Εν αναμονή του περιβόητου Χωροταξικού Σχεδίου, που μάλλον αδίκως περιμένουμε να βάλει τάξη στο χάος που επικρατεί στο χώρο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), ο χορός των αδειοδοτήσεων καλά κρατεί. Οι έως πέρυσι την άνοιξη 200 άδειες για παραγωγή ενέργειας από Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα (ΜΥΗΕ) έχουν ήδη γίνει 250 και περίπου 140 ακόμη  αιτήσεις, αναμένουν το «πράσινο φως».

Η έως τώρα αξιολόγηση από την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ), η οποία γνωμοδοτεί θετικά ή αρνητικά για την κάθε αίτηση, είχε ως αποτέλεσμα την απόρριψη μόνο 35 αιτήσεων, ενώ στις περιοχές που «εφήμερα» γλύτωσαν, κατατέθηκαν νέες αιτήσεις.

Με απάντησή της σε επιστολή μας, η ΡΑΕ μας παρέπεμπε σε διαφόρους και το αγωνιώδες ερώτημά μας, αν θα μείνει κάποιο ποτάμι άφρακτο, κάποιο δάσος αδιαπέραστο, κάποιο κομμάτι της ελληνικής φύσης παρθένο, μάλλον θα πάρει σύντομα την απάντησή του.

Η ελληνική νομοθεσία ενσωματώνει την ευρωπαϊκή οδηγία για προτίμηση της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και η ελληνική πολιτεία βάζει μπρος να πιάσει το στοίχημα της κάλυψης του 20% της ενέργειας από ΑΠΕ. Κι ενώ όλοι υποδεχθήκαμε τους επενδυτές απ' την Ελλάδα και το εξωτερικό και τους παρακαλέσαμε να μας βοηθήσουν να «βάλουμε το νερό στ' αυλάκι», διαπιστώσαμε, πως ενώ είχαμε φέρει μηχανικούς και μηχανήματα και οι ευρωπαίοι τραπεζίτες μας πρόσφεραν απλόχερα τις επιδοτήσεις, δεν είχαμε αποφασίσει που θέλουμε να εγκαταστήσουμε αυτές τις μονάδες.

Α, αυτό δεν είναι πρόβλημα, μας είπαν.

 - Έχετε πολλά ποτάμια εσείς. Η επαρχία γεμάτη είναι. ?σε που θα δώσει κι ανάπτυξη στο τόπο!

- Τι λες, αλήθεια; Θέλουμε κι εμείς τότε θείο.

- Κανένα πρόβλημα, έχουμε για όλους. Υπογράψτε μόνο πως μας δίνετε την άδεια να μπούμε στα χωράφια σας, να κόψουμε δρόμο μέσα απ' το δάσος, να φτάσουμε στο ποτάμι κι από εκεί, τα' αναλαμβάνουμε όλα εμείς.

- Και το περιβάλλον; Τα δέντρα, τα ζώα, τα μνημεία μας; Δεν θα καταστραφούν με τα έργα;

- Μην ανησυχείτε για τίποτα. Θα κάνουμε τις αιτήσεις μας, θα «αποδείξουμε» πως το φυσικό περιβάλλον εδώ δεν είναι και τίποτα το ιδιαίτερο και πολύ σύντομα θα αποκατασταθεί από μόνο του. Τα παλιά μονοπάτια έχουν έτσι κι αλλιώς χορταριάσει και για τα τοξωτά γεφύρια ποιος νοιάζεται νομίζετε; Για καμιά φωτογραφία είναι το πολύ. Πρέπει να γνωρίζετε πως αν δεν φτιάξουμε γρήγορα τα έργα αυτά και συνεχίσουμε να είμαστε δέσμιοι των πετρελαίων και των ξένων, σύντομα θα καταστραφούμε και εμείς και το περιβάλλον μας. Αυτό το αναγνωρίζουν όλοι οι υψηλά ιστάμενοι.

- Και πόσο καιρό θα γίνονται τα έργα;

- Θα τελειώσουμε στο άψε σβήσε! Θα δείτε, μόλις ρίξουμε τα μπάζα απ' τους δρόμους στο ποτάμι και το «στριμώξουμε» λίγο με τη μπουλντόζα, θα ρίξουμε τα μπετά του φράγματος και θα φτιάξουμε και το δρόμο για τους σωλήνες. Κανά δυο χιλιόμετρα πιο κάτω, θα φτιάξουμε το εργοστάσιο και όλοι θα το βλέπετε να δουλεύει και θα είστε υπερήφανοι που βοηθάτε στην παραγωγή «καθαρής» ενέργειας. ?σε που θα δουλέψουν και τα παιδιά σας.

- Αφού δεν είπατε πως θα τελειώσει στο άψε σβήσε; Πότε θα προλάβουν να δουλέψουν; Φύλακες;
  
 Σε κάποιους θα φαίνεται γνωστή αυτή η στιχομυθία, αλλά η αλήθεια δεν είναι πολύ μακρινή. Πράγματι υπάρχει παραπληροφόρηση του τοπικού πληθυσμού για τις επιπτώσεις που έχουν τα έργα, όσο μικρά κι αν είναι αυτά, στο περιβάλλον. Ένα είναι γεγονός. Τα Μικρά Υδροηλεκτρικά λέγονται μικρά, για το ποσό της ενέργειας που παράγουν, όχι γιατί έχουν μικρές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Και δρόμοι θα κατασκευαστούν μέσα σε δάση ή παρθένες περιοχές, για να φτάσουν τα μηχανήματα στο ποτάμι και οι πλαγιές θα κοπούν και θα ισοπεδωθούν, για να τρέξουν οι σωλήνες πάνω τους και τα μπάζα θα πέσουν στο ποτάμι για να το εκτρέψουν και να γίνει το φράγμα, αλλά και το κτήριο του σταθμού παραγωγής θα είναι για πάντα εκεί, με το ανεπαίσθητο κατά κάποιους βουητό του, που όμως αρκεί για να διώξει μια για πάντα τα ζώα και τα πουλιά που ζούσαν εκεί.

Το ερώτημα είναι ξεκάθαρο. Αν αφήσουμε να γίνουν παντού, σε όλα τα ποτάμια έργα και φτιάξουμε νέους δρόμους μέσα στα δάση και τα παρθένα μέρη που πάμε για ν' απολαύσουμε τη φύση, το όφελος απ' την παραγωγή «καθαρής» ενέργειας θα είναι ακόμα τόσο σημαντικό;

- Τι εννοείς; Δεν πρέπει να έχουμε κι εδώ στην Ελλάδα Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας; Θα πρέπει να είμαστε για πάντα οι ρυπογόνοι της Ευρώπης;

- Όχι, αλλά δεν πρέπει να βιαστούμε. Δεν πρέπει να επηρεαστούμε από τους εκάστοτε  «καλοθελητές» και να ξεπουλήσουμε την ελληνική γη και το μοναδικό περιβάλλον μας για μια ουτοπία. Τα πλεονεκτήματα που έχουν τα Μικρά Υδροηλεκτρικά από τα μεγαλύτερα φράγματα που ανατρέπουν κάθε περιβαλλοντική ισορροπία, τείνουν να εξανεμισθούν, αν δεν προσέξουμε στο σχεδιασμό, την επιλογή θέσης και τον τρόπο κατασκευής τους.

Οι τοπικές κοινωνίες, σε συνεργασία με την πολιτεία, θα πρέπει να σχεδιάσουν πως θέλουν να ζήσουν το μέλλον τους. Σε μια εποχή, που η μεγάλη πλειοψηφία μένει στις πόλεις, αλλά επισκέπτεται συστηματικά την ύπαιθρο και ο οικοτουρισμός με τις εναλλακτικές δραστηριότητες, δουλεύουν χέρι χέρι με τους παραδοσιακούς ξενώνες και τις ταβέρνες των χωριών, κανένας δεν θέλει να διώξει τους επισκέπτες, φτιάχνοντας εργοτάξια και τραυματίζοντας το περιβάλλον.

Η λύση είναι μία. Προσεκτικός σχεδιασμός σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, για τις χρήσεις γης και επιλογή των διαθέσιμων εκείνων ρεμάτων, όπου η κατασκευή ΜΥΗΕ όχι μόνο δεν θα ενοχλήσει, αλλά θα είναι και αποδοτική. Μικρός αριθμός έργων στην ίδια περιοχή, για αποφυγή συσωρευτικών επιπτώσεων. Προστασία περιοχών ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, περιοχών όπου γίνονται εναλλακτικές τουριστικές δραστηριότητες (πεζοπορικά μονοπάτια, διασχίσεις φαραγγιών, καταβάσεις ποταμών με καγιάκ και ράφτιγκ) Εξονυχιστικός έλεγχος στις μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων και ουσιαστική επίβλεψη στη φάση κατασκευής του Έργου.

Φοβάμαι πως αν δεν ευαισθητοποιηθούμε όλοι σύντομα και αν η πολιτεία δεν ασκήσει ουσιαστικό έλεγχο και πολιτική περιβάλλοντος, πολύ γρήγορα η ελληνική φύση δεν θα θυμίζει σε τίποτα τη φύση που γνωρίσαμε σαν παιδιά και που οι πιο τυχεροί από εμάς εξακολουθούν να χαίρονται ακόμη και τώρα, διασχίζοντας ένα ποτάμι. Ας συνεχίσουμε να ταξιδεύουμε στα ποτάμια, αλλά ας συνειδητοποιήσουμε πως την επόμενη φορά, μπορεί να μην είναι έτσι.
 
 Το Συμβούλιο της Επικρατείας, ο τελευταίος υποστηρικτής της προστασίας του περιβάλλοντος, φυσικού και πολιτιστικού, από την λαίλαπα της ανάπτυξης, θα χάσει σύντομα μέρος της δύναμής του. Με την αναθεώρηση του συντάγματος και το νέο Θεσμικό και Αδειοδοτικό πλαίσιο για την παραγωγή Ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και το Ειδικό Χωροταξικό πλαίσιο για τις ΑΠΕ που ετοιμάζεται από το ΥΠΑΝ, επιχειρείται τόσο η υποβάθμιση του ΣτΕ, όσο και η νομιμοποίηση των καταστροφικών επεμβάσεων στα δάση και στο φυσικό περιβάλλον, οι οποίες υπό το ισχύον Σύνταγμα είναι ανεπίτρεπτες.

Το ΣτΕ σχεδιάζεται να υποβαθμιστεί από την ίδρυση Συνταγματικού Δικαστηρίου ενώ στο νέο νομοσχέδιο για τις ΑΠΕ θεσπίζονται μέτρα «για την προώθηση κατά προτεραιότητα σε σχέση με τις τοπικές επιπτώσεις» των ΑΠΕ.

Μερικά απ' τα ποτάμια που «αν κάτσουμε στ' αυγά μας» σύντομα θα βγουν απ΄ το πρόγραμμα καταβάσεων της επόμενης χρονιάς, μετά τον Εύηνο και τον Ίναχο, είναι:

Λούσιος, Αλφείος και Σελινούντας, στην Πελοπόννησο, Φιδάκια και ?νω Μόρνος, στη Ρούμελη, Καρπενησιώτης, Τρικεριώτης, Ταυρωπός και ?σπρος, αλλά κι ο Αγραφιώτης, στην Ευρυτανία, Βενέτικος, Αλιάκμονας και Περιβολιώτης στα Γρεβενά, Καλαρίτικος και ?ραχθος στα Τζουμέρκα, Πηγές Αλιάκμονα και Αγγίτης στη Μακεδονία, αλλά και ο Νέστος με τους παραποτάμους του διαμάντια της Θράκης, το Αρκουδόρεμα και το Διαβολόρεμα.

Ας είμαστε όλοι σε επιφυλακή. Ήρθε η ώρα να διεκδικήσουμε το δικαίωμά μας για ζωντανά ποτάμια.