εντοπίστηκε αρχαίος μόλος του 6ου π.Χ. αι. στον Απόλλωνα Νάξου
του φιλόλογου και πρώην βουλευτή Νίκου Ι. Λεβογιάννη
Στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού ΝΑΞΙΑΚΑ (τχ. 26[64] Σεπτ.-Νοεμβ. 2007) δημοσιεύεται ενδιαφέρουσα επιστημονική ανακοίνωση της αρχαιολόγου Αγγελικής Σίμωσι με τίτλο: «αρχαίο λιμενικό έργο στον Απόλλωνα Νάξου».
Στην ανακοίνωση αναφέρεται ότι το αρχαίο λιμενικό έργο του Απόλλωνα κατασκευάστηκε την περίοδο μεταξύ του 7ου και 6ου π.Χ. αι.: «Στην περίπτωση της συγκεκριμένης λιμενικής κατασκευής –γράφει η αρχαιολόγος- έχουμε μία ρίψη ακατέργαστων μαρμάρινων έργων, προερχομένων από λατομήσεις μιας σημαντικής περιοχής αρχαίων λατομεύσεων του Απόλλωνα Νάξου…Αυτοί οι μαρμάρινοι όγκοι λατομήθηκαν στο παράλιο λατομείο του Απόλλωνα και τοποθετήθηκαν εγκαρσίως της παραλίας για την δημιουργία ενός ισχυρού κυματοθραύστη, κατ’ αναλογίαν του σημερινού, που βρίσκεται βοριότερα. Η θέση του ακριβώς μπροστά από το παράλιο λατομείο του Απόλλωνα είναι η ενδεδειγμένη και η ιδανική για την ομαλή προσόρμιση των αρχαίων πλοίων με σκοπό τη μεταφορά μαρμάρου ή έτοιμων γλυπτών διά θαλάσσης…Η ύπαρξη μιας αρχαίας λιμενικής κατασκευής στον Απόλλωνα είναι γεγονός αναμφισβήτητο και δε μένει παρά μόνο η υποβρύχια αρχαιολογική ανασκαφή για να επιβεβαιώσει τη θεωρία αυτή.».
Αν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι στον Απόλλωνα έχουμε ένα από τα αρχαιότερα λατομεία του ελλαδικού χώρου, στο οποίο μαζί με εκείνο του Φλεριού (Μέλανες-Ποταμιά) γεννήθηκε η αρχαία ελληνική μαρμαρογλυπτική, γίνεται αντιληπτό ότι δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για να αποκτήσει η Νάξος ένα νέο και πολύ σημαντικό αρχαιολογικό χώρο.
Είναι γνωστό ότι στον Απόλλωνα υπάρχουν σε μεγάλη έκταση, που φθάνει μέχρι τη θάλασσα, εκτεταμένα απομεινάρια του αρχαίου λατομείου, που η δραστηριότητά του χρονολογείται στον 7ο με 5ο π.Χ. αι.
Ο εντοπισμός του αρχαίου μόλου, η αποκάλυψη του μαρμαροστρωμένου δρόμου, τμήματα του οποίου έχουν βρεθεί στα θεμέλια οικοδομών, πάνω στον οποίο μετέφεραν στη θάλασσα με το σύστημα τη διολίσθησης τους ημίεργους κούρους, ο εντοπισμός το 1987 των εργαστηρίων και των δωματίων των μαρμαροτεχνητών, τα ερείπια ιερού του Απόλλωνα στην κορυφή του λόφου με την επιγραφή, τα πολυάριθμα ίχνη σμίλης, λατόμευσης, τομών, σε όλη την έκταση του λατομείου και κυρίως στο τμήμα του πάνω από τη θέση που βρίσκεται ο γιγαντιαίος κούρος του Διονύσου, ο μεγάλος αριθμός των μισοκατεργασμένων μαρμάρινων όγκων (κίονες και άλλα αρχιτεκτονικά μέλη για ναούς και άλλα κτίρια), τμήματα και άλλων κούρων, σχέδια πάνω στα βράχια κ.α. δημιουργούν τις προϋποθέσεις ανάδειξης ενός αρχαιολογικού χώρου, μέσα στον οποίο είναι δυνατό να αναδειχθούν πλήρως όλες οι λειτουργίες και δραστηριότητες του αρχαίου λατομείου.
Πρέπει να επισημάνουμε το γεγονός ότι η αρχαιολόγος κ. Σίμωσι στην υποβρύχια έρευνά της εντόπισε, όπως αναφέρει, πολλά τμήματα του αρχαίου μόλου που έχουν κτισθεί στο νέο κυματοθραύστη του όρμου του Απόλλωνα.
Οι παλαιότεροι κάτοικοι του Απόλλωνα αφηγούνται ότι όταν τη 10ετία του ’60 κατασκευαζόταν ο κυματοθραύστης πολλοί ογκόλιθοι του αρχαίου μόλου αποσπάστηκαν και μεταφέρθηκαν στον καινούριο κυματοθραύστη.
Η αρχαιολόγος επισημαίνει ότι πρέπει να γίνει υποθαλάσσια ανασκαφή, ώστε να αναδειχθεί και το υποθαλάσσιο τμήμα του αρχαίου μόλου, το οποίο τώρα είναι χωμένο στην άμμο.
Η σπουδαία αυτή επιστημονική ανακοίνωση επιβεβαιώνει απόλυτα τις δικές μου έρευνες και διαπιστώσεις, γνωστές από το 1996, καθότι τις είχα δημοσιοποιήσει με ανακοινώσεις, δημοσιεύσεις και ομιλίες και τις είχα καταστήσει γνωστές στις τοπικές αρχές (Νομαρχία, Επαρχείο, Δήμο), που ασχολούνταν με την κατασκευή λιμενικού έργου στον Απόλλωνα, αλλά και στον Σύλλογο Απολλωνιατών Νάξου. Τον Οκτώβριο 2005 σε εκτενές άρθρο μου στην εφημερίδα «Τα Νέα του Απόλλωνα» με τίτλο: «για την ανάπτυξη του Απόλλωνα» πρότεινα την ανάδειξη του κυματοθραύστη του αρχαίου λιμανιού του Απόλλωνα.
Σε κείμενό μου στην ιστοσελίδα του Δήμου Δρυμαλίας (www.drymalianaxos.gr) με τίτλο «Κωμιακή Νάξου», το οποίο δημοσιεύτηκε πριν μερικούς μήνες (2007), γράφω σχετικά με το αρχαίο λιμάνι του Απόλλωνα: «Εκτεταμένα απομεινάρια του υποτυπώδους αρχαίου λιμανιού του Απόλλωνα βρίσκονται στη θέση «Μάρμαρα», στην ακτή μπροστά από το παλιό ξενοδοχείο Ματζάκου. Σώζεται σε μεγάλη έκταση ο μόλος του αρχαίου λιμανιού, τον οποίο οι ντόπιοι ονομάζουν στα μάρμαρα».
Η αρχαιολόγος Αγγελική Σίμωσι έχει ειδικευθεί στη μελέτη των αρχαίων λιμανιών του ελλαδικού χώρου, καθότι και η διδακτορική της εργασία έχει αντικείμενο αυτό το θέμα και υπηρετεί στην εφορία Εναλίων Αρχαιοτήτων.
Πρέπει τέλος να επισημάνουμε ότι η μελέτη του έργου του αλιευτικού καταφυγίου του Απόλλωνα, που δημοπρατήθηκε το 2006, προβλέπει την κατασκευή αντιπροσαμμοτικού μόλου (μικρού κυματοθραύστη 30 μ. μήκους, 1 πλάτους και 2 ύψους) στη θέση που βρίσκεται ο αρχαίος μόλος, δηλ. την εξαφάνισή του!!!
