Ηδωνίς και Ηερίη στην αρχαιότητα, πριν πάρει το όνομά της από τον Θάσο, αδελφό της Ευρώπης, που ο Δίας, μεταμορφωμένος σε ταύρο, απήγαγε (κατά τα «Βαθιά αμίλητα νερά» της Ρέας Γαλανάκη), χωρίς όμως να φυλακιστεί όπως ο Κεφαλογιάννης για την απαγωγή της Τασούλας.

Ο Θάσος, ορμώμενος από τις ακτές της αρχαίας Φοινίκης σε αναζήτηση της χαμένης αδελφής του, τη βρήκε, 3.000 χρόνια μετά, εγκαταστημένη κι αποκαταστημένη στην... Bundesbank, στη Φρανκφούρτη. Εκεί όπου χτυπά η «καρδιά» της Ευρώπης.

Τόσο όμως του άρεσε τότε το νησί, που έστειλε τηλεγράφημα στη μητέρα του την Τηλεφάεσσα (σημερινή «τηλεθέαση»), λέγοντάς της ότι «μαμά, εδώ θα μείνω».

Κι έμεινε. Οπως παρ' ολίγον να έμενε εδώ κι ο Οδυσσέας, που δέθηκε στο κατάρτι του καταμαράν του, για να μην ξεμπαρκάρει στο «νησί των Σειρήνων».

Τ ι είχε συμβεί; Περνούσε, αρχές Οκτώβρη θα πρέπει να ήταν, μονολογώντας «ή στραβός είν' ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε», όταν στα παράλια της Αστρίδας είδε γυναίκες και άντρες, που στους απέραντους αμπελώνες της τραγουδούσαν κατά τον τρυγητό, στους «ληνούς» -πετρόχτιστες δεξαμενές όπου πατούσαν τα σταφύλια-, κι η μυρουδιά του μούστου τον μέθυσε.

Αργότερα, τον 6ο π.Χ. αιώνα, ήρθαν οι Πάριοι, υπακούοντας σ' έναν χρησμό του μαντείου των Δελφών: «Αγγειλον Παρίοις, Τελεσίκλεες, ως σε κελεύω νήσω εν Ηερίη κτίζειν ευδείελον άστυ» (Να πεις στους Παριανούς, Τελεσικλή, να χτίσουν μια πόλη στο νησί Ηερίη, η οποία να φαίνεται από παντού).

Διώξαν τα θρακικά φύλα των Σίντιων και των Σάιων, και κατέκτησαν αποικώντας το νησί. Μαζί τους, όμως, ήταν κι ένας ποιητής, ο Αρχίλοχος, που πέταξε την ασπίδα του σ' ένα πουρνάρι κι έγραψε στη συνέχεια ένα αντιπολεμικό ποίημα. Βέβαια, ο Αρχίλοχος ανήκει στους Παριανούς, αλλά στη Θάσο ερωτεύθηκε τη Νεοβούλη. Την περιγράφει αυτός ο μεγάλος λυρικός, όχι τη Νεοβούλη, αλλά τη Θάσο, ως «ή δ' έστηκεν ως όνου ράχις».

Κ αι το περίφημο ποίημά του, που θεωρούνταν σουρεαλιστικό μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες (σε ελεύθερη μετάφραση «...και ξαφνικά μέρα μεσημέρι ο ήλιος άρχισε να χάνεται κι έγινε σκοτάδι»), αποκαλύφηκε με τη σύγχρονη τεχνολογία της επιστήμης, πως τη χρονιά εκείνη που γράφηκε, ήταν το 548 π.Χ., κι επρόκειτο για ολική έκλειψη ηλίου.

Και σήμερα πώς είναι το νησί; Διοικητικά δεν ανήκει στο υπουργείο Αιγαίου, όπως τα άλλα νησιά του βορείου Αιγαίου, Λήμνος, Μυτιλήνη κ.λπ., αλλά στον νομό Καβάλας. Εχει Κέντρο Υγείας στο Πρίνο, αλλά επειδή οι κάτοικοί του καταμετρούνται ως μερικές δεκάδες κάτω από τις 15.000 ψυχές, το Κέντρο Υγείας στερείται του προνομίου να γίνει ένα μίνι νοσοκομείο.

Εξι μήνες τον χρόνο κατοικοεδρεύουν στο νησί πάνω από 20.000 άτομα, που πρέπει να μεταφερθούν στην Καβάλα για ένα νόσημα λίγο πιο σοβαρό από δηλητηρίαση ή ελαφρό τραυματισμό.

Τ ι παράγει το νησί; Μέλι, λάδι και... μάρμαρο. Τα δύο πρώτα είναι γνωστά κι απ' τον Ομηρο. Καθώς και το κρασί, που σήμερα δεν είναι από τα πρώτα. Τ' αμπέλια αφανίστηκαν από τη φυλλοξήρα κι αντικαταστάθηκαν με τις ελιές. Το ελαιόλαδο έχει φτάσει σήμερα στο 0,3 τοξικότητα που κυκλοφορεί, όχι όμως με την τυποποίηση που του αξίζει.

Μένουν τα μάρμαρα, που εξάγονται κυρίως στις αραβικές χώρες και στην Κίνα. τριάντα πέντε εταιρείες εξόρυξης δραστηριοποιούνται σ' αυτά, εκ των οποίων ζήτημα είναι αν 4-5 είναι νόμιμες. Οπως στους τηλεοπτικούς σταθμούς, οι υπόλοιπες λειτουργούν βάσει της «αδείας ερευνητικών εργασιών για 15 χρόνια», με την απλή συναίνεση του δήμου. Μήπως, όμως, δημιουργούν έτσι θέσεις εργασίας; Ελάχιστοι ντόπιοι δουλεύουν σ' αυτά. Η τεχνολογία έχει τόσο πολύ προχωρήσει, που ένας ικανός χειριστής συρματοκοπής φτάνει να κόψει το μάρμαρο στην πηγή του. Οσο για τους φορτοεκφορτωτές υπάρχουν με χαμηλό μεροκάματο οι... απέναντι Πομάκοι.

Η Θάσος είναι ένα νησί αριστερό. Εδώ το αντάρτικο μέτρησε ουκ ολίγους νεκρούς κι ο πρόσφατα εκλιπών Κώστας Τσίμας (από τους κολλητούς του Ανδρέα Παπανδρέου και συνιδρυτής του ΠΑΚ) έδωσε το στίγμα μιας Αριστεράς στο ΠΑΣΟΚ, μίλια μακριά από τους Μάνο-Ανδριανόπουλο.

Τ ι θέλει το νησί; Να γίνει ανεξάρτητη η ιστορική του έδρα, το Θεολόγο (χωριό του πατέρα μου), και ένα μίνι ΤΕΙ με «Σχολή διαχείρισης του ελεύθερου χρόνου του τουρίστα». «Δεν ξέρω τι να τους προτείνω να κάνουν όλη μέρα», λέει εκπρόσωπος των μεγαλοξενοδόχων του νησιού. «Χρειάζεται μια υποδομή που δεν την κατέχουμε».

Τελικά, το νησί όπου μεγάλωσα και πέρασα τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής, με τον πειρασμό, λόγω πείνας, να μεταναστεύσω στο αντικρινό Αγιον Ορος, κατάλαβα ότι προέρχεται από δύο λέξεις-κλειδιά της σημερινής εικονικής πραγματικότητας. Της μητέρας του Θάσου (και της Ευρώπης) Τηλε-φάεσσας και του Τελε-σικλή, γι' αυτό και ως αναπληρωτής γενικός διευθυντής της ΕΡΤ την περίοδο 1981-1984 εγκατέστησα στο Υψάριον Ορος (το κοινώς επονομαζόμενο Ψαριό) μιαν αντένα τηλεόρασης (με τους κατάλληλους εκχιονιστήρες), ώστε να μπορούν οι Θάσιοι να συνδεθούν με τον τηλε-παρόν τους.

ΥΓ. Ολα αυτά τα στοιχεία τα άντλησα από τη «Θασίων γη», τη 15θήμερη εφημερίδα που διευθύνουν η Χριστίνα και ο Σωτήρης Γερακούδης, και που οικειοθελώς αναδημοσιεύει τη δεκαπενθήμερη συνεργασία μου στην «Ελευθεροτυπία».

πηγή: ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 19/08/2006