Τέος Ρόμβος
Στον επιγραφικό ?γγελο Ματθαίου
αιτάμ ατ εξιονά υομ υοπ
ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΩ με δέος την ερωτική ζωή των εμβίων, τις πανσεξουαλικές συνευρέσεις τους, εκστασιάζομαι στη θέα και στον αχό της θάλασσας που ενώνεται με τη στεριά, στο άκουσμα του αέρα που γλείφει τα βράχια, στο θρόισμα των ξεραμένων χόρτων και στο σούρσιμο της οχιάς που αναζητάει το ταίρι της, στις λιγδερές μυρωδιές των αιθέριων ελαίων τα καλοκαιριάτικα απομεσήμερα, στο άκουσμα του οργασμού της γης που πάλλεται και δονείται και σ’ όλες τις ερωτικές κραυγές και τα ερεθισμένα αγκομαχητά που ακούγονται γύρω μου.
Πότε πότε κάνω μικρά ταξίδια-εξερευνήσεις στα νησιά του Αιγαίου και περιηγούμενος τους ιερούς τόπους των ερώτων αναζητώ σημάδια ανθρώπινα, ίχνη αρχαία, χαραγμένα πάνω στα βράχια. Επιγραφές λαξεμένες πρόχειρα πάνω στην πέτρα, εγκώμια, θαυμασμοί και παινέματα για τρυφερά κορμιά εφήβων και κοριτσιών, πόθοι για μεστωμένες γυναίκες κι άντρες. Στις αυθόρμητες αυτές γραφές αναγνωρίζω το γνήσιο ερωτικό πάθος, αφουγκράζομαι την αναστάτωση και την αβεβαιότητα, τη μέθη της αμοιβαιότητας. Στήνω αυτί σε σκοτεινούς ψιθύρους, σε λόγια λατρείας κι όρκους έρωτα κι ακούω αναφιλητά, κοπετoύς και θρήνους γι’ αυτούς που χάθηκαν, για κείνους που δεν ξαναγγίχτηκαν, δε χαϊδευτήκανε ποτέ ξανά στο πυρωμένο τους σώμα.
Από τη Σάμο ακούγεται ο Ρουφίνος που μονολογεί λιγωμένος:
“Η Λέμβιον κι η Κερκούριον, οι πόρνες, συντροφιά όχι χώρια,
έχουν στης Σάμου το λιμάνι άγκυρα τώρα ρίξει.
Μακριά απ’ της Αφροδίτης τις κουρσάρισσες όλα τα αγόρια:
βουλιάζει, καταπίνεται μαζί τους όποιος σμίξει(1)”.
Από την Κω ο Μελέαγρος βαριανασαίνει:
“Μια ομορφιά είναι το παν για μένα, ένα
ξέρει το λιγωμένο μάτι μου μονάχα:
να βλέπει τον Μυίσκο, είμαι τυφλός για τ’ άλλα(2)”.
Στη Λέσβο η Σαπφώ βουρκωμένη στέλνει ευχή και κατάρα:
“Να 'σαι ευτυχισμένη, πήγαινε, άλλωστε τίποτα δε διαρκεί.
Να θυμάσαι όμως πάντα πόσο σ' αγάπησα…(3)”
Κι από την Πάρο ακούγεται η βραχνή φωνή του “μοιχού, λάγνου και υβριστή” Αρχίλοχου:
“…την ώρα που ο μανδύας μου τη βύθιζε σε κείνο
το πανδαιμόνιο των ανθισμένων λουλουδιών,
ο τρυφερός λαιμός της σπαρταρούσε σαν τρομαγμένο ελάφι
στην επικίνδυνη αγκαλιά μου. ?γγιξα τα στήθη της.
Λίγο πιο κάτω, θρόιζε μία ήβη ανεξερεύνητη.
Προχώρησα με χάδια μουδιασμένα και ξαφνικά,
ξέσπασα ολόλευκος σε ξέφωτο ξανθό(4)”.
Η Αφροδίτη η Ουρανία ήταν η Μούσα του πνευματικού Έρωτα κι η Αφροδίτη η Πάνδημος το αφηνιασμένο από ερωτικό παροξυσμό θηλυκό που πάνω του μπορεί να βογκάνε και να εναλλάσσονται δεκάδες άντρες. Η λατρεία του Έρωτα, κέντρο της ζωής, κυρίαρχη.
Στη Δήλο, στη διάρκεια των Διονυσίων, που γίνονταν κάθε χρόνο το μήνα Γαλαξίονα, περιέφεραν το φαλλό επάνω σε άρμα. Το ιερό σύμβολο ήταν καμωμένο από ένα μεγάλο κομμάτι ξύλο, σκαλισμένο και ζωγραφισμένο, που με τα χρόνια μεταλλασσόταν, ώσπου τελικά πήρε τη μορφή ενός φαλλού με πόδια και φτερά πουλιού και στο τέλος κάθε περιφοράς, όταν έφταναν στην ακροθαλασσιά, τον άφηναν πάνω στο κύμα και τον παρακολουθούσαν να ξανοίγεται μέχρι που χανόταν.
Στα πειρατονήσια των Φούρνων, σ’ ένα ύψωμα πάνω από το χωριό, βρίσκεται η αρχαία σκοπή. Εκεί, τις ώρες της ανίας, οι νεαροί στρατιώτες χαράζανε τα ονόματά τους πάνω στα βράχια, κάποιος ΜΥΝΝΙΣΚΟΣ σκάλισε με μαεστρία το προφίλ μιας νέας γυναίκας που κοιτάζει έναν κόκορα με ανοιχτά τα φτερά και κεφάλι που καταλήγει σε πέος. Όπως σήμερα έτσι και στους αρχαίους χρόνους το πουλί συμβόλιζε το ανδρικό μέλος. Κοκόρι δώριζε ο εραστής στο αντικείμενο του πόθου του κι ο έρωτας έδινε φτερά στην ψυχή του ανθρώπου. ?λλωστε και ο Δίας σαν κύκνος εμφανίζεται στη Λήδα και σαν αετός αρπάζει τον Γανυμήδη.
Στη δυσπρόσιτη Χρυσοσπηλιά της Φολεγάνδρου, οι νέοι άντρες σκαρφάλωναν σε βράχια κοφτερά και κάθετα πολλά μέτρα πάνω από τη θάλασσα, για να δώσουν στην ψυχή τους φτερά και για να αποδείξουν ίσως τον έρωτά τους. Πρέπει να ήταν κάποια διαβατήρια τελετουργία της εφηβείας, μετά την οποία ο νέος ενσωματωνόταν στην κοινωνία των ενηλίκων. Μπορεί όμως απλά τη δοκιμασία αυτή να την αφιέρωναν στον ιδανικό εραστή και στην ιδανική γυναίκα. Κρατώντας αναμμένες δάδες προχωρούσαν ανάμεσα σε μεγάλους σταλακτίτες και σταλαγμίτες και στο βάθος της σπηλιάς, μετά από αναρρίχηση στα υγρά τοιχώματα, έφταναν σε ένα μικρό άνοιγμα απ’ όπου περνούσαν έρποντας στη δεύτερη μεγάλη αίθουσα, στο κέντρο της οποίας υπήρχε ένας φαλλόμορφος σταλαγμίτης κι εκεί, στα τοιχώματα και στην οροφή, έγραφαν το όνομά τους και το όνομα του ερωμένου συνοδευόμενο από κάποιο εγκώμιο όπως: ΟΜΟΡΦΟΣ!
Στο νοτιότερο ακρωτήρι της Θάσου, στα νεροφαγωμένα βράχια της παραλίας, βρίσκονται χαραγμένα δεκάδες ερωτικά επιφωνήματα. Μια παλιοπαρέα εφήβων επιδιδόταν στον έρωτα και ίσως σκανδάλιζε τους γύρω χωρικούς χαράζοντας πάνω στα μάρμαρα εγκώμια για την ομορφιά, ονόματα που στάζουν αρμύρα, θαυμαστικά σχόλια του ενός για τον άλλο:
ΑΗΤΗΣ ΚΑΛΟΣ,
ΕΥΠΡΟΣΩΠΟΣ, ΗΔΥΣ, ΕΥΧΑΡΙΣ, ΑΣΤΕΟΣ
ΠΑΕΣΤΡΑΤΟΣ ΚΑΛΟΣ
ΗΡΟΦΩΝ ΗΔΥΣ
ΑΗΤΗΣ ΑΣΤΕΟΠΡΟΣΩΠΟΣ
ΗΡΟΦΩΝ ΚΑΛΟΣ, ΧΡΥΣΟΣ
ΜΥΪΣΚΟΣ ΑΓΡΕΟΣ, ΗΔΥΣ, ΚΑΛΟΣ,
ΜΥΪΣΚΟΣ ΕΜΟΣ
ΗΔΥΣ, ΧΡΥΣΟΣ, ΕΥΠΡΟΣΩΠΟΣ,
ΦΙΛΟΣ ΗΡΑΣ
ΕΥΧΑΡΙΣ ΗΡΑΣ
ΑΝΘΙΠΠΟΣ ΚΑΛΛΙΠΡΟΣΩΠΟΣ
Στην Αλυκή, λίγα μόλις χιλιόμετρα πιο πέρα, στο στυλοβάτη ενός ερειπωμένου ναού είναι χαραγμένα πλήθος τα ερωτικά καλέσματα που απευθύνονταν σε κορίτσια και σε εφήβους: «ΙΩΚΑ ΧΑΙΡΕ», «Η ΚΡΟΚΩΤΙΣ ΕΙΝΑΙ ΩΡΑΙΑ», «Η ΜΕΣΤΙΣ ΕΙΝΑΙ ΨΩΛΟΓΛΕΙΦΤΡΑ». Ανάμεσά τους δυο καλοσχηματισμένοι φαλλοί που δείχνουν να αναμετριώνται. Ο χοντρός φαλλός, που ανήκει προφανώς στο δάσκαλο, ερωτοτροπεί, ανταγωνίζεται, συνομιλεί και διδάσκει το μικρότερο.
Στο νοτιοανατολικό άκρο της αρχαίας πόλης της Σαντορίνης, εκεί όπου καταλήγει ο δρόμος, υπάρχει το ιερό του Καρνείου Απόλλωνα, και πίσω του υψώνεται ένας αναλημματικός τοίχος, σχεδόν ακέραιος, που στηρίζει την πλατεία όπου οι κάτοικοι γιόρταζαν στο τέλος του καλοκαιριού τα Κάρνεια. Πίσω από το μεγάλο τοίχο ήταν και το γυμνάσιο των εφήβων. Στην πλατεία τελούνταν εορτές προς τιμήν του θεού, γυμνοπαιδιές. γυμναστικοί αγώνες και υποθέτουν ότι υπήρχε κάποια σχέση μεταξύ της λατρείας του Καρνείου Απόλλωνα και των δοκιμασιών της εφηβείας. Οι τελετουργίες που λάβαιναν χώρα αφορούσαν την εκπαίδευση των εφήβων και ταυτίζονταν και με την ερωτική αφροδίσια μύηση. Οι λιπαρές παλαίστρες, η σκόνη μέσα στην κάψα του ήλιου που μεσουρανεί, η θέα των γυμνών σωμάτων, η κούραση των αγωνισμάτων, η δροσιά των εφήβων από την κωπήρεια έκκριση που στάζει πάνω στην άμμο αφήνοντας αποτύπωμα ερεθισμένου πέους…
«Ποιος δεν θα ήθελε να αγαπήσει τον Ερμή της παλαίστρας, τον Απόλλωνα της λύρας, τον καβαλάρη σαν τον Κάστορα, και το θνητό κορμί που επιδιώκει θεϊκές αρετές(5)».
Πάνω στους λείους βράχους ενός μικρού φυσικού σπηλαίου, προσιτού από την αυλή του γυμνασίου, οι έφηβοι εραστές χάραζαν συγχαρητήρια προς τους ερωμένους. Μερικές από αυτές τις λάγνες επιγραφές έχουν δημιουργήσει εδώ και έναν αιώνα σούσουρο στην κοινότητα των αρχαιολόγων:
«Ο ΦΕΙΔΙΠΠΙΔΑΣ ΣΥΝΟΥΣΙΑΣΤΗΚΕ, Ο ΤΙΜΑΓΟΡΑΣ ΚΑΙ Ο ΕΜΦΕΡΗΣ ΚΙ ΕΓΩ ΣΥΝΟΥΣΙΑΣΤΗΚΑΜΕ[…».
Ο ΕΜΠΥΛΟΣ … ΕΙΝΑΙ ΠΟΡΝΟΣ. Ο ΕΜΠΕΔΟΚΛΗΣ ΣΥΝΟΥΣΙΑΣΤΗΚΕ … ΧΟΡΕΥΕ ΜΑ ΤΟΝ ΑΠΟΛ(Λ)ΩΝΑ.
«Ο ΚΡΙΜΩΝ ΣΥΝΟΥΣΙΑΣΤΗΚΕ ΕΔΩ ΜΕ ΤΟΝ ΑΜΟΤΙΩΝΑ».
«ΜΑ ΤΟΝ ΔΕΛΦΙΝΙΟ, Ο ΚΡΙΜΩΝ ΣΥΝΟΥΣΙΑΣΤΗΚΕ Μ’ ΕΝΑ ΑΓΟΡΙ, ΑΔΕΛΦΟ ΤΟΥ ΒΑΘΥΚΛΗ».
«Ο ΠΥΜΙΚΗΔΗΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΣΚΑΜΟΤΑ».
«Ο ΚΡΙΜΩΝ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ …»
«Ο ΑΙΝΗΣΙΣ ΕΙΝΑΙ ΡΩΜΑΛΕΟΣ, Ο ΜΕΝΙΑΔΑΣ ΕΙΝΑΙ ΠΡΩΤΟΣ»
«…] ΕΙΝΑΙ ΕΡΩΤΕΥΜΕΝΟΣ ΜΕ ΤΟΝ [Φ]ΑΝΟΚΛΗ»
«Ο ΚΥΔΡΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ».
«Ο ΚΟΡΑΞ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΟΣ Ο ΓΙΟΣ ΤΟΥ .]ΡΟΝΟΥ».
Μερικές επιγραφές μιλούν για τα Κάρνεια και αναφέρονται στην ικανότητα των ερωμένων στο χορό.
«Ο ΕΥΜΗΛΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΧΟΡΕΥΤΗΣ».
«Ο ΒΑΜΒΑΞ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΟΣ ΧΟΡΕΥΤΗΣ ΚΑΙ [….».
Στη βόρεια Σύρο, μπροστά στη σπηλιά του φιλόσοφου Φερεκύδη, υπάρχει η παιδεραστική επιγραφή γραμμένη βουστρηφηδόν: «Ο ΣΜΙΚΩΝ ΓΑΜΗΣΕ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΟΛΩΝ ΤΟΝ ΟΠΛΟΦΟΡΟ». Γράφτηκε το 525-500 π.Χ. και δίπλα της βρίσκονται χαραγμένα δύο φαλλόσχημα πέλματα. Συχνά πάνω στα βράχια ανακαλύπτω αποτυπώματα χαραγμένων πελμάτων. Και είναι συνήθως το χαραγμένο αποτύπωμα ενός σανδαλιού και δίπλα το αποτύπωμα ενός μικρότερου γυμνού πέλματος. Το πέλμα με το σανδάλι φαίνεται ότι ανήκει στον εραστή, ενώ το μικρό γυμνό πέλμα στον ερωμένο. Στις παραστάσεις των αρχαίων αγγείων οι εραστές φορούν συνήθως σανδάλια και κυνηγούν ξυπόλυτους ερωμένους.
Στη Μυτιλήνη περπάτησα σε ερείπια αρχαίων ιερών, περιεργάστηκα στα πέτρινα μονοπάτια μισοσβησμένες επιγραφές, θολές ιστορίες πάνω στους τοίχους και στα κράσπεδα, πόθοι καρδιάς, έρωτες, μνήμες παρουσίας ανθρώπων. Πάνω σ’ ένα βράχο διαβάζω: «Ο ΦΑΕΣΤΑΣ ΕΙΝΑΙ ΩΡΑΙΟΣ, ΛΕΕΙ Ο ΩΓΕΣΘΕΝΗΣ, ΠΟΥ ΕΓΡΑΨΕ».
Μακριά ακούγεται η κραυγή της Σαπφούς: «Σε φωνάζω Γογγύλα, Φανερώσου πάλι κοντά μου(6)».
?νθρωποι κι αυτοί, όπως κι εγώ, κάποτε στέναξαν και έλιωσαν από λαχτάρα κι έρωτα.
------------------------------------------
(1) απόδοση: Νίκος Χ. Χουρμουζιάδης
(2) απόδοση: Ντίνος Χριστιανόπουλος
(3) απόδοση: Οδυσσέας Ελύτης
(4) απόδοση: Γιώργος Μπλάνας
(5) Ερωτικοί Διάλογοι του Λουκιανού, (απόδοση: Νίκος Σφυρόερας).
(6) απόδοση: Οδυσσέας Ελύτης
20ο Τεύχος