του Γρ. Νικολόπουλου

Πολλές φορές αναρωτιόμαστε γιατί δεν διορθώνονται τα προφανή, τα εύκολα, τα αυτονόητα. H απάντηση είναι απλή. Διότι σκοντάφτουν στα συμφέροντα, μικρά ή μεγάλα. Και ενώ όλοι μπορούμε να αντιληφθούμε ποια είναι τα μεγάλα συμφέροντα - η διαπλοκή που λέμε - που εμποδίζουν την εξυγίανση του δημόσιου τομέα, δύσκολα μπορούμε να καταλάβουμε πώς τα μικροσυμφέροντα εμποδίζουν την πρόοδο των τοπικών κυρίως κοινωνιών.

Χαρακτηριστικές περιπτώσεις μπορούμε να δούμε στα τουριστικά νησιά. Στο όνομα του τουρισμού τα μικροσυμφέροντα συνασπίζονται, γίνονται πανίσχυρα και υπερβαίνουν τους νόμους. Ας δούμε μερικά παραδείγματα από τις Κυκλάδες. Στη Μήλο ο αστυνομικός διευθυντής έδωσε διαταγή να γίνεται αλκοτέστ τα βράδια. Μετά τις τρεις πρώτες ημέρες εφαρμογής των ελέγχων, διεκόπησαν ύστερα από πιέσεις των ιδιοκτητών των μπαρ προς τον δήμαρχο. H δικαιολογία ήταν ότι «θα κλείσουν τα μαγαζιά». Αποτέλεσμα, τέσσερα σοβαρά τροχαία ατυχήματα, εκ των οποίων τα δύο θανατηφόρα, αμέσως μετά τη διακοπή των ελέγχων. Και στα τέσσερα οι οδηγοί ήταν μεθυσμένοι.

Στη Σαντορίνη λειτουργεί μπαρ - γεμίζει με εφήβους - το οποίο δεν έχει έξοδο κινδύνου. H Αστυνομία σε συνεργασία με τον δήμαρχο ξεκίνησε ελέγχους. Ο νόμος λέει ότι, αν σε κάποιο νυχτερινό κέντρο γίνουν τρεις παρατηρήσεις από την Αστυνομία, το κέντρο κλείνει για έναν μήνα. Στο συγκεκριμένο είχαν ήδη γίνει οι δύο παρατηρήσεις όταν ο τοπικός βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας «παρακάλεσε» η τρίτη παρατήρηση να γίνει στις 31 Σεπτεμβρίου ώστε το μαγαζί να κλείσει τον Οκτώβριο και να μη χάσει τα έσοδα του Αυγούστου και του Σεπτεμβρίου. Το ότι δεν θρηνήσαμε θύματα εκεί είναι θαύμα.

Στη Μύκονο βλέπει κανείς στον δρόμο χιλιάδες μηχανάκια που τα οδηγούν ανήλικοι ή έφηβοι - κυρίως Ιταλοί. Κανείς δεν φοράει κράνος, κανείς δεν έχει δείξει δίπλωμα οδήγησης μοτοσικλέτας για να νοικιάσει μηχανάκι. Γιατί; Διότι οι ξένοι νοικιάζουν μόνο με το διαβατήριό τους, χωρίς να δείξουν δίπλωμα. Το ερώτημα είναι γιατί η Αστυνομία δεν γράφει κανέναν για το κράνος και φυσικά γιατί δεν κάνει αλκοτέστ. H απάντηση των αστυνόμων είναι ότι δεν υπάρχει επαρκής αστυνομική δύναμη στο νησί. Και όμως η Μύκονος δύο διασταυρώσεις όλες κι όλες έχει. Δύο αστυνομικοί μπορούν εύκολα να δίνουν 10-20 κλήσεις για κράνος την ημέρα και να υποχρεώσουν τα γραφεία ενοικιάσεως να παρέχουν κράνος μαζί με το μηχανάκι. Για τα αλκοτέστ το ζήτημα κολλάει στο γνωστό «θα κλείσουν τα μαγαζιά».

Ενα ακόμη παράδειγμα. Στα λιμάνια των νησιών δεν υπάρχουν βρύσες για να εφοδιάζονται τα σκάφη με νερό· πρέπει να παραγγέλνουν και να χιλιοπαρακαλούν κάποιους με βυτία για να τους φέρουν νερό στον μόλο. Γιατί; Διότι οι ιδιοκτήτες των βυτίων δεν θέλουν να υπάρχει εγκατάσταση νερού στον μόλο. Και όταν σε κάποια λιμάνια τοποθετούνται αυτόματα μηχανήματα παροχής νερού που λειτουργούν με κέρματα, όλα ύστερα από δύο-τρεις εβδομάδες είναι σπασμένα. Προφανές το ποιος τα σπάει...

Το μικροσυμφέρον λοιπόν των μικροεπιχειρηματιών των νησιών είναι τόσο ισχυρό που μπορεί να αποτρέπει τους ελέγχους από την Αστυνομία, την εφαρμογή του νόμου, ακόμη και να ρυθμίζει το πότε θα επιβληθεί μια ποινή ώστε να μην έχει εφαρμογή. Νόμοι και θεσμοί θυσιάζονται προς όφελος της αρπαχτής των εμποράκων του κάθε νησιού και η πρόοδος εμποδίζεται με κάθε τρόπο.

Αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί από το υπουργείο Τουρισμού. Χρειάζεται απλώς να λειτουργήσουν σωστά οι τοπικές αρχές, δηλαδή η Αυτοδιοίκηση και η Αστυνομία. Και οι δύο αυτοί θεσμοί όμως είναι ανίκανοι μπροστά στα πολλά συσπειρωμένα μικροσυμφέροντα τα οποία πραγματικά διοικούν τις τοπικές κοινωνίες και βρίσκονται υπεράνω νόμου.

Τα ίδια και χειρότερα βέβαια γίνονται και στην Αθήνα, διότι το πολιτικό σύστημα στο σύνολό του εξαρτάται και λειτουργεί με βάση τα μικροσυμφέροντα των ψηφοφόρων του. Δυστυχώς οι πελατειακές σχέσεις βουλευτών και ψηφοφόρων εμποδίζουν την πρόοδο, καταργούν την αξιοκρατία και πολύ συχνά οδηγούν στην καταστρατήγηση των νόμων.

Οταν λοιπόν βλέπουμε κάτι παράδοξο που θα μπορούσε πολύ εύκολα να διορθωθεί αλλά δεν διορθώνεται, αξίζει να σκεφθούμε γιατί άραγε συμβαίνει αυτό. Και πάντα θα βρίσκουμε μια ομάδα μικρών επαγγελματιών που ζουν από αυτό το παράδοξο και ελέγχουν τις τοπικές αρχές ώστε να μην υπάρξει αλλαγή. Φυσικά, εφόσον η βάση του προβλήματος βρίσκεται στη σχέση πολιτικών και ψηφοφόρων, πέραν της παρατήρησης του προβλήματος, προοπτική διόρθωσης ούτε υπάρχει ούτε θα υπάρξει στο μέλλον.

gnikolo@dolnet.gr
Το ΒΗΜΑ, 20/08/2006