Ο Αγροτουρισμός είναι μια οικο-λογικότερη προσέγγιση του τουρισμού
Ημερομηνία Wednesday, October 29 @ 22:00:36 UTC
Θέμα Νησιά


Ο Αγροτουρισμός είναι μια οικο-λογικότερη προσέγγιση του τουρισμού.
Του Γιώργου Καρίμαλη*


Η οικολογική αντίληψη για τον τουρισμό βασίζεται στο κριτήριο ότι πριν λάβουμε οποιαδήποτε απόφαση σταθμίζεται το κατά πόσον η επιχειρούμενη δράση επιβαρύνει το περιβάλλον και την οικολογική ισορροπία.

Θα λέγαμε ότι το βασικό φίλτρο που καθορίζει και διακρίνει την οικολογική πολιτική (η πολιτική ως λήψη αποφάσεων) είναι το περιβαλλοντικό κόστος. Αν μία απόφαση το αυξάνει απορρίπτεται αν είναι ουδέτερη η το μειώνει προχωράει.

Προσπαθώντας να προσεγγίσουμε έναν οικο-λογικότερο τουρισμό στην περιοχή μας και στην χώρα μας ο πρώτος σταθμός μας είναι ο αγροτουρισμός.   

Ο αγροτουρισμός είναι ένα ιδιόμορφο και εναλλακτικό τουριστικό προϊόν όπου έχουμε την συνάντηση του τουρισμού με τον τρόπο ζωής και τις δραστηριότητες της αγροτικής υπαίθρου, με κυριότερη την αγροτική παραγωγή. Ο επισκέπτης Έλληνας η αλλοδαπός διαμένει κοντά η μέσα στους χώρους των αγροτικών δραστηριοτήτων. Βιώνει ,συμμετέχοντας η όχι, στην διαδικασία της αγροτικής παραγωγής. Μέσα από κατάλληλα φτιαγμένα ημερήσια προγράμματα μαθαίνει ο ίδιος και τα παιδιά του για την γεωργία και την κτηνοτροφία, τον τρόπο παρασκευής των τροφίμων, τα τοπικά αρωματικά φυτά, την παραδοσιακή μαγειρική, την οργανοληπτική δοκιμασία κρασιών. Συμμετέχει στην ζωή του χωριού, γνωρίζεται με τους κατοίκους και ανταποδίδει στην τοπική κοινωνία έστω και συμβολικά, γνωρίζει τα τοπικά ήθη και έθιμα, παραδοσιακούς χορούς και μουσική, την χειροτεχνία. Ασχολείται με την πεζοπορία, την ιππασία, την ορειβασία, το ποδήλατο βουνού.

Παρά το γεγονός ότι στα 3 κοινοτικά πλαίσια στήριξης (ΚΠΣ) που ήδη πέρασαν, υπήρχαν προγράμματα επιχορήγησης για την δημιουργία αγροτουριστικών καταλυμάτων, εντούτοις ο κανόνας είναι –πλην λίγων εξαιρέσεων- ότι στα νησιά μας αγροτουριστικό προϊόν δεν προέκυψε παρά μόνο δωμάτια συμβατικού τουρισμού χαμηλής μάλιστα ποιότητας υπηρεσιών και συχνά με μικρή πληρότητα  και περιορισμένη περίοδο λειτουργίας.

Μία διαπιστωμένη μεγάλη αδυναμία των ΚΠΣ είναι ότι δεν βοήθησαν ουσιαστικά στην λειτουργία των καταλυμάτων αυτών ως αγροτουριστικών μονάδων. Έλλειπαν  μέτρα και δράσεις που θα μεριμνούσαν για την επιχορηγούμενη δημιουργία ενδιάμεσων τοπικών επιχειρηματικών φορέων –ένα είδος Γραφείων εναλλακτικού τουρισμού ανά νομό, περιοχή η νησί- που με το κατάλληλο marketing θα εξασφάλιζαν επισκέπτες και θα οργάνωναν προγράμματα εκδηλώσεων. Οι ιδιοκτήτες των μονάδων αυτών αφέθηκαν στην τύχη τους με δεδομένη μάλιστα την αδυναμία των μικρών αυτών επιχειρήσεων να τα οργανώσουν μόνες τους. Δημιουργήθηκε έτσι ένα χάσμα ανάμεσα στον ιδιοκτήτη του αγροτουριστικού καταλύματος και τον ενδιαφερόμενο επισκέπτη  είτε Έλληνα είτε αλλοδαπό.

Τα ΚΠΣ δεν δημιούργησαν μηχανισμούς που θα έθεταν προδιαγραφές πιστοποίησης ποιότητας και ελέγχου αν τα αμέσως επόμενα χρόνια πραγματικά ασκείται αγροτουριστική δραστηριότητα η συμβατικός τουρισμός ενοικιαζόμενων δωματίων.

Δημιουργήθηκε πλεόνασμα προσφοράς κλινών συμβατικού τουρισμού που με δεδομένη την περιορισμένη ζήτηση μείωσε την ανταγωνιστικότητα του τουριστικού προϊόντος γενικά και το αναμενόμενο εισόδημα. 

Ξενοδοχεία ή δωμάτια στις παραλίες, έστω και σε αγροτικές περιοχές η χωρία όπου όμως οι τουρίστες πηγαίνουν απλώς για τα καλοκαιρινά τους μπάνια και την νυχτερινή τους διασκέδαση δεν είναι αγροτουρισμός αλλά μεταφορά του πιεστικού και καταναλωτικού πρότυπου ζωής των πόλεων στην ύπαιθρο.

Ο αγροτουρισμός είναι ένας ήπιος τρόπος ανάπτυξης με προτεραιότητα στην διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος και της τοπικής παράδοσης και όχι μία επεμβατική ανάπτυξη με κατασκευές που τραυματίζουν το φυσικό περιβάλλον και είναι ξένες με την τοπική αρχιτεκτονική.

Ο αγροτουρισμός είναι ένας επιτυχημένος τρόπος να κρατηθούν οι κάτοικοι των αγροτικών περιοχών στον τόπο τους και όχι μία ευκαιριακή απασχόληση ημεδαπών και αλλοδαπών για χαμηλό κόστος. Αποβλέπει στην απασχόληση των μελών της οικογένειας ,κοντινών συγγενών και γειτόνων. Προϋποθέτει την διατήρηση και ποιοτική αναβάθμιση της αγροτικής παραγωγής και όχι στην αγορά των φθηνότερων δυνατόν αγροτικών προϊόντων από το ελεύθερο εμπόριο. Είναι μία διαρκής και υγιής πηγή παραγωγής εισοδημάτων για τους κατοίκους της υπαίθρου τα οποία παραμένουν και διαχέονται στην τοπική κοινωνία και όχι μία ευκαιριακή και τυχοδιωκτική πηγή εισοδημάτων (η αρπαχτή κατά το κοινώς λεγόμενο)  πού διαφεύγουν εκτός τοπικής κοινωνίας.

Αγροτουρισμό έχουμε όταν πρωταγωνιστές είναι οι αγρότες και οι μόνιμοι κάτοικοι του χωρίου και της υπαίθρου και όχι όταν η εκμετάλλευση του πλούτου μιας περιοχής γίνεται από άτομα πού δεν ανήκουν στην τοπική κοινωνία γενικά και  ιδιαίτερα από επιχειρηματίες και tour operators. Έτσι αποτελεί ένα κίνητρο διατήρησης των τοπικών εθίμων, της λαογραφίας  των παραδοσιακών τεχνών και όχι η εισαγωγή ξένων εθίμων ,τεχνών και πολιτιστικών παραδόσεων κάθε είδους.

Ο αγροτουρισμός είναι ένα κανάλι γνωριμίας και διάθεσης των τοπικών αγροτικών, βιοτεχνικών και χειροτεχνικών προϊόντων όσο διαρκεί η παραμονή των επισκεπτών αλλά και όταν επιστρέψουν στην μόνιμη κατοικία τους και όχι η εισαγωγή και χρησιμοποίηση ξένων προϊόντων σε ανταγωνισμό μάλιστα με τα προϊόντα της ευρύτερης τοπικής παραγωγής. Είναι η ανάδειξη της διαφορετικότητας και της μοναδικότητας του κάθε τόπου και τοπικής παράδοσης .Όχι η ισοπέδωση όλων των περιοχών μέσα από τυποποιημένα προϊόντα και υπηρεσίες . Είναι η τοπική κουζίνα και όχι το fast food.

Ο αγροτουρισμός είναι η σε βάθος επαφή και γνωριμία του επισκέπτη με  τους ανθρώπους και όχι οι επιφανειακές και τυπολατρικές σχέσεις με τον τουρίστα- πελάτη .Τα πρότυπα συμπεριφοράς του υπαλληλικού προσωπικού των ξενοδοχειακών μονάδων δεν ταιριάζουν στο πνεύμα του αγροτουρισμού. 


Ο αγροτουρισμός αποτελεί καταφύγιο ουσιαστικής αναψυχής και ξεκούρασης για τους κατοίκους των πόλεων. Πεδίο ζωτικής εμψύχωσης και αποφόρτισης από τον ασφυχτικά δομημένο αστικό χώρο τόσο για τους ενήλικους όσο και για τα παιδιά τους. 


Θεμελιώδης προϋπόθεση για την αναβάθμιση του αγροτουριστικού προϊόντος είναι η σύνδεσή του με την βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία. Ο επισκέπτης απαιτεί να ζήσει σε ένα καθαρό περιβάλλον και να διατραφεί με υψηλής ποιότητας τρόφιμα απαλλαγμένα από χημικά υπολείμματα. Ακόμη ζητάει να μάθει ο ίδιος και τα παιδία του τις παραδοσιακές και φυσικές μεθόδους καλλιέργειας φυτών και εκτροφής ζώων.

Το καλύτερο είναι το κάθε αγροτουριστικό κατάλυμα να έχει την δική του ολοκληρωμένη αγροτική φάρμα που συνδυάζει την γεωργία με μικρή κτηνοτροφία και όπου υπάρχει πλήρης ανακύκλωση των παραγόμενων προϊόντων και υποπροϊόντων με την μεγαλύτερη δυνατή εσωτερική αυτονομία και περισσότερη δυνατή ποικιλία παραγόμενων προϊόντων αυτούσιων και μεταποιημένων.  Αν αυτό δεν είναι δυνατόν θα μπορούσε  στην πολύ κοντινή περιοχή λειτουργίας αγροτουριστικών καταλυμάτων να δημιουργηθεί ένα τουλάχιστον ολοκληρωμένο επισκέψιμο εκπαιδευτικό αγρόκτημα βιολογικών καλλιεργειών και βιολογικής εκτροφής ζώων και να προμηθεύει τα καταλύματα με προϊόντα τα οποία θα βοηθούν στη συνέχεια το αγρόκτημα.

Ουσιαστική προϋπόθεση για την επιτυχία του αγροτουρισμού είναι η λειτουργία καταλυμάτων σε αγροκτήματα, χωριά και εν γένει χώρους που υπάρχει και είναι εγγυημένη η δραστηριότητα υπαίθρου. Σε καμία περίπτωση να μην επιτρέπεται η τουλάχιστον επιδοτείται σε μικρά παραλιακά οικόπεδα η μέσα σε αστικές η ημιαστικές περιοχές. Ουσιαστική βοήθεια εδώ θα δώσει ο περιορισμός του αρχιτεκτονικού χαρακτήρα των κτιρίων σε πιο παραδοσιακές μορφές και η κατά το δυνατόν απαγόρευση οικοδόμησης ογκωδών και απρόσωπων κατασκευών.


Πολύ σημαντική στην προαγωγή της περιβαλλοντικής ευαισθησίας και της οικολογικής συνείδησης είναι η χρήση ήπιων μορφών ενέργειας από τα αγροτουριστικά καταλύματα και μονάδες. Κυρίως της ηλιακής ενέργειας και συμπληρωματικά της βιομάζας (ξύλο/ pellet) για την θέρμανση νερού και χώρων όσο και η χρήση φωτοβολταϊκών συστημάτων στην αναπλήρωση και επιστροφή στον παραγωγό (ΔΕΗ) της χρησιμοποιούμενης ηλεκτρικής ενέργειας που είναι σε μεγάλο ποσοστό παραγόμενη από πηγές που επιβαρύνουν τον πλανήτη με αέρια του θερμοκηπίου. Με δεδομένη την σημερινή τιμολογιακή πολιτική αυτό δημιουργεί οικονομικό όφελος στις αγροτουριστικές μονάδες εφόσον η επένδυση εγκατάστασης επιδοτηθεί.


Ο αγροτουρισμός μπορεί να γίνει ένα νέο πεδίο δημιουργίας μεσαίων εισοδημάτων στον αγροτικό χώρο συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στην υγιή κοινωνική ανάπτυξη. Να ενεργοποιήσει την κοινωνική κινητικότητα φτωχότερων αγροτικών στρωμάτων προς τα πάνω. Να γίνει πολλαπλασιαστής εισοδήματος στην ύπαιθρο εφόσον στοχεύσουμε στην λειτουργία του ως μηχανής παραγωγής εισοδημάτων που θα διαχέονται στον υπόλοιπο πληθυσμό. Εξασφαλίζοντας υψηλές πληρότητες, μεγάλη τουριστική περίοδο η και λειτουργία όλο τον χρόνο, ολοκληρωμένη παραγωγή προϊόντων τοπικά για την όσο το δυνατόν μικρότερη διαφυγή εισοδήματος.

Ουσιαστική μπορεί να είναι η βοήθεια και η συμβολή των τοπικών αναπτυξιακών φορέων των ΟΤΑ και της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης στην προσπάθεια να συμμετέχουν ατομικά κάτοικοι της αγροτικής υπαίθρου που δεν έχουν συμμετάσχει ξανά σε επιχορηγούμενα προγράμματα για την δημιουργία καταλυμάτων η άλλων αγροτουριστικών μονάδων η με συλλογική μορφή (πχ. Συνεταιρισμοί γυναικών ) για όσους δεν υπάρχει η δυνατότητα να συμμετέχουν ατομικά.

Είναι γεγονός ότι το όριο των 10 κλινών ανά κατάλυμα απαιτεί μια επένδυση 200,000-400,000 ευρώ, ποσό πολύ μεγάλο για μικρές αγροτικές εκμεταλλεύσεις.

Μία μορφή αγροτουρισμού χωριού όπου μέσω ενός συνεταιρισμού θα μπορούσαν να συμμετάσχουν οικογένειες και με ένα δίκλινο η τρίκλινο κατάλυμα σε πρόγραμμα συν-διαχείρισης με τα υπόλοιπα του χωριού από την ομάδα των συμμετεχόντων δίνει δικαίωμα και σε φτωχότερες οικογένειες ενώ ταυτόχρονα προστατεύει την αγροτική τους φυσιογνωμία.

Είναι απαράδεκτο στα επιχορηγούμενα προγράμματα των ΚΠΣ για τον αγροτουρισμού να εμφανίζονται κάθε φορά που γίνεται μία προκήρυξη επιχειρηματικοί φορείς και ξένα με την τοπική κοινωνία άτομα που σε σημαντικό ποσοστό επιδιώκουν να χρησιμοποιήσουν τις επιχορηγήσεις για άλλους σκοπούς.

Ένα σημαντικό μέρος των επιχορηγήσεων του ΕΣΠΑ είναι απαραίτητο να αποβλέπει στην μετατροπή όσων τουριστικών καταλυμάτων μπορούν να μετατραπούν από συμβατικά σε πιστοποιημένα αγροτουριστικά , βελτιώνοντας έτσι τις γενικές συνθήκες ανταγωνισμού του ελληνικού τουρισμού .

Ο τρόπος που εξετάζουμε το θέμα δείχνει την ανάγκη να δούμε την συνολική του οργάνωση σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας και όχι μόνο παραγωγικής μονάδας και αυτό σημαίνει ότι εκείνοι που αποτελούν την θεσμική ηγεσία των τοπικών κοινωνιών έχουν υποχρέωση να βοηθήσουν.

Θεωρείται από πολλούς ότι η μεγαλύτερη αδυναμία των σχετικών μέτρων των ΚΠΣ είναι η αποπνικτική γραφειοκρατία όπου η λατρεία των εικονικών τιμολογίων και των πλαστών μελετών βιωσιμότητας καταστρέφει την ουσία της δημιουργούμενης επένδυσης. Όμως η απροθυμία τους να ασχοληθούν ουσιαστικά με την ποιότητα των επιχορηγούμενων ατόμων-φορέων είναι μία ακόμη μεγαλύτερη αδυναμία τους. Ευρύτερο σχέδιο για την περιοχή και προγραμματικός στόχος με περιβαλλοντική οπτική δεν υπάρχει.     

Δεν παρέχεται εκπαίδευση στους επιχορηγούμενους ούτε συμβουλευτικές υπηρεσίες .

Βασική προϋπόθεση στην επιτυχία και ποιότητα του αγροτουριστικού προϊόντος είναι η καταλληλότητα των ανθρώπων που είναι ιδιοκτήτες η διαχειρίζονται τα σχετικά καταλύματα και τις εν γένει αγροτουριστικές δραστηριότητες. Η καλή από μέρους τους γνώση και η αβίαστη διάθεση να ασχοληθούν με τους επισκέπτες τους . Να ζήσουν μαζί τους , να γνωριστούν καλά, να τους γεμίσουν με καινούργιες εμπειρίες.

Πίσω από κάθε επιτυχημένη αγροτουριστική μονάδα υπάρχουν ένας η περισσότεροι πρόθυμοι άνθρωποι που προσφέρουν τον ίδιο τον εαυτό τους , την θετική διάσταση της προσωπικότητας τους . Αυτό σημαίνει ότι η σημαντικότερη προσπάθεια είναι να επενδύσουμε στον ανθρώπινο παράγοντα που είναι ο πραγματικός παραγωγός του αγροτουριστικού προϊόντος.  

Ο αγροτουρισμός μπορεί να καλύψει ένα τουλάχιστον μέρος από το εισόδημα του απρόσωπου και παγκοσμιοποιημένου προϊόντος συμβατικού τουρισμού όπου η Ελλάδα έχει  έλλειμμα ανταγωνισμού  με τους νέους τουριστικούς προορισμούς από τρίτες χώρες, συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στην τοπική οικονομική ανακούφιση.

Τα ορεινά χωριά των νησιών μας μαζί με ορισμένες μη τουριστικά ανεπτυγμένες παραλιακές ζώνες , με το μοναδικό φυσικό περιβάλλον και ένα θετικό ανθρώπινο κεφάλαιο που ακόμη διαθέτουν, προσφέρουν πολύ καλές δυνατότητες και προοπτικές για την ανάπτυξη του αγροτουρισμού.

  

* Κείμενο ομιλίας στην εκδήλωση των Οικολόγων Πράσινων την 20/10/2008 στο Βαθύ Σάμου «Για ένα οικο-λογικότερο τουρισμό»







Το άρθρο αυτό προέρχεται από eyploia.aigaio-net.gr
old.eyploia.gr

Το URL της ιστορίας αυτής είναι ο εξής
old.eyploia.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=2446