Στα 92 του χρόνια σήμερα ο Μιχρί Μπελί θεωρείται η ζώσα ιστορία της τουρκικής Αριστεράς. Η μακρά του πολιτική πορεία συναντήθηκε αρκετά νωρίς με εκείνη της ελληνικής Αριστεράς, στη διάρκεια του Εμφυλίου. Η περίπτωση του καπετάν-Κεμάλ του ΔΣΕ, ως σημείο συνάντησης των κομμουνιστικών κινημάτων των δύο χωρών, είναι αναμφισβήτητα μοναδική.

Η θυελλώδης ζωή του παρουσιάστηκε στις 22 Σεπτεμβρίου, μέσα από το ντοκιμαντέρ «Καπετάν-Κεμάλ, Ένας Σύντροφος», διάρκειας 52 λεπτών, που φέρει της σκηνοθετική υπογραφή του Φώτου Λαμπρινού.

Η προβολή έγινε στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου, την άλλοτε αμερικανική Ροβέρτειο Σχολή της Κωνσταντινούπολης από όπου αποφοίτησε ο Μπελί το 1937, για να μεταβεί στη συνέχεια με υποτροφία στις ΗΠΑ. Το αντικείμενο των σπουδών του ήταν η ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας μετά τo Μικρασιατικό Πόλεμο.

Ως αριστερός διανοούμενος στις ΗΠΑ σύντομα εντάχθηκε στο κίνημα για την προάσπιση των πολιτικών δικαιωμάτων των μαύρων του αμερικανικού Νότου, στο Mισισιπή. Επέστρεψε στην Τουρκία το 1941 μέσω της Ιαπωνίας και τη Κίνας και δραστηριοποιήθηκε στις τάξεις του Τουρκικού Κομμουνιστικού Κόμματος ως μέλος της Κεντρικής Επιτροπής και ιδρυτής της Ένωσης Προοδευτικής Νεολαίας. Την ίδια περίοδο προσελήφθη ως μέλος της ακαδημαϊκής κοινότητας στην Οικονομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης. Το 1944 καταδικάζεται σε ποινή διετούς φυλάκισης και εξορίας. Το 1947 καταφεύγει παράνομα στην Ελλάδα και εντάσσεται στις τάξεις του Δημοκρατικού Στρατού στη Θράκη, εκδίδοντας αρχικά την τουρκόφωνη εφημερίδα Savas (Πόλεμος) και πολεμώντας ως Καπετάν-Κεμάλ μαζί με ένα μεικτό τάγμα στο οποίο συμμετείχαν μειονοτικά στοιχεία -κυρίως Πομάκοι και Αθίγγανοι- αλλά και πλειονοτικά στοιχεία της ελληνικής Αριστεράς. Τραυματίζεται και μεταφέρεται για νοσηλεία στη Βουλγαρία αρχικά και στη συνέχεια στη Μόσχα. Επιστρέφει στην Ελλάδα και συμμετέχει στις πολεμικές επιχειρήσεις στο πλευρό των κομμουνιστικών δυνάμεων μέχρι την τελική ήττα τού 1949.

Το 1950 επέστρεψε στην Τουρκία για να ακολουθήσει μία μακρά πορεία φυλακίσεων και εξοριών που διήρκεσε μέχρι και το 1992. Η πολιτική του πορεία διασταυρώθηκε με εμβληματικά ονόματα του ένοπλου κινήματος της τουρκικής Αριστεράς. Το 1979 αποτέλεσε στόχο δολοφονικής επίθεσης, από την οποία διέφυγε βαριά τραυματίας. Μετά το πραξικόπημα του 1971 βρέθηκε αρχικά φιλοξενούμενος της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλιστίνης στη Μέση Ανατολή και στη συνέχεια εξόριστος της Δυτική Ευρώπη. Ανάλογη ήταν η πορεία του και μετά το πραξικόπημα του στρατηγού Εβρέν το 1980: Διέφυγε στη Μέση Ανατολή και στη συνέχεια μετέβη στη Σουηδία όπου παρέμεινε μέχρι το 1992. Από το 1975 και ένθεν άρχισε η ενασχόλησή του με το Κουρδικό, καταλήγοντας σε μία πρόταση για λύση του προβλήματος στο πλαίσιο ενός ενιαίου κράτους.

Μέσα από την ταινία, ο Μιχρί Μπελί επισκέπτεται και πάλι τη Θράκη, για να ξαναβρεί τους εναπομείναντες στη ζωή συντρόφους του, εκείνους που του έδωσαν το όνομα «καπετάν-Κεμάλ» και τον θυμούνται μέχρι και σήμερα ακόμη με αυτό το όνομα.

Η αφήγηση του Μπελί, ο οποίος ξεφυλλίζει το ημερολόγιο των αναμνήσεων του από τη Θράκη του Εμφυλίου, συνδυάζεται με σπάνια κινηματογραγφικά ντοκουμέντα της πολυτάραχης εκείνης περιόδου, αλλά και την παρουσίαση της εξέλιξης μέχρι τη σύγχρονη εποχή των γεγονότων που σημάδεψαν τη ζωή του ήρωα της ταινίας.

---------------------------------
Newsroom ΔΟΛ, 22/09/08