στην Κατοχή, ο παππούς ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα μετά, όταν ο πατέρας κλήθηκε να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία, να πάει βεβαίως στη Μακρόνησο", λέει. Και συνεχίζει: "Θα έλεγα ότι ο πατέρας θα πρέπει να είναι από τους λίγους, αν όχι ο μοναδικός, που η Μακρόνησος του 'έκανε καλό', μακροπρόθεσμα. Γιατί αν δεν είχε πάει στη Μακρόνησο, δε θα είχε γνωρίσει το Νίκο Κούνδουρο, και κατά πάσα πιθανότητα θα ήταν μέχρι και σήμερα ένας πάρα πολύ καλός κατασκευαστής δερμάτινων ειδών ( ) Εκεί κάποια στιγμή γνωρίστηκαν με το Νίκο Κούνδουρο και έκαναν κάποια σκετσάκια για τις γιορτές. Οπότε ο Νίκος, όταν απολύονταν σαν, του είπε: "Θανάση, κάποια στιγμή, θα κάνουμε ταινία και θα σε φωνάξω και σένα να πάρεις μέρος", έτσι κι έγινε. Ο πατέρας, βέβαια, όταν απολύθηκε, επέστρεψε στην κανονική του δουλειά, κάπου στο Μοναστηράκι, αν θυμάμαι καλά, και ξέχασε τελείως την ιστορία του Κούνδουρου, ώσπου κάποια στιγμή, όταν ο Νίκος ετοιμαζόταν να γυρίσει την πρώτη του ταινία, τη 'Μαγική Πόλη', τον φώναξε ( )".

Ο συναγωνιστής Από τη μεριά του ο Νίκος Κούνδουρος, θυμάται: "Το Βέγγο τον γνώρισα στο Μακρονήσι. Ήμουνα σ' ένα βουνό επάνω και προσπαθούσα να στήσω ένα αντίσκηνο να κοιμηθώ, ανάμεσα στη μάζα του λόχου, στα τέσσερις χιλιάδες αντίσκηνα παρατεταγμένα το ένα δίπλα στο άλλο, ανάμεσα σε τέσσερις χιλιάδες ανθρώπους, τρομαγμένους και κουρασμένους. Πήγα στην κορυφή του βουνού, με την ευλογία της διοίκησης, να στήσω τη σκηνή μου και τη ζωή μου. Κι εκεί που καθόμουνα και χάζευα και κοίταζα πως ν' αρχίσω, μόνος τελείως, μ' ένα αντίσκηνο πεταμένο χάμου, μ' ένα σκεπάρνι και με πασσάλους, βλέπω μια σιλουέτα περίεργη, μέσα σ' αυτές τις φοβερές χλαίνες που μας δίνανε, τις βρώμικες, ξεσκισμένες. Καταφθάνει, κουβαλώντας σανίδια από κιβώτια κι ένα σφυρί. Έφτιαξε κάτι, μια κατασκευή, ένα επίπεδο με τις σανίδες, και μου λέει ξαφνικά: 'Συναγωνιστή -ευλογημένη λέξη, που τελικά έχει γίνει ρετσινιά- συναγωνιστή, θα πεθάνεις', λέει. 'Το βράδυ κάνει κρύο. Βάλε την κουβέρτα σου πάνω στα σανίδια.. Λέω: 'Εσένα τι σε νοιάζει αν πεθάνω εγώ; Κι εσύ θα πεθάνεις'. Ούτε γέλασε καν ούτε και δε γέλασε. Πήρε τη διαλυμένη σκηνή κι άρχισε να τη στήνει μέσα στους πασσάλους της. Τον χάζευα, σκεφτόμουνα πως αυτός ή τρελός είναι ή άγιος. Τέλος πάντων, το ίδιο κάνει. Έκανα διάφορες σκέψεις, αφηρημένος και κουρασμένος, αλλά έτσι ξεκίνησε η γνωριμία μου με το Βέγγο. Έμεινε μαζί μου όλα τα χρόνια της Μακρονήσου. Είχα χρεωθεί την κατασκευή ενός θεάτρου -ήμουν τριτοετής της αρχιτεκτονικής τότε. Πήγα στη διοίκηση και λέω: 'Αυτόν το μισότρελο φαντάρο να μου τον δώσετε'. Κι έτσι βρέθηκα να φτιάχνω το θέατρο με το Θανάση βοηθό. Στήσαμε τη σκηνή, ανεβάσαμε το πρώτο έργο, και να ο Βέγγος ηθοποιός και να ο Βέγγος πρωταγωνιστής και να ο Βέγγος αγαπημένος ολόκληρου του τάγματος, και να ο Βέγγος η ανακούφισή μας, η λύτρωση μας και το χαμόγελό μας". Ο Τάσος Ζωγράφος, απέναντι από την κάμερα του Γιάννη Σολδάτου, λέει: "Ο Θανάσης κι ο Νίκος ο Κούνδουρος κι εγώ πρωτοκάναμε τις πρώτες θεατρικές δουλειές στη Μακρόνησο ( ) Η Μακρόνησος είναι, για μένα και για το Θανάση, εφαλτήριο. Από κει κινήσαμε και κάναμε αυτό που κάναμε". Μια σύγχρονη αριστοφανική φιγούρα.

Ο σκηνοθέτης Γιώργος Μιχαηλίδης, είναι ένας ακόμη από αυτούς που μιλούν για το Θανάση Βέγγο, στο ντοκιμαντέρ του Γιάννη Σολδάτου. "Ο Βέγγος φέρνει μαζί του όλη την ιστορία της κωμωδίας, χωρίς να το έχει συνειδητοποιήσει απόλυτα, χωρίς να το ξέρει. Η καταγωγή του είναι από το αρχαίο θέατρο, την παντομίμα, φτάνει στο τσίρκο, το βωβό κινηματογράφο, Μπάστερ Κίτον, αδελφοί Μαρξ, μέχρι σήμερα", λέει ο Μιχαηλίδης. Και λίγο μετά, μιλώντας για τη συνεργασία μαζί του στην 'Ειρήνη' του Αριστοφάνη, που ανέβηκε στην Επίδαυρο, λέει: "Εγώ είδα στο Βέγγο τον τέλειο αριστοφανικό ήρωα. Του ταίριαζε του Βέγγου αυτή η αίσθηση κι αυτή η λαϊκή κωμική διάσταση που έχει ο Αριστοφάνης στα έργα του".

Ο κριτικός Κώστας Γεωργουσόπουλος, από τη μεριά του, υποστηρίζει: "Ο αριστοφανικός ήρωας είναι αστείος δεν είναι χωρατατζής. Είναι άλλο πράγμα το αστείο που έχει σχέση με το άστυ και την αστική αντίληψη κι άλλο πράγμα το χωρατό που έχει σχέση με το χωριό και με το χοντρό χιούμορ. Ο Αριστοφάνης είναι Αθηναίος πολίτης κι ασχολείται με τους αθηναϊκούς θεσμούς, όπως ακριβώς ο Βέγγος είναι Αθηναίος πολίτης, Έλληνας πολίτης, μικροαστός ή αν θέλέτε λούμπεν προλετάριος, ο οποίος προσπαθεί όμως να ενταχθεί μέσα στη μικροαστική αντίληψη, να βρει την καλή, να πιάσει το κόλπο, να μπορέσει να επιβιώσει με χίλια μέσα, όπως ακριβώς κι ο Καραγκιόζης προσπαθεί να επιβιώσει μέσα στο Σαράϊ του Πασά( )". Πίσω από το μπερντέ του Θεάτρου Σκιών Δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν πως η παρουσία του Βέγγου έχει την αυθεντικότητα του Καραγκιόζη. Σύμφωνα με τον Κούνδουρο, "Ο Βέγγος κι ο Καραγκιόζης είναι πρωτοξάδεφοι. Γεννηθήκανε από την ίδια αστείρευτη πηγή που λέγεται λαός, έζησαν στον ίδιο γεννοβόλο χώρο που λέγεται Ανατολή. Είναι η φιλοσοφία τους το κυρίαρχο χαρακτηριστικό που ενώνει τον Καραγκιόζη με το Βέγγο, και η λαϊκοσύνη τους, επίσης".

Από τη μεριά του ο Πάνος Γλυκοφρύδης έχει διαφορετική άποψη: "Δεν πιστεύω πως έχει καμία σχέση με τον Καραγκιόζη. Δεν έχει δηλαδή αυτή τη λαϊκότητα του Καραγκιόζη, με το χοντρό καλαμπούρι, το χοντρό αστείο κλπ. Και κάτι άλλο: είναι σκιά ο Καραγκιόζης". Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Γρηγόρης Γρηγορίου: "Ο Βέγγος είναι κι αυτός ένας λαϊκός ήρωας όπως είναι κι ο Καραγκιόζης, αλλά μεταξύ τους δεν υπάρχει καμία ουσιαστική σχέση. Ο ένας είναι σκιά κι ο άλλος είναι άνθρωπος και μάλιστα σπαρταριστός άνθρωπος"

Και ο Γιώργος Λαζαρίδης: "Δε νομίζω ότι γεφυρώνεται πουθενά ο Θανάσης των ταινιών με τον Καραγκιόζη του Θεάτρου Σκιών. Είναι δύο γεωμετρικά αντίθετοι ήρωες, αντιήρωες. Ο Θανάσης είναι ο κινητικός, ο ακούραστός, αυτός που δε σταματάει σε κανένα εμπόδιο. Ο Καραγκιόζης είναι ο τεμπέλαρος, ο οποίος εν πάση περιπτώσει, κάνει μια αντίσταση αρνητική. Του Βέγγου η αντίσταση είναι ενεργητική( )".

Ο Δήμος Αβδελιώδης, λέει πως: "Αν ο Καραγκιόζης εκφράζει τον οίστρο, την ετοιμότητα, την αμφισβήτηση απέναντι στην εξουσία αυτού του κόσμου, αλλά ταυτόχρονα κι αυτό το παιγνιώδες που αγκαλιάζει τη ζωή σφιχτά, τότε αυτό μπορούμε να πούμε ότι το έχει και ο Βέγγος. Τρέχει γιατί αν είναι η ζωή ένα ποτό, ας πούμε, θα πρέπει να το πιει μέχρι την τελευταία σταγόνα. Αν είναι ένα φύσημα αέρα, πρέπει να αφεθεί σ' αυτό το φύσημα μέχρι τέλους ( )"

Κλείνοντας τις αναφορές ανθρώπων σχετικά με το Θανάση Βέγγο, όπως αυτές αποτυπώνονται στην ταινία του Γιάννη Σολδάτου, παραθέτω τα λόγια του Παντελή Βούλγαρη: "Νομίζω ότι ο Θανάσης δεν εκφράζει μόνο το σημερινό Έλληνα, φέρνει μνήμες από το παρελθόν. Φέρνει μνήμες από το Μικρασιάτη, από τον άνθρωπο του Εμφυλίου, από τον άνθρωπο της εξορίας, από τον άνθρωπο της μετά-εποχής του Εμφυλίου. Κουβαλάει πάρα πολλά πράγματα".

Ένας άνθρωπος παντός καιρού Ο πολύ επιτυχημένος τίτλος του ντοκιμαντέρ του Γιάννη Σολδάτου -ίδιος με εκείνον του βιβλίου του για το Βέγγο- ταιριάζει απόλυτα στον άνθρωπο στον οποίο αναφέρεται. Όσο για την ταινία, χαρακτηριστικό είναι το νευρώδες μοντάζ, που μόνον τέτοιο θα μπορούσε να είναι για να ακολουθήσει τους ρυθμούς του καταιγιστικού Θανάση Βέγγου. Παράλληλα με τα βήματα στη ζωή και την καριέρα του μεγάλου μας ηθοποιού ο Σολδάτος παρακολουθεί και την Ιστορία, παραθέτοντας επίκαιρα εποχής από τα μεγάλα γεγονότα που σημάδεψαν τη χώρα μας. Με τον τρόπο αυτό εκτός από τον ίδιο τον ήρωά του και τις ταινίες του, προσεγγίζει την Ιστορία, τοποθετώντας το Βέγγο μέσα σε αυτήν. Χωρίς πλατειασμούς και με καλό σκηνοθετικό ρυθμό ο Γιάννης Σολδάτος δίνει ένα εμπεριστατωμένο πορτρέτο του Θανάση Βέγγου, μέσα από τις ταινίες του αλλά και μέσα από μαρτυρίες και αφηγήσεις προσωπικοτήτων. Εκτός από τους προαναφερθέντες, μιλούν στο ντοκιμαντέρ πολλοί ακόμη.

Εμείς, αφού σας παροτρύνουμε να δείτε την ταινία, θα κλείσουμε με τα λόγια της ηθοποιού Βάσιας Τριφύλλη, γιατί μας αρέσουν: "Το να είσαι αριστερός δε σημαίνει η ψήφος που δίνεις, είναι ο τρόπος που ζεις. Και ο Θανάσης ζει σαν αριστερός". ____________________________________________________________________

ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΚΑΙ ΤΑΙΝΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΚΡΟΝΗΣΙ Ο ΝΕΟΣ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑΣ (1975), ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους - μαρτυρία για τα στρατόπεδα Μακρονήσου και Γυάρου, σε ομαδική σκηνοθεσία της "ομάδας των τεσσάρων" (των Κώστα Χρονόπουλου, Γιώργου Χρυσοβιτσάνου, Σπύρου Ζάχου και του Θανάση Σκρουμπέλου), σε παραγωγή Γιώργου Παπαλιού και της ομάδας.


Η 3η ταινία του Παντελή Βούλγαρη, το «ΧΑΠΠΥ ΝΤΑΙΗ» (1976) βασίζεται στο μυθιστόρημα του Ανδρέα Φραγκιά «Ο λιμός» κι έχει για ήρωές της μια ομάδα πολιτικών εξορίστων σ' ένα νησί ­ δεν ονομάζεται μα είναι γυρισμένο στη Μακρόνησο. Η μουσική του Διονύση Σαββόπουλου, το «Μάνα μου όλα περνούνε» με τον Μιχάλη Μενιδιάτη. ____________________________________________________________________

ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ Ντοκιμαντέρ για τον Γιάννη Ρίτσο που γυρίστηκε στη Μονεμβασιά, τη Μακρόνησο, τη Λέρο, τη Γυάρο και τη Σάμο. Σκηνοθεσία: Παντελής Bούλγαρης Σενάριο: Armin Kerker Φωτογραφία: Αλέξης Γρίβας Μοντάζ: Τάκης Γιαννόπουλος Ήχος: Νίκος Μπαρουξής, Γιάννης Χαραλαμπίδης Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης 1987 ____________________________________________________________________

ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ Title Black Seed Movie from 1971, in duration of 89 minutes.

The movie is created in widescreen technique, with sound, in color and 35mm. Production Vardar Film Skopje Ganre historical film Category Feature film

Στη διάρκεια του ελληνικού εμφυλίου, η νήσος Μακρόνησος γίνεται τόπος εξορίας για κομμουνιστές και αντιφρονούντες. Εκεί δοκιμάζεται σκληρά η σωματική αντοχή και η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, ενώ για πολλούς, το νησί γίνεται ζωντανός τάφος.

1946, during the Civil War in Greece, Macedonians from than part of Macedonia, belonging to the Royal Greek Army, being accused of being communists and enemies of Royal Greece, are punished and sent to prison camp on a deserted island. Taking into consideration their own convictions and their ethnical origin, some of them succeed surmounting all the difficulties and succeeds in keeping their own dignity. But some fail and instead of the expected salvation, they experience a complete moral destruction. The central characters are Andon Sovichanov, Paris and Hristos. Although each of them represents an individual complexity of a person, through their sufferings they indicate the various dimensions of the human resistance. The golgotha starts with the disarming of the Macedonians of the Aegean part of Macedonia and their deportation, at first to the military prison, where they are interrogated, then loaded on a ship and under terrible circumstances sent to a deserted island. There is no water at all on the island, so the offer of water is one of the methods of brand destroying the human dignity of the thirsty prisoners, who are demanded to sign the declaration for loyalty to the king and their resignation from the Organization. The reprisals continue with permanent punishments, beatings and killings for everyone who shows any kind of resistance or disobedience. On the Day of Independence the prisoners have to sing of independence. They refuse, so a rebellion follows which ends unsuccessfully. Some of the prisoners are killed in vain. Andon Sovichanov spits at the commander's face and using the moment of the commander's astonishment, he runs away in vain along the road. Ηθοποιοί: Darko Damevski, Aco Jovanovski, Risto Siskov, Pavle Vujisic, Voja Miric, Mite Grozdanov Σκηνοθεσία: Kiril Cenevski







Το άρθρο αυτό προέρχεται από eyploia.aigaio-net.gr
old.eyploia.gr

Το URL της ιστορίας αυτής είναι ο εξής
old.eyploia.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=739