Ως Δίκτυο Οικολογικών Οργανώσεων Αιγαίου, έχοντας προβληματιστεί έντονα σ’ αυτό το χώρο όπως μπορεί κανείς να διαπιστώσει από την πληθώρα σχετικών άρθρων (πλέον των 120) στο ηλεκτρονικό μας περιοδικό Εύπλοια. Στο παρόν κείμενο σχολιάζουμε το προτεινόμενο πλαίσιο παρεμβάλλοντας, αντιπαραθέτοντας ή απλά προσθέτοντας τις απόψεις μας για το μείζον αυτό θέμα, δίνοντας έμφαση στις ιδιαιτερότητες των νησιών.
Στους στόχους του προτεινομένου σχεδίου αναφέρεται : «διαμόρφωση πολιτικών βάσει διατιθεμένων σε εθνικών επίπεδων στοιχείων». Δυστυχώς κρίνουμε ότι τα στοιχεία αυτά είναι ανεπαρκή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ότι το κατεξοχήν μετρήσιμο τεχνικό στοιχείο του αιολικού δυναμικού μόλις τώρα χαρτογραφήθηκε. Πιο κάτω αναφέρεται : «κριτήρια τοποθέτησης που θα επιτρέπουν βιώσιμες εγκαταστάσεις». Εννοείται βέβαια οικονομικά βιώσιμων εγκαταστάσεων, άρα σαφής προτεραιότητα δίνεται στην οικονομική παράμετρο. Αφετέρου βέβαια προστίθεται η «αρμονική ένταξη» και αυτό μας κάνει να αναρωτιόμαστε που μπαίνει και ποιος καθορίζει τον πήχη οικονομικής βιωσιμότητας. Για παράδειγμα πολλές περιοχές εκτός ΠΑΠ έχουν πολύ υψηλότερο αιολικό δυναμικό από το μέσο όρο της Γερμανίας. Με τους στόχους αυτούς επιδιώκεται να παρασχεθεί «ένα σαφέστερο πλαίσιο». Πλην όμως όπως αναφέρουμε στην εισαγωγή το πλαίσιο έχει de facto ήδη διαμορφωθεί από τις εταιρείες που έχουν επενδύσει πολλά για συγκεκριμένες θέσεις  πολύ πριν διαμορφωθούν οι κατευθύνσεις του εν λόγω χωροταξικού σχεδίου.
Ήδη στον πρώτο πίνακα όπου παρατίθενται οι περιπτώσεις εξαιρέσεων από την υποχρέωση εξασφάλισης αδειών και που αφορά μικρά έργα, έργα για τα οποία τοποθετούμαστε θετικά καθώς αυτά δύνανται να είναι σε αρμονία με τις μικροκλίμακες των νησιών, παρατηρούμε την εξής διάκριση : διασυνδεδεμένα-μη διασυνδεδεμένα νησιά και κατά συνέπεια τίθεται το ερώτημα, είναι δυνατό το καθαρά τεχνικό χαρακτηριστικό της διασύνδεσης με ένα καλώδιο να αλλάζει τις ιδιότητες εκείνες που καθιστούν ιδιαίτερο το νησιωτικό χώρο; Δηλαδή στα πλαίσια μιας χωροθετικής προσέγγισης το ΥΠΕΧΩΔΕ εφαρμόζει δύο μέτρα και δύο σταθμά μεταξύ των μεν και των δε νησιών ;
Είναι φοβόμαστε ένα ουσιαστικό λάθος, ένα από τα πολλά που προκύπτουν από την εγγενή αντίφαση που περικλείεται στον τίτλο αυτού του Υπουργείου που αδυνατεί να λειτουργήσει ως Υπουργείο Περιβάλλοντος ασφυκτικά περιορισμένο από τη συντριπτικά υπερτερούσα τεχνοκρατική του δομή. Δηλαδή όταν θα έρθουμε να οριστικοποιήσουμε τις οριστικές χωροταξικές των νησιών θα μιλήσουμε για δύο κατηγορίες νησιών, βάσει της ύπαρξης ή μη ενός καλωδίου που θα καταργεί τη νησιωτικότητα ; Θα επανέλθουμε όμως στο θέμα αυτό παρακάτω.

Στο μέρος της μελέτης που αφορά τον καθορισμό των κριτηρίων για τον προσδιορισμό των περιοχών ΠΑΠ και ΠΑΚ, είναι σαφής ο προσανατολισμός της μελέτης που ακολουθεί εν πολλοίς ως κριτήριο το μέγιστο αιολικό δυναμικό και το επιχειρηματικό ενδιαφέρον. Φτάνοντας στην παράμετρο που αφορά την πυκνότητα των ανεμογεννητριών η οποία προσεγγίζεται κατόπιν της παραδοχής ότι η τυπική ανεμογεννήτρια είναι ισχύος 2 MW. Αυτό σημαίνει μια γιγαντιαία κατασκευή 120 μέτρων ύψους. Αυτή άλλωστε είναι και η τυπική ισχύς ανά ανεμογεννήτρια που προτείνεται στις πιο πολλές αιτήσεις που έχουν κατατεθεί μέχρι σήμερα στη ΡΑΕ. Αν όμως αυτό το μέγεθος είναι «τυπικό» ώστε να μεγιστοποιηθεί η απόδοση της επένδυσης, πως είναι δυνατό να προτείνεται ως «τυπικό» για το ελληνικό και πόσο μάλλον νησιωτικό τοπίο. Για την παράμετρο τοπίο θα προσθέσουμε όμως περισσότερα αργότερα. Η παραδοχή επίσης ότι η ανάπτυξη των αιολικών πάρκων αναμένεται «κυρίως στις κορυφογραμμές…, όπου ο ανταγωνισμός χρήσεων γης δεν είναι έντονος», καθιστά το πρόβλημα εντονότερο ιδίως στα νησιά.
Όσο αφορά τις αποστάσεις από υπάρχοντα οδικά δίκτυα θα προσθέταμε τη διευκρίνιση της προϋπόθεσης ότι πρόκειται για νόμιμα δίκτυα καθώς πολλές χαράξεις έχουν προκύψει εντελώς αυθαίρετα. Όταν λοιπόν για τα νησιά προτείνεται μέγιστη απόσταση από υφιστάμενη οδό τα 10 χιλιόμετρα είναι πρακτικά σαν να μην υφίσταται τέτοιος περιορισμός μια και αμφιβάλλουμε αν υπάρχει μέρος σε οποιοδήποτε νησί με μεγαλύτερη απόσταση από δρόμο. Αντίθετα δε λαμβάνεται υπόψη η ουσιαστική παράμετρος των τεράστιων διαπλατύνσεων και νέων χαράξεων που απαιτούνται για να φτάσουν οι μηχανές στους προτεινόμενους χώρους εγκατάστασης.

Όσο αφορά τις ζώνες αποκλεισμού, θα έπρεπε οπωσδήποτε να αποκλειστούν οι ΖΕΠ-SPA (περιοχές προστασίας της ορνιθοπανίδας) που άλλωστε σε πολλές περιπτώσεις που αποκλείονται από τις περιοχές NATURA. Σε σχέση δε με τις προτεινόμενες ελάχιστες αποστάσεις από μνημεία, οικισμούς κλπ. θεωρούμε τις προτεινόμενες αποστάσεις αστείες, δεδομένου του μεγέθους των μηχανών. Για παράδειγμα προσπαθήστε να φανταστείτε οποιοδήποτε αρχαιολογικό χώρο, πόσο μάλλον στο Αιγαίο και 500 μέτρα πιο πέρα ένα γιγαντιαίο κινούμενο κατασκεύασμα το οποίο την αυγή ή το σούρουπο κυριολεκτικά και όχι μόνο μεταφορικά θα σκιάζει τα μνημεία. Θεωρούμε ότι όλες οι προτεινόμενες ζωνώσεις είναι εκτός κλίμακας μια και μιλάμε για μηχανές ύψους 120 μέτρα.
Αφού λοιπόν είδαμε ότι οι πυκνότητες που προτείνονται προϋποθέτουν τεράστιες και εντελώς ασυμβίβαστες με το νησιωτικό τοπίο μηχανές των 2 MW φτάνουμε στην ίδια την κάλυψη του χώρου, την πυκνότητα αυτή καθεαυτή. Η προτεινόμενη λοιπόν κάλυψη του 4% για τα νησιά υπολογίζεται επί του συνόλου της έκτασης τους και όχι κατόπιν εξαίρεσης των αποκλειομένων περιοχών καθιστώντας την πραγματική πυκνότητα πολλαπλάσια. Αν παραδείγματος χάρη σ’ ένα νησί όπως η ?νδρος οι περιοχές NATURA, SPA και οι περί των μνημείων ή παραδοσιακών οικισμών κλπ. περιοχές αποτελούν το 1/3 της έκτασης του νησιού, η όποια πυκνότητα ως όριο θα έπρεπε να υπολογίζεται επί των υπολοίπων 2/3 της έκτασης του νησιού και όχι του συνόλου του, καθώς αυτό θα σήμαινε κατ’ ουσία αύξηση της πυκνότητας κατά 30%.

Ακολουθώντας τη συλλογιστική της προτεινόμενης μελέτης επανερχόμαστε στην προσέγγιση όπου επιχειρείται να προσδιοριστούν κανόνες ένταξης αιολικών εγκαταστάσεων στο τοπίο. Αφού λοιπόν η προστασία του τοπίου δεν είναι, όπως αναφέρεται, θεσμικά κατοχυρωμένη γίνεται μια φιλότιμη προσπάθεια «ποσοτικοποίησης» του.
Στην προσπάθεια αυτή οι ερευνητές επικαλούνται τη διεθνή εμπειρία αλλά ατυχώς επιλέγουν μια εντελώς διαφορετική από κάθε άποψη χώρα :
το Βέλγιο (!). Αφού λοιπόν επί μακρόν αναλύονται ποσοστά, γωνίες, ζώνες κλπ. Φτάνουν σ’ένα μοντέλο που προσπαθεί να σταθμίσει τι ποσοστό του ορίζοντα καλύπτεται. Το μοντέλο αυτό καταλήγει σε μία γραφική αναπαράσταση. Η αναπαράσταση αυτή δεν χρήζει περαιτέρω σχολιασμού, μια και μιλάει από μόνη της. Αναπαριστά κάποιο «ταλαίπωρο» σημείο ενδιαφέροντος που φαίνεται κυριολεκτικά περικυκλωμένο από αιολικά πάρκα, παρ’ όλ’ αυτά το μοντέλο δίνει κάλυψη ορίζοντα 21%, καταδεικνύοντας χαρακτηριστικά πως η αριθμητική αναπαράσταση της πραγματικότητας μπορεί να είναι από ανεπαρκής έως παραπλανητική.
Τέλος επανερχόμενοι στην διάκριση μεταξύ διασυνδεδεμένων και μη νησιών θέλουμε να τονίσουμε την πλήρη ασυμβατότητα μεταξύ των προτεινομένων ρυθμίσεων (με τις όσες ατέλειες που προαναφέραμε) και του ήδη εκφρασμένου δημοσίως ιδιωτικού ενδιαφέροντος. Για παράδειγμα σε μη διασυνδεδεμένα νησιά που η κάλυψη του 4% θα ισοδυναμούσε με εγκατάσταση 50 ανεμογεννητριών οι εταιρείες έχουν καταθέσει αιτήσεις για 500.