Θοδωρής Τσιμπίδης, διευθυντής του Ινστιτούτου Θαλάσσιας και Περιβαλλοντικής Ερευνας Αιγαίου
«Το Αιγαίο είναι η κιβωτός της Ευρώπης»
Ένα καλοκαιρινό πρωινό είδε έναν φυσητήρα να καταδύεται. Εκεί, καταμεσής του Αιγαίου. Ενα θηλαστικό 18 μέτρων και 50 τόνων που προβάλλει την ουρά του 5 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, καθώς ετοιμάζεται να καταδυθεί στα 800 μέτρα βάθος. «Το ότι σήμερα επιβιώνει ένα τέτοιο ζώο στις θάλασσές μας δίνει ελπίδα και σ' εμάς τους... πολύ μικρότερους ότι μπορούμε να επιβιώσουμε ως είδος για χιλιάδες χρόνια ακόμα». Είναι η ωραιότερη εικόνα που απαθανάτισε ο Θοδωρής Τσιμπίδης, διευθυντής και υπεύθυνος δράσης του Αρχιπελάγους, του Ινστιτούτου Θαλάσσιας & Περιβαλλοντικής Ερευνας Αιγαίου.
Είστε οι φρουροί του Αρχιπελάγους;
«Πέρα από ερευνητές ή επιστήμονες, πάνω απ' όλα είμαστε ενεργοί πολίτες, αποφασισμένοι να κάνουμε ό,τι είναι δυνατό για να εξασφαλίσουμε την υγεία των οικοσυστημάτων, μέρος των οποίων είναι κι ο άνθρωπος. Τα τελευταία 10 χρόνια δίνουμε "μάχη", ταξιδεύοντας στις ελληνικές θάλασσες χειμώνα-καλοκαίρι και δουλεύοντας με αυταπάρνηση, συχνά υπό ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες».
Πώς προέκυψε αυτή η πολυεθνική επιστημονική ομάδα;
«Μέσα από την ανάγκη να υπάρξει μια ελληνική οργάνωση που, σε συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες, θα φέρει πραγματικό αποτέλεσμα για την προστασία του περιβάλλοντος, μακριά από τον "ακτιβισμό life style" και τη φιλολογία για το περιβάλλον. Εκτός από τον πυρήνα της οργάνωσης που απαρτίζεται από Ελληνες, το Αρχιπέλαγος στηρίζεται από μια ομάδα επιστημόνων από 14 χώρες, με στόχο να κάνουμε τη βέλτιστη χρήση της επιστήμης εργαλείο περιβαλλοντικής προστασίας».
Υποστηρίξατε ότι ο πετρελαιαγωγός Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη αποτελεί μία επένδυση η οποία, εάν υλοποιηθεί, θα θέσει σε δραματική περιβαλλοντική υποβάθμιση και σε άμεσο κίνδυνο το Αιγαίο. Τι στοιχεία έχετε;
«Ο αγωγός (ο οποίος προγραμματίζεται να καταλήξει στο Δέλτα του Εβρου!) θα φέρει τεράστιες ποσότητες πετρελαίου και δεξαμενόπλοια χωρητικότητας πρωτόγνωρης για το Αιγαίο. Δυστυχώς, ο κρατικός μηχανισμός είναι ανεπαρκής να ελέγξει την ήδη υπάρχουσα πυκνή κίνηση εμπορικών πλοίων. Δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί κάποιο θαλάσσιο ατύχημα, ούτε υπό ευνοϊκές καιρικές συνθήκες. Ας αναλογιστούμε τι θα συμβεί, εάν υπάρξει ένα ατύχημα με διαρροή καυσίμου στη θάλασσα από πλοία τέτοιου μεγέθους. Απόλυτη περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική καταστροφή για το σύνολο των κοινωνιών του Αιγαίου. Δεν πιστεύω ότι ένας αγωγός ρωσο-αμερικανικών συμφερόντων θα φέρει κάτι καλό στον τόπο μας. Οι εταιρείες κοιτούν τα συμφέροντά τους, εμείς όμως είμαστε σε θέση να προασπίσουμε το δικό μας».
Πρωτοστατείτε στη Σαντορίνη υπέρ της ανέλκυσης του «Sea Diamond». Αποτελεί όντως τοξική βόμβα το πλοίο;
«Τα κατασκευαστικά υλικά και ο εξοπλισμός του "Sea Diamond" εμπεριέχουν πολυάριθμες τοξικές ουσίες. Εχει χαρακτηριστεί ως "εγκαταλειμμένο απόβλητο" από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Περιβάλλοντος. Είναι παράλογο και αυτοκαταστροφικό να παραμείνει στον βυθό του Αιγαίου ένα πλοίο-κοκτέιλ τοξικών χημικών ουσιών, το οποίο αναπόφευκτα θα προκαλέσει μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στο περιβάλλον και τη δημόσια υγεία. Είναι ενθαρρυντικό ότι η κοινωνία της Σαντορίνης, αντίθετα με τις προσδοκίες πολλών, δεν εκβιάστηκε και διεκδικεί την άμεση ανέλκυση του ναυαγίου».
Η κατάσταση λόγω ερημοποίησης των βραχονησίδων είναι μη αναστρέψιμη;
«Οι βραχονησίδες, που αποτελούν οικοσυστήματα ξεχωριστής περιβαλλοντικής σημασίας, βρίσκονται για λίγο ακόμα σε αναστρέψιμη κατάσταση. Αυτό προσπαθούμε να επιτύχουμε, εφαρμόζοντας άμεσα πρότυπα μέτρα πιλοτικής αποκατάστασης σε 14 βραχονησίδες, με τη συνεργασία του Δήμου Λειψών».
Εάν σας ζητούσαμε να ξεχωρίσετε ένα νησί από αυτά του Αιγαίου, ποιο θα διαλέγατε;
«Κάθε νησί και νησίδα έχει τη δική του ιδιαίτερη σημασία. Θα ξεχώριζα όμως το Μαράθι στα βόρεια Δωδεκάνησα, για τη φυσική του ομορφιά και την περιβαλλοντική σημασία σε στεριά και θάλασσα, αλλά κι επειδή οι τελευταίοι κάτοικοι προσπαθούν να το διατηρήσουν με τον παραδοσιακό, αειφορικό τρόπο διαχείρισης».
Σε ένα κουτάκι ποια πολυτιμότερα πέντε είδη χλωρίδας και πανίδας των νησιών θα βάζατε;
«Δύσκολο να επιλέξω - το Αιγαίο είναι η κιβωτός της Ευρώπης. Η φάλαινα φυσητήρας, ένα από τα μεγαλύτερα είδη θηλαστικών στον κόσμο, η φώκια, που κινδυνεύει με άμεση εξαφάνιση, αλλά και τα λιβάδια ποσειδωνίας - τα δάση της θάλασσας. Από τη στεριά, η βίδρα, ένα σπάνιο είδος θηλαστικού που εντοπίσαμε σε νησιωτικούς ποταμούς, αλλά και τα δάση αριάς (βελανιδιάς)».
Τι περιλαμβάνει το νέο ωκεανογραφικό ερευνητικό και εκπαιδευτικό πεδίο στο Αιγαίο;
«Αποτελεί "πεδίο συνεργασίας" επιστημόνων και φοιτητών για την ανάπτυξη πρακτικών μεθόδων και εργαλείων έρευνας που θα μπορέσουν να καταλήξουν στην προώθηση της άμεσης προστασίας του φυσικού πλούτου».
Τι λέτε στους εθελοντές που έρχονται για εργασία στις βάσεις σας στο Αιγαίο;
«Οι εθελοντές είναι κυρίως επιστήμονες, καθώς και άλλοι ενεργοί πολίτες, που 12 μήνες τον χρόνο στηρίζουν τις προσπάθειες του Αρχιπελάγους. Τους λέμε ότι έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια πρόκληση - να εργαστούμε συλλογικά και αποτελεσματικά για να επιλύσουμε καίρια περιβαλλοντικά προβλήματα πριν είναι αργά».
Ενα από τα μελλοντικά σχέδια του Αρχιπελάγους;
«Η δημιουργία δικτύων ενεργών πολιτών σε ολόκληρη την Ελλάδα. Η ενεργοποίηση των πολιτών, σε συλλογικό αλλά και ατομικό επίπεδο, αποτελεί το κλειδί για την επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων».
Πρόσφατα δημιουργήσατε πλατφόρμα δράσης για τη διάσωση των δελφινιών και των θαλάσσιων οικοσυστημάτων του Κορινθιακού και του Πατραϊκού.
«Αποτελεί ένα έμπρακτο καλό παράδειγμα, όπου οι πολίτες, με τη συνεργασία ενός περιβαλλοντικού φορέα, συντονίζονται, αποκτούν γνώσεις και με στενή υποστήριξη μπορούν να παρεμβαίνουν για την προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων».
-- Γιώργος Κιούσης
-----------------------------------------
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 30/06/2008
