Υγρότοποι Αιγαίου: Πολύτιμοι και ευάλωτοι, της Λελούδας Σταυρογιάννη
Ημερομηνία Thursday, November 02 @ 22:37:36 UTC
Θέμα Νησιά


Τουλάχιστον 300 υγροτόποι κοσμούν τα νησιά του Αιγαίου (εκτός της Κρήτης) εκ των οποίων οι μισοί είναι μικρότεροι από 20 στρέμματα και ως εκ τούτου ιδιαιτέρα ευάλωτοι και μόνον 2 προστατεύονται ικανοποιητικά, οι Κουκουναριές της Σκιάθου και το Ψαλίδι της Κω!

Παρά ταύτα σχεδόν το 50% βρίκεται εντός των ορίων προστατευτέων ή προστατευόμενων περιοχών του Δικτύου Natura 2000. Σημαντικών περιοχών για τα πουλιά, Καταφυγίων ?γριας Ζωής κ.ά.
Η καταγραφή τους απετέλεσε αντικείμενο δίχρονης έρευνας του WWF Ελλάς, η οποία παρουσιάστηκε σε ημερίδα "Ένα μέλλον για τους υγρότοπους του Αιγαίου". Στην πλειονότητά τους παράκτιοι περιλαμβάνουν μικρές εκβολές χειμάρρων, βάλτους εκβολών, έλη, λίμνες, πηγές αλλά και τεχνητούς υγρότοπους όπως οι φραγμολίμνες και εξωποτάμιες λιμνοδεξαμενές. Η κατανομή τους δε παρουσιάζεται ως εξής: ο νομός Λέσβου διαθέτει 68 υγροτόπους, ο νομός Κυκλάδων 66, ο νομός Δωδεκανήσου 52, ο νομός Εύβοιας 23 και ο νομός Μαγνησίας (Βόρειες Σποράδες) 18 και ακολουθούν οι υπόλοιποι νομοί με λιγότερους. Το νησί με τους περισσότερους υγροτόπους είναι η Λέσβος (55) και ακολουθούν, η Ρόδος (22), η Λήμνος, η Νάξος και η Χίος (από 13), η ?νδρος (12) και με λιγότερους τα υπόλοιπα νησιά.
Μόνο 7 υγρότοποι είναι μεγαλύτεροι από 1.000 στρέμματα, ενώ κάποιοι στα μεγάλα νησιά όπως η Εύβοια, η Ρόδος, η Λέσβος και η Λήμνος, φτάνουν ή και ξεπερνούν τα 3.000 στρέμματα. Το νησί με τη μεγαλύτερη υγροτοπική κάλυψη είναι η Λήμνος (2,62%) και ακολουθεί η Λέσβος (1,37%). Οι Κυκλάδες παρουσιάζουν το μικρότερο ποσοστό κάλυψης με υγροτοπικές περιοχές (0,07-0,1%), ενώ όλες οι άλλες ομάδες νησιών (Σποράδες, Δωδεκάνησα, Εύβοια) έχουν ενδιάμεσα ποσοστά (0,16-0,26%).
Όμως από πολλούς ειδικούς χαρακτηρίσθηκαν ως τα περισσότερο απειλούμενα οικοσυστήματα καθώς υπάρχει ο κίνδυνος να εξαφανιστούν πριν καν θεσμοθετηθεί η προστασία τους. Ως μεγαλύτερη απειλή προβάλλει η μετατροπή τους σε δρόμους η οικόπεδα. Όπως έδειξε η έρευνα, οι δυο στους τρεις ρυπαίνονται σοβαρά από στερεά απορρίμματα ή από υγρά απόβλητα. Το 84% από αυτούς που εξετάστηκαν (218 τον αριθμό) έχουν υποβαθμιστεί ή αλλοιωθεί σημαντικά. Οι βασικοί τύποι υποβάθμισης είναι οι εκχερσώσεις και τα μπαζώματα (57,4%), οι διανοίξεις δρόμων (49,5%), η δόμηση (48,1%) και η επέκταση καλλιεργειών εις βάρος των υγροτοπικών εδαφών (39,7%). Ο απώτερος σκοπός είναι η μετατροπή των υγροτόπων σε οικόπεδα και η οικοδόμησή τους, ενώ η κύρια αιτία εντοπίζεται στην εκρηκτική αύξηση της ζήτησης για οικοδομήσιμη γη κοντά στη θάλασσα και οι υπέρογκες τιμές, και άρα τα κέρδη, που τη συνοδεύουν, σε συνδυασμό με την έλλειψη χωροταξικού σχεδιασμού και τη δυνατότητα της εκτός σχεδίου δόμησης. Επιπλέον, η ολοένα αυξανόμενη ζήτηση για νερό ειδικά το καλοκαίρι σημειώνεται χαρακτηριστικά "για να εξυπηρετήσει έναν τουρισμό που έχει ξεπεράσει τα όρια κάθε φέρουσας ικανότητας, οδηγεί σε υπερεκμετάλλευση των υπόγειων νερών και στην πίεση για δημιουργία ολοένα και περισσότερων ταμιευτήρων (προβλέπεται να ξεπεράσουν τους 100 σε πέντε χρόνια από περίπου 40 που είναι σήμερα).
Δύο τινά θα συμβούν αν η διαχείριση των αποθεμάτων αυτών δεν γίνει με τρόπο ώστε να περισσεύει αρκετό γλυκό νερό για την τροφοδοσία των κατάντη φυσικών υγροτόπων: πολλοί υγρότοποι θα εξαφανιστούν και χιλιάδες στρέμματα καλλιεργήσιμης γης θα καταστραφούν από την αλμύρινση. Η δε εξαφάνιση των μικρών υγροτόπων θα είναι ένα σοβαρό πλήγμα για τη βιοποικιλότητα της Ελλάδας, καθώς μαζί τους θα εξαφανιστούν και οι πληθυσμοί εκατοντάδων ειδών που ζουν ή βασίζονται αποκλειστικά σε αυτούς".
Στη μελέτη περιγράφεται εκτενώς η μεγάλη σημασία τους (εκτός της λειτουργίας τους π.χ. ως ασπίδα προστασίας των καλλιεργούμενων εδαφών από το θαλασσινό νερό, η χρήση του νερού για ύδρευση η άρδευση) στη διατήρηση της άγριας ζωής. "Παρ' όλο που η συνολική τους έκταση είναι μικρότερη του 1% της έκτασης των νησιών, αποτελούνται από σπάνιους τύπους οικοτόπων (καταγράφηκαν συνολικά 30) και αποτελούν χώρους διαβίωσης, διατροφής, φωλιάσματος και αναπαραγωγής για εκατοντάδες είδη ζώων, πολλά από τα οποία είναι απειλούμενα ή και ενδημικά. Τόσο οι μεγάλοι όσο και οι μικροί υγρότοποι του Αιγαίου χρησιμεύουν ως σταθμοί ξεκούρασης, καταφυγίου και διατροφής για εκατομμύρια μεταναστευτικά πουλιά κάθε χρόνο. Χωρίς αυτούς η θνησιμότητα των πουλιών στη διάρκεια των ταξιδιών τους θα αυξανόταν αξιοσημείωτα. Αλλά και στους περιστασιακούς εξαιρετικά δριμείς χειμώνες, όταν οι μεγάλοι υγρότοποι της Μακεδονίας και της Θράκης παγώνουν πλήρως, οι υγρότοποι του Αιγαίου αποτελούν το μοναδικό και σωτήριο καταφύγιο για τα χιλιάδες πουλιά που διαχειμάζουν εκεί. Επιπλέον, η διατήρηση των υγροτόπων έχει αποφασιστική σημασία για την επιβίωση των ενδημικών υδρόβιων ειδών όπως το γκιζάνι (Ladigesocypris ghigii), ενδημικό ψάρι της Ρόδου, ο βάτραχος της Καρπάθου (Rana cerigensis), αλλά και πολλά είδη ασπονδύλων".
Στην ημερίδα η πλειοψηφία των ομιλητών επεσήμανε ότι απαιτούνται το συντομότερο δυνατόν να αναληφθούν πρωτοβουλίες για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση πολιτών και φορέων, την δημιουργία κάποιου είδους θεσμικού πλαισίου για την προστασία τους και συντονισμένες συνεργασίες μεταξύ φορέων για την εφαρμογή υποδειγματικών διαχειριστικών μέτρων τουλάχιστον σε κάποιους από αυτούς. Βασικά εργαλεία στην προσπάθεια διάσωσή τους αποτελούν η ολοκλήρωση του Κτηματολογίου, η αλλαγή της νομοθεσίας για τον αιγιαλό ώστε να περιλάβει ειδικές προβλέψεις για τους υγροτόπους και η εφαρμογή της Οδηγίας Πλαίσιο 60/2000 που αφορά την διαχείριση των υδάτινων πόρων. 

ΑΥΓΗ, 23/6/206

 

 

της  Λελούδας  Σταυρογιάννη     

Τη δημιουργία ενός δικτύου προστασίας του πλούτου της Μεσογείου, το οποίο συγκροτούν 32 περιοχές μεγάλης έκτασης στις ανοιχτές θάλασσες και ένα μωσαϊκό μικρότερων στην παράκτια ζώνη προτείνει η Greenpeace ως αντίδοτο στην υπεραλίευση, την παράνομη και ανεξέλεγκτη αλιεία και τη ρύπανση. Ανάμεσά τους και 6 στο Αιγαίο και το Ιόνιο. Στα κριτήρια καθορισμού των θαλάσσιων καταφυγίων περιλαμβάνονται περιοχές με πολύτιμους οικοτόπους, π.χ. υποθαλάσσια όρη, τόποι αναπαραγωγής, περιοχές που συντηρούν είδη υπό εξαφάνιση ή υπό έντονη εκμετάλλευση, περιοχές που προσφέρουν σημαντικά οικολογικά οφέλη. Όπως επεσήμανε η Σ. Τσενικλή του ελληνικού γραφείου σε συνέντευξη Τύπου, χθες, κατά την παρουσίαση έκθεσης της Greenpeace "Μεσόγειος, Καταφύγιο Ζωής", το προτεινόμενο δίκτυο καλύπτει 40% της Μεσογείου, μιας θάλασσας η οποία καλύπτει μόλις το 0,7 της επιφάνειας των θαλασσών του πλανήτη, φιλοξενεί όμως το 8%-9% της θαλάσσιας βιοποικιλότητας. Όμως η επί δεκαετίες ανεξέλεγκτη εκμετάλλευση έχει οδηγήσει στην καταστροφή της ζωής της Μεσογείου. Τα θαλάσσια καταφύγια θα προστατεύσουν τα οικοσυστήματα, αλλά και τα εκατομμύρια των ανθρώπων που στηρίζουν την επιβίωσή τους στη θάλασσα.
Η έκθεση αναδεικνύει τους κινδύνους που απειλούν τη Μεσόγειο. Ενδεικτικά: η πειρατική αλιεία, αλλά και η αλιεία ψαριών για την τροφοδότηση των μονάδων πάχυνσης τόνου έχουν σχεδόν εξαντλήσει τα αποθέματα, καθώς τα τελευταία 20 χρόνια ο πληθυσμός των ενήλικων ατόμων μειώθηκε κατά 80%. Κάθε λεπτό της ώρας διασχίζουν τη Μεσόγειο 2.000 πλοία, εκ των οποίων 200-300 τάνκερ, τα οποία μεταφέρουν πετρέλαιο. Το πρόγραμμα του ΟΗΕ για το Περιβάλλον (UNEP) υπολογίζει σε 55.000 τόνους το πετρέλαιο που διέρρευσε από ατυχήματα την τελευταία 15ετία. Επιπλέον 250.000 τόνοι πετρελαίου τον χρόνο απορρίπτονται από τα πλοία μετά το ξέπλυμα αντλιών και δεξαμενών. Η οργάνωση θεωρεί ότι το δίκτυο των θαλάσσιων καταφυγίων διασφαλίζει την τήρηση των κανόνων προστασίας, αυξάνει την ποικιλία και την ποσότητα των ειδών μέσα και έξω από τα καταφύγια, ενώ ταυτόχρονα ωφελεί την αλιεία και την οικονομία των περιοχών. Οι περιοχές που προτείνονται να χαρακτηρισθούν ως καταφύγια στην Ελλάδα είναι: έκταση του Ιονίου, σημαντική για τις φάλαινες φυσητήρες. Η περιοχή νότια της Κρήτης (απαντώνται ψυχρές πηγές και υποθαλάσσιες αλμυρές λίμνες), ο Σαρωνικός κόλπος (δελφίνι και πεδίο ανάπτυξης του μπακαλιάρου, εκ των πιο εμπορικών ειδών), Σποράδες (βιότοπος της μεσογειακής φώκιας), Θρακικό Πέλαγος (σημαντική περιοχή ανάπτυξης μπακαλιάρου, γάμπαρης και γαύρου) και η Λήμνος (το βόρειο Αιγαίο είναι το μοναδικό σημείο σε όλη την Μεσόγειο όπου έχει καταγραφεί παρουσία φώκαινας, ενώ είναι σημαντική περιοχή για το κοινό δελφίνι).

πηγή: ΑΥΓΗ, 15/6/2006



9ο Τεύχος



Το άρθρο αυτό προέρχεται από eyploia.aigaio-net.gr
old.eyploia.gr

Το URL της ιστορίας αυτής είναι ο εξής
old.eyploia.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=420