Η τεράστια βελτίωση του τρόπου ζωής των ανθρώπων σε όλους τους τομείς -κατοικία, διατροφή, υγιεινή, ιατρική-, εδώ και διακόσια χρόνια, πραγματοποιήθηκε λόγω της οικονομικής ανάπτυξης, όπως και της εκπαίδευσης, της κατανάλωσης, των καινοτομιών και της πολιτικής εξουσίας που τα στήριξε. Αλλά μέχρι πού μπορεί να φτάσει;

Δηλαδή πότε οι κυβερνήσεις θα αποφασίσουν πως το οριακό κόστος της ανάπτυξης ξεπερνά το οριακό όφελος; Οι περισσότεροι δεν έχουν απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Η ανάπτυξη πρέπει να συνεχιστεί καλώς ή κακώς. Στις πλούσιες χώρες έχουμε ξεπεράσει εδώ και πολύ καιρό αυτό το σημείο.

«Ζω αυτή την εποχή σε ένα από τα πιο φτωχά μέρη της Βρετανίας», λέει ο οικολόγος-σχολιαστής Τζορτζ Μόνμπιο στην εφημερίδα The Guardian. «Εδώ οι έφηβοι ξοδεύουν πολλά χρήματα στον κομμωτή τους, ντύνονται με την τελευταία λέξη της μόδας και όλοι έχουν ένα κινητό. Οι περισσότεροι από αυτούς που μπορούν να οδηγήσουν έχουν αυτοκίνητο, το οποίο χρησιμοποιούν συνεχώς και το οποίο τρακάρουν σε μερικές εβδομάδες. Ο προϋπολογισμός τους για την αγορά βενζίνης πρέπει να είναι αστρονομικός.

Οι κυβερνήσεις λατρεύουν την ανάπτυξη γιατί τους απαλλάσσει από το να ασχοληθούν με τις ανισότητες. Οπως είχε παρατηρήσει κάποτε υπεραμυνόμενος του σύγχρονου οικονομικού μοντέλου ο πρώην διοικητής της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας, Χένρι Ουάλις, «η ανάπτυξη είναι ένα υποκατάστατο της ισότητας των αποδοχών. Οσο υπάρχει ανάπτυξη, υπάρχει ελπίδα και αυτό καθιστά ανεκτές τις μεγάλες ανισότητες των εσόδων».

Η ανάπτυξη είναι ένα πολιτικό κατευναστικό που πνίγει τη διαμαρτυρία, επιτρέπει στις κυβερνήσεις να αποφεύγουν τη σύγκρουση με τους πλούσιους, εμποδίζει τη λειτουργία μιας δίκαιης και σταθερής οικονομίας.

Υπάρχει άραγε κάτι που θα μπορούσαμε να πούμε πως δεν έχουν αποκτήσει ακόμη οι πλούσιοι; Σύμφωνα με τους «Financial Times», ακόμη και η πολυτέλεια έχει «υπερ-δημοκρατικοποιηθεί». Οι πλούσιοι πρέπει να ξοδεύουν όλο και περισσότερα για να μπορούν να ξεχωρίζουν από το πλήθος. Στις ΗΠΑ η αγορά αγαθών και υπηρεσιών που απευθύνονται σε αυτούς υπολογίζεται σε 1.000 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο. Αν θέλετε να είστε σίγουροι πως δεν σας συγχέουν με κάποιο κατώτερο ον, μπορείτε στο εξής να αγοράζετε χρυσές κατσαρόλες με διαμάντια από τα καταστήματα Harrod's. Το άρθρο της αμερικανικής εφημερίδας συνοδευόταν από τη φωτογραφία ενός φέρετρου. Επρόκειτο για μια απομίμηση του φέρετρου του ναύαρχου Νέλσον, φτιαγμένου από το ξύλο του πλοίου πάνω στο οποίο είχε πεθάνει. Το φέρετρο αυτό μπορούν να αγοράσουν όσοι σκέφτονται και τη μετά θάνατον εικόνα τους, έναντι μιας εξωφρενικής τιμής φυσικά, από τη νέα πτέρυγα του καταστήματος Selfridges, αφιερωμένη στα υπερπολυτελή είδη. Το να θυσιάζεις την υγεία και την ευτυχία σου για να μπορείς να αγοράσεις κάτι τέτοιο, μαρτυρεί σίγουρα κάποια σοβαρή περίπτωση ψυχικής ασθένειας.

Δεν έφτασε η ώρα να αναγνωρίσουμε πως έχουμε βρει τη Γη της Επαγγελίας και πρέπει να μείνουμε σε αυτήν; Γιατί θέλουμε να την εγκαταλείψουμε με σκοπό να εξερευνήσουμε μια βρώμικη από τη φρενήρη κατανάλωση έρημο, στην οποία σύντομα θα επέλθει μια οικολογική καταστροφή; Για τις κυβερνήσεις των πλούσιων κρατών, η συνετή πολιτική που θα έπρεπε να ακολουθήσουν στο εξής δεν θα ήταν η διατήρηση του μηδενικού επιπέδου ανάπτυξης; Δυστυχώς μια τέτοια πολιτική είναι αδύνατη, καθώς ο πολιτικός λόγος ελέγχεται από ανθρώπους για τους οποίους η συσσώρευση χρημάτων είναι ο κυριότερος στόχος.

tsiorou@enet.gr

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 04/06/2008