Επιμελητήριο Περιβάλλοντος
Ημερομηνία Friday, July 29 @ 12:02:27 UTC
Θέμα Νησιά


Η δραματική μείωση της βιοποικιλότητος σε παγκόσμια κλίμακα αλλά και στην Ελλάδα, αποτελεί μέγιστο και οξύ πρόβλημα για το διεθνές, για το ευρωπαϊκό και το εθνικό Δίκαιο Περιβάλλοντος.  Η ανάγκη δραστικής και ταχείας προστασίας της βιοποικιλότητος έχει αναγνωριστεί σε όλα τα ανωτέρω επίπεδα.

Τοιουτοτρόπως, με αφετηρία την Διεθνή Σύμβαση για την βιοποικιλότητα που υπεγράφη στο Ρίο το 1992, έχουμε εν συνεχεία τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες 79/409 για την διατήρηση των αγρίων πουλιών του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης,  την Oδηγία 92/43 του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης «για την διατήρηση των φυσικών οικοτόπων, της άγριας πανίδος και της αυτοφυούς χλωρίδος» και την Σύμβαση της Βέρνης (1984) «για την διατήρηση της Ευρωπαϊκής άγριας ζωής και των φυσικών βιοτόπων».  Στην Ελλάδα η προστασία της βιοποικιλότητος δέον να θεωρηθεί ότι πηγάζει ευθέως από το άρθρο 24 του Συντάγματος, το οποίο επιβάλλει στο κράτος την υποχρέωση να λάβει προληπτικά μέτρα για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, κρίσιμος διάσταση του οποίου είναι η βιοποικιλότης.  Προς την κατεύθυνση αυτή έχει ήδη κινηθεί ο Ν. 1650, όπως προκύπτει από τα άρθρα 18 και επόμενα.  Το νομικό καθεστώς της προστασίας της βιοποικιλότητος στην χώρα μας έχει αποσαφηνισθεί και προσδιορισθεί αρμοδίως με την νομολογία του Ε’ Τμήματος του ΣτΕ.  Κατά την νομολογία αυτή, η προστασία της βιοποικιλότητος είναι υποχρεωτική και δέον να είναι πλήρης και αποτελεσματική.  Οι όροι αυτοί υπόκεινται στον έλεγχο του δικαστηρίου.  Κατ’ εφαρμογήν της νομολογίας αυτής το δικαστήριο επροστάτευσε μεγάλη ποικιλία οικοσυστημάτων και ειδών της άγριας πανίδος και της αυτοφυούς χλωρίδος.

Εις ότι δε αφορά εν προκειμένω το δικαστήριο κατά τον προληπτικό έλεγχο της νομιμότητος του Ειδικού Χωροταξικού Σχεδίου της νήσου Σύρου απεφάνθη ειδικώς ότι: «η περιοχή της Βορείας Σύρου ανήκει εξ ολοκλήρου εις το διαφυλακτέον φυσικό κεφάλαιον της νήσου και δέον, οριοθετούμενη, να έχει ιδιαίτερο καθεστώς προστασίας στο οποίο δέον να συμπεριληφθούν και οι μικραί νήσοι Σχισονήσι και Δίδυμοι άθικτοι επίσης.  Στο καθεστώς αυτό ουδεμία εξαίρεσις κατά τόπον ή χρόνον επιτρέπεται, διότι θα αποτελέσει την απαρχήν βεβαίας υποβαθμίσεως και καταστροφής του βιοτόπου (βλ. Π.Ε. 16/1996 ένθα και απαρίθμησις των επιβαλλομένων υπό του δικαστηρίου περιορισμών).  Το ανωτέρω πρακτικό δέον να αποτελεί την αφετηρίαν για κάθε μέτρο που αφορά στην Βόρεια Σύρο.

Υπό το φως των ανωτέρω, δέον να ερμηνευθεί η διάταξη του άρθρου 57 παρ.3 με την οποίαν αντικατεστάθη η παρ.5 του άρθρου 254 του Ν.Δ. 86/69 του Δασικού Κώδικος ως εξής: «Με αποφάσεις του οικείου Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας, που δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ιδρύονται καταφύγια άγριας ζωής σε δασικές, δασοσκεπείς, χορτολιβαδικές, ελώδεις, υγροτοπικές, αγροτικές, παρόχθιες, παραλίμνιες, και παράκτιες εκτάσεις, καθώς και σε ερημονησίδες, με την προϋπόθεση ότι οι εκτάσεις αυτές είτε είναι απαραίτητες για την διατροφή, διαχείμανση, αναπαραγωγή ή την διάσωση  των ειδών της άγριας πανίδας και της αυτοφυούς χλωρίδας, είτε είναι απαραίτητες για την επιβίωση ενός ή περισσοτέρων ειδών της άγριας πανίδας ή αυτοφυούς χλωρίδας που είναι μοναδικά, σπάνια ή απειλούμενα με εξαφάνιση ή είτε αποτελούν αντιπροσωπευτικό δείγμα τύπου βιοτόπου»

Κατά ταύτα, η σύμφωνος με το άρθρο 24 του Συντάγματος έννοια των ανωτέρων διατάξεων είναι ότι η ίδρυση των Καταφυγίων Αγρίας Ζωής δεν επαφίεται στην διακριτική ευχέρεια του Γ. Γ. Περιφέρειας, αλλά είναι νόμω υποχρεωτική, αποτελούσα δεσμίαν ενέργειαν, άπαξ ήθελε υποβληθεί η σχετική πρόταση από την αρμοδίαν αρχή του Υπουργείου Γεωργίας (Διεύθυνση Δασών).  Η υιοθέτηση της προτάσεως (επιστημονικός τεκμηριωμένης) της αρμόδιας Δασικής Υπηρεσίας, είναι υποχρεωτική για τον Περιφερειάρχη καθ’ όλην αυτής την έκταση, ήτοι τόσον ως προς τα όρια της προτεινομένης εκτάσεως όσον και ως προς την κατηγοριοποίηση των προστατευτέων οικοσυστημάτων / βιοτόπων.  Και τούτο, διότι η μεν ίδρυση των καταφυγίων αγρίας ζωής είναι νόμω υποχρεωτικός σκοπός, η δε επιλογή του συγκεκριμένου προστατευτέου καταφυγίου είναι καθαρός επιστημονική/τεχνική επιλογή, καθ’ ης δεν είναι νόμω επιτρεπτή η προβολή άλλων κριτηρίων, λόγου χάριν πολιτικών.  Αν ο Γ.Γ. Περιφέρειας αμφιβάλει περί της επιστημονικής ορθότητος προτάσεως της αρμοδίας Δασικής Υπηρεσίας, οφείλει να προκαλέσει πραγματογνωμοσύνη από άλλη αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Γεωργίας

Κατά ταύτα, αν, υποβληθείσης προτάσεως της αρμοδίας Δασικής Υπηρεσίας προς ίδρυση Καταφυγίου Αγρίας Ζωής, ο Γ.Γ. Περιφερείας, αδρανήσει και παραλείψει να προβεί εις την νόμω οφειλομένην ενέργεια της ιδρύσεως του καταφυγίου, η παράλειψη αυτού είναι προσβλητή επ’ ακυρώσει ενώπιον του ΣτΕ επί τη αιτήσει παντός ενδιαφερομένου

Επιβάλλεται επίσης να προστεθεί ότι η ίδρυση των Καταφυγίων Αγρίας Ζωής, αφορώσα στην προστασία του περιβάλλοντος, είναι αυστηρώς κρατική υπόθεση, ανήκουσα δηλαδή στην αποκλειστική αρμοδιότητα κρατικών υπηρεσιών (εν προκειμένω των δασικών) και αποφασιζομένη επί τη βάσει ενιαίων κριτηρίων ισχυουσών κατ’ άπασαν της επικράτεια της χώρας.  Στην υπόθεση επομένως δεν είναι επιτρεπτή η ανάμιξη τοπικών αρχών (ΟΤΑ), η αρμοδιότης των οποίων κατά το Σύνταγμα (άρθρο 102) περιορίζεται στις τοπικές υποθέσεις, οία δεν είναι η προκειμένη.  Κατά ταύτα, αναρμοδίως ανεμίχθησαν οι Δήμοι Ερμοοπόλεως, ?νω Σύρου, Ποσειδωνίας και η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κυκλάδων, των οποίων οι σχετικές πράξεις δεν είναι ληπτέες υπ’ όψιν από το αρμόδιο όργανον.

Αντιθέτως, απολύτως σύμφωνα με το νόμο και την όλη φιλοσοφία της προστασίας της βιοποικιλότητας είναι οι υπ’ αριθμόν 89880/1506/31.03.2000, 104269/4631/18.10.2000, 07959/5344/01.12.2000, 109867/5231/06.12.2000 Εγκύκλιοι του Υπ. Γεωργίας.

Οι ανωτέρω ορθές εγκύκλιοι του Υπ. Γεωργίας δέον να θεωρηθούν ότι εκφράζουν αρμοδίως και εγκύρως την ενιαία κρατική πολιτική περιβάλλοντος για το θέμα των Καταφυγίων ?γριας Ζωής και οι υποδείξεις των εκφράζουν επίσης την ορθή νομικήν εφαρμογή του Ν.2637/1998 και των ειρημένων συνταγματικών αρχών, είναι υποχρεωτικές για τις αρμόδιες κρατικές Υπηρεσίες και τις Δ/νσεις των Περιφερειών καθ’ άπασαν την Επικράτειαν.

Καθ’ όσον αφορά την επιστημονική ορθότητα των προτάσεων της αρμοδίας εκ προκειμένω Διευθύνσεως για την ίδρυση του επιμάχου καταφυγίου, το Επιμελητήριο φρονεί ότι η πρόταση αυτή είναι πλήρως τεκμηριωμένη.  Κατά το ειδικώτερο περιεχόμενό της, η πρόταση έχει ως εξής: Οι παράγοντες, που σύμφωνα με την παρ.3(5)του άρθρου 57 του Ν.2637/98, επιβάλλουν την τροποποίηση των ορίων του υφιστάμενου καταφυγίου άγριας ζωής είναι αναλυτικά ως εξής:
 Η περιοχή περιλαμβάνει εκτός από το τυπικό φρυγανικό οικοσύστημα και την περιοχή «Αετός» η οποία είναι κατάφυτη από σχίνα και άρκευθο και αποτελεί δασικό οικοσύστημα σκληρόφυλλων αειφύλλων (βλάστηση μακκία), αλλά και (σε μικρότερο ποσοστό) εκτάσεις που καλλιεργούνταν με παραδοσιακό τρόπο (εγκαταλειμμένους αγρούς).
 Περικλείει ένα μωσαϊκό βιοτόπων όπως:
•   απόκρημνες βραχώδης ακτές
•   φαράγγια, σπήλαια
•   ρέματα, παραποτάμια οικοσυστήματα
•   στην παράκτια περιοχή υπάρχουν αμμοθίνες
που καθιστούν την περιοχή πολύ σημαντική για την ορνιθοπανίδα και τα θηλαστικά της, εξαιτίας της δημιουργίας πολλών φυσικών καταφυγίων.  Επίσης οι αμμοθίνες που υπάρχουν στην περιοχή είναι πολύ σημαντικές για την διατήρηση της χλωρίδας.
> Περιλαμβάνει περιοχή της Σύρου που έχει υποστεί ελάχιστες επιδράσεις ανθρώπινης παρουσίας (δεν υπάρχουν οικισμοί, τουριστικές εγκαταστάσεις κλπ) με αποτέλεσμα να παρουσιάζει μια σημαντική ποιότητα περιβάλλοντος
> Έχει επιλεχθεί στο εθνικό δίκτυο φυσικών οικοτόπων και οικοτόπων ειδών (National list of sites) ως Τόπος Κοινοτικής Σημασίας της οδηγίας οικοτόπων 92/43/ΕΟΚ για το δίκτυο Natura 2000
> Επιπλέον περιλαμβάνεται και στον κατάλογο του προγράμματος Corine Biotopes της Ευρωπαϊκής Ένωσης  για την προστασία της φύσης.
> Ανήκει στις Σημαντικές Περιοχές για τα πουλιά βάσει των στοιχείων της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρίας και του Bird Life International

Το Επιμελητήριον υπενθυμίζει ότι η περί ής πρόκειται περιοχή είχε από το 1986 περιληφθεί στον κατάλογο των βιοτόπων Corine με κωδικό αριθμό Α00010077 VORIA SYROS.  Εν συνεχεία, το 1991, στην έκδοση της Επιτροπής της Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (DGXI), η Βόρεια Σύρος περιελήφθη στον κατάλογο των περιοχών μεγάλης σημασίας για την προστασία της φύσης στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, σύμφωνα με το πρόγραμμα Corine Biotopes.

Η σημασία της περιοχής για το φυσικό περιβάλλον αποδεικνύεται από τις υπάρχουσες μελέτες και από την ίδια την Τυποποιημένη Μορφή Δεδομένων του Δικτύου ‘Φύση 2000’, που συντάχθηκε το 1995 από διεπιστημονική ομάδα καθηγητών και διακεκριμένων επιστημόνων των Πανεπιστημίων της Αθήνας και του Αιγαίου και του Ελληνικού Κέντρου Βιοτόπων Υγροτόπων (ΕΚΒΥ).  Η ένταξη της στην κατηγορία Β άμεσης προτεραιότητας ενισχύει τα παραπάνω, αφού η κατηγορία Β περιλαμβάνει περιοχές οι οποίες εμφανίζουν σημαντική βιολογική ποικιλότητα.  Γι’ αυτούς του λόγους η περιοχή της ?νω Σύρου περιελήφθη στον Επιστημονικό Κατάλογο των υποψήφιων περιοχών για ένταξη στο δίκτυο ‘Φύση 2000’.

Από το 1997 η Ελληνική Κυβέρνηση, μέσω του Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ., αναγνωρίζοντας την μεγάλη αξία της περιοχής περιέλαβε την Απάνω Μεριά της Σύρου στους προτεινόμενους Τόπους Κοινοτικού Ενδιαφέροντος (PSCI) για ένταξη στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο ‘ΦΥΣΗ 2000’, σε εφαρμογή του άρθ.4, παρ.7 της Οδηγίας 92/43/ΕΕC “για την διατήρηση των φυσικών οικοτόπων, καθώς και της άγριας χλωρίδας και πανίδας”.  Σύμφωνα με αυτό, η Απάνω Μεριά της Σύρου έχει δηλωθεί στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα με τον κωδικό GR 4220018 ΣΥΡΟΣ: ΟΡΟΣ ΣΥΡΙΓΓΑΣ ΩΣ ΠΑΡΑΛΙΑ. 

Πολλά από τα είδη που αναφέρονται στα στοιχεία της συγκεκριμένης περιοχής, καθιστούν το νησί ιδιαίτερα σημαντικό σε Ευρωπαϊκό και Διεθνές επίπεδο.  Είτε, λόγω της μοναδικής παρουσίας ενδημικών ειδών στην περιοχή αυτή του νησιού, ωρισμένα από τα οποία περιλαμβάνονται στον Κατάλογο των Απειλούμενων Ειδών της IUCN και προστατεύονται και από την Ελληνική Νομοθεσία (ΠΔ 67/81). 

Το BirdLife International και η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία έχουν συμπεριλάβει την Απάνω Μεριά της Σύρου στον κατάλογο των Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά της Ελλάδας (ΣΠΠΕ), λόγω της ιδιαίτερης σημασίας της για την ορνιθοπανίδα, ήδη από το 1989.  Συγκεκριμένα, η Απάνω Μεριά της Σύρου έχει μεγάλη σημασία για τα αυστηρώς προστατευόμενα και απειλούμενα είδη: Αρτέμης Calonectris diomedea, Θαλασσοκόρακας Phalacrocorax aristotelis, Σπιζαετός Hieraaetus fasciatus, Μαυροπετρίτης Falco eleonorae και Πετρίτης Falco peregrinus.  (βλ. το από 1 Ιουλίου 2003 έγγραφο της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρίας)

1. Το Επιμελητήριο εφιστά την προσοχή της Διοικήσεως στα εξής:

α) Η ίδρυση του περί ού πρόκειται καταφυγίου έχει ήδη καθυστερήσει ενόψει των προθεσμιών του νόμου και δεν δικαιολογείται άλλη καθυστέρηση.

β) Η ίδρυση των Καταφυγίων ?γριας Ζωής έχει μείζονα σπουδαιότητα στα μικρά νησιά τα οποία υπόκεινται σε αύξουσες οικιστικές και τουριστικές πιέσεις που απειλούν την μοναδική βιοποικιλότητα που διαθέτουν.

γ) Πρέπει να τύχει πλήρους εφαρμογής η εγκύκλιος 109867/5231/06.12.2000 του Υπ. Γεωργίας που αφορά την έκταση των ιδρυόμενων στα νησιά καταφυγίων σύμφωνα με την οποία:.  α.  Όλα τα νησιά μέχρι 10.000 στρ (ερημονησίδες, βραχονησίδες κλπ) θα πρέπει να κηρυχθούν καταφύγια άγριας ζωής εξ ολοκλήρου.  β.  Στα νησιά από 10.000 στρ.  μέχρι 50.000 στρ.  να κηρυχθούν κατά 40%-60% καταφύγια άγριας ζωής, σύμφωνα με τις ιδιομορφίες κάθε π[εριοχής, τα επιστημονικά δεδομένα και τις σχετικές εγκυκλίους διαταγές μας σύμφωνα με το άρθρο 57 του Ν.  2637/98.  γ.  Στα νησιά άνω των 50.000 στρ.  (μεγάλα νησιά) θα μελετηθεί από τις δασικές αρχές το δίκτυο των καταφυγίων άγριας ζωής σύμφωνα πάλι με τις εγκυκλίους μας ώστε να εξασφαλίζεται η βιοποικιλότητα, η προστασία της πανίδας και της αυτοφυούς χλωρίδας και η αύξηση της θηραματοπανίδας .Βεβαίως τα παραπάνω στρεμματικά όρια που τίθενται είναι ενδεικτικά της τάξης μεγέθους και όχι περιοριστικά, ώστε να τηρούνται και με σχετικά ευρύτητα..  Επομένως στην Σύρο είτε πρέπει να διευρυνθεί η προτεινόμενη έκταση είτε και να επακολουθήσει η δικτύωση των καταφυγίων.  Τούτο επιβάλλεται και από την βαρύτητα την οποία δίδει η Ευρωπαϊκή Οδηγία Natura 2000 για την ολοκλήρωση του δικτύου των οικοτόπων που αποτελούν φυσική κληρονομιά όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και ολόκληρης της Ευρωπαϊκής Ενώσεως.

δ) Αντιρρήσεις προβαλλόμενες εκ διαφόρων κινήτρων από τοπικές αρχές ή άλλες ομάδες πιέσεως (κυνηγούς κ.λπ.) δεν έχουν απολύτως καμία  νομική βάση και ισχύ και δεν πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψιν.  Διότι προβάλλονται αναρμοδίως σε θέμα κρατικής περιβαλλοντικής πολιτικής, για το οποίο δεν προβλέπεται από το νόμο ανάμειξη των ομάδων αυτών.  Επιπλέον οι αντιρρήσεις αυτές εκφράζουν άλλες σκοπιμότητες που δεν προστατεύονται εν προκειμένω από το νόμο.  Οι τοπικές αρχές των μικρών νησιών πρέπει να κατανοήσουν ο αληθής πλούτος και η υψίστη προτεραιότης των νησιών είναι η βιοποικιλότης των, την οποίαν οφείλουν να απογράψουν και να προστατεύσουν απολύτως, όπως άλλωστε, ρητώς υποδεικνύει η Agenda ’21 του ΟΗΕ.  
30 Αυγούστου 2003
                                                                  Ο Πρόεδρος του Επιμελητηρίου
                                                                               Μιχαήλ Δεκλερής



1ο Τεύχος



Το άρθρο αυτό προέρχεται από eyploia.aigaio-net.gr
old.eyploia.gr

Το URL της ιστορίας αυτής είναι ο εξής
old.eyploia.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=21