της Πόλυς Κρημνιώτη

Ήταν κάτι παραπάνω από φίλος της Ελλάδας ο Ζακ Λακαριέρ. Γι' αυτό και από το 1947 που ήρθε νέος στον τόπο μας, στην ουσία δεν έφυγε ποτέ. Αντίθετα, ταξιδευτής διανοητής όπως ήταν, δε βαρέθηκε να ανασκαλεύει τα βάθη της, πιάνοντας το νήμα από την αρχαία ελληνική γραμματεία για να υποστηρίξει και να επιμένει διαρκώς για τη συνέχεια αυτης της διαδρομής, όχι μόνο στη γλώσσα, από τα χρόνια τα αρχαία και δια μέσου της βυζαντινής εποχής, μέχρι την σήμερον. Γοητεύτηκε από τη γλώσσα, τους μύθους, τους φιλοσόφους, τους τραγικούς, τους ποιητές, τους απλούς Έλληνες.

Ταξιδιώτης των τόπων και της γραφής, ο Ζακ Λακαριέρ από το 1947 που νέος τότε πρωτόρθε στον τόπο μας, μέχρι πριν λίγο καιρό, ασπρομάλλης πια, επέστρεφε διαρκώς. Και πάλι εδώ θα επιστρέψει. Αυτό ζήτησε για το τέλος. Ο Ζακ Λακαριέρ πέθανε. Ετσι ξαφνικά χάσαμε έναν σπουδαίο φίλο. Στο Παρίσι άφησε την τελευταία του πνοή, το Σάββατο. Επιπλοκές μετά από μια ορθοπεδική εγχείρηση. Ήταν 79 χρονών. Αποτεφρώθηκε χθες στο Παρίσι. Είχε ζητήσει η τέφρα του να σκορπιστεί στο Αιγαίο, ανάμεσα στην Ύδρα και τις Σπέτσες.
"Εραστής της Ελλάδας" επέμενε κι έτσι συστεινόταν. Κι είχαμε την τύχη να τον έχουμε δίπλα μας, ανάμεσά μας. Έναν Γάλλο ελληνιστή, έναν Ευρωπαίο διανοούμενο που έγινε πρέσβης της ελληνικής λογοτεχνίας, έναν ποιητή που μετέφραζε Έλληνες ποιητές, και κυρίως εκείνον που δεν έπαψε στιγμή να διατείνεται για το ενιαίο του ελληνικού πολιτισμού από την αρχαιότητα ως σήμερα, την ώρα μάλιστα που στην Ευρώπη τον οριοθετούσαν στο τέλος των κλασικών χρόνων διαγράφοντας την περίοδο του Βυζαντίου. "Δεν το έκαναν επίτηδες" μας έλεγε ο Ζακ Λακαριερ σε συνέντευξή του στην "Αυγή" με αφορμή τα 50 χρόνια από το πρώτο του ταξίδι στην Ελλάδα. "Απλώς δε γνώριζαν τον βυζαντινό πολιτισμό, την ορθοδοξία γενικότερα. Οι καθολικοί, βλέπετε, είναι κλεισμένοι μέσα στην ιστορία του καθολικισμού και νομίζουν ότι είναι οικουμενικοί. Δεν έχουν ιδέα για το Βυζάντιο και τις ρίζες του, όπως δεν έχουν ιδέα ότι η λειτουργία, οι βυζαντινοί ύμνοι, έρχονται από την αρχαιότητα". Κι όπως διαλαλούσε την ελληνική συνέχεια, και συνέβαλλε τα μάλλα να αντιστραφεί η καθεστηκυία στην Ευρώπη αντίθετη άποψη, έτσι επέμενε οτι αυτή τη χώρα "πρέπει να την αγαπούμε και με τα όμορφα και με τα τραγικά της. Με τον ήλιο και με τον ίσκιο της, με το φως και με τη νύχτα. Δεν ήταν δυνατό για μένα να ζω σε τούτη τη χώρα, να διαβάζω τα ποιήματα του Ρίτσου, να ξέρω τι γίνεται και να μη βγω να πω: υποφέρει αυτή η χώρα, δεν είναι μόνο η χώρα των λουλουδιών". Έτσι αντιμετώπιζε ο Ζακ Λακαριερ την Ελλάδα. Αυτή που γνώρισε στα 19 του χρόνια και συνέχισε να εξερευνά μέσα από τον πολιτισμό, την κουλτούρα και την καθημερινότητά της. Ο ίδιος πάντως γεννήθηκε στη Λιμόζ το 1925. Μεγάλωσε σ' ένα περιβάλλον που κάθε άλλο παρά ευνοεί έναν νέο που προορίζεται για ποιητής. Ουτε κανείς φανταζόταν τη σχέση που θα αποκτούσε με την Ελλάδα. Κι όμως έγινε ένας ποιητής που συνέβαλλε τα μάλλα στο να διαγραφεί το σημερινό πρόσωπο της χώρας μας στην πατρίδα του κι όχι μόνο σ' αυτή. Συγγραφέας με μεγάλη απήχηση στην πατρίδα του και στην πατρίδα μας, ταξιδευτής, παθιασμένος με την αρχαία Ελλάδα και τη βυζαντινή, ερωτευμένος με τα τοπία και τον μυστικισμό του ?θω, ανέκαθεν περίεργος και λάτρης της γραφής, ο Ζακ Λακαριερ μετέφρασε στα γαλλικά Ταχτσή, Φραγκιά, Τσίρκα, Ελύτη, Σεφέρη, Ρίτσο, Πατρίκιο, Αλεξάνδρου, Βασιλικό, Πλασκοβίτη, Πρεβελάκη.
"...Τους ποιητές που μετέφρασα τους διάλεξα. Δεν μετέφρασα κατόπιν παραγγελίας" μας έλεγε στη συνέντευξή του στην "Αυγή". "Ηταν για μένα μια συντροφιά. Εγώ μπορεί να έδωσα την ποίησή τους στα γαλλικά, αλλά εκείνοι μου έδωσαν περισσότερα. Ηταν συνοδοιπόροι μου στη σκέψη, μου έδειξαν άλλα μονοπάτια γραφής. Αρα
λοιπόν η σχέση μου με τους Ελληνες ποιητές και πεζογράφους δεν δημιουργήθηκε μέσα από μια δουλειά".
Ο ίδιος μέσα από το μεταφραστικό αλλά και το προσωπικό έργο του διευκόλυνε τη γνωριμία της Ελλάδας στο εξωτερικό. Και ποιος καλύτερος τρόπος από το "Ελληνικό καλοκαίρι" του, το βιβλίο στο οποίο επιχειρεί ένα ουσιαστικό και ευαίσθητο ταξίδι στον ελληνικό τόπο και κόσμο. Και στη συνέχεια με το "Ερωτικό λεξικό της Ελλάδας" στο οποίο όπως ο ίδιος έγραφε ήταν "ο έρωτας των λέξεων, των τόπων, των αντικειμένων, των ιδεών, των εικόνων, των ύμνων των συγγραφέων, των φίλων και φιλενάδων - θνητών, νυμφών και θεών - που υπαγόρευε την επιλογή των λημμάτων και του περιεχομένου τους".
Και τα δύο αυτά έργα του κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Χατζηνικολή, όπως και το δοκίμιο "Οι γνωστικοί", το μυθιστόρημα "Μαρία η Αιγυπτία", οι "Ένθεοι", και η "Σκόνη του Κόσμου". Στο έργο του περιλαμβάνονται επίσης το ποιήμα "Ο Ηνίοχος" (Ίκαρος), η συλλογή "Τα παιδικά χρόνια του Ίκαρου και άλλα ποιήματα" (Πατάκης) αλλά και το τελευταίο του βιβλίο στα ελληνικά, "Λευκωσία, η νεκρή ζώνη" (Ολκός), ένα οδοιπορικό με φωτογραφίες και περιγραφές στην κυπριακή πρωτεύουσα που εξακολουθεί να χωρίζεται από το τείχος "μνημείο ανοησίας της εποχής μας". Κι αν αυτό ήταν το τελευταίο του βιβλίο, το τελευταίο του ταξίδι στη χώρα μας ήταν πριν λίγες ημέρες. Στην Τήνο ήταν, στο Εξωμβούργο, που τον τίμησαν πριν δεκα μέρες για την προσφορά του στη λογοτεχνία και τη φιλοσοφία. Πριν ένα χρόνο μόλις η Εταιρεία Συγγραφέων τον έκανε μέλος της.
Πέρα όμως από τιμές και δόξες, ουσία για τον Λακαριέρ είχε πάντα το ταξίδι. Ταξιδευτής της γνώσης και ταξιδευτής στην κυριολεξία, μας έλεγε ότι "Το ταξίδι είναι τέχνη. Πρέπει να αφήνουμε τη συνείδηση να μας ταξιδέψει μαζί με το κορμί".

(πηγή: ΑΥΓΗ 9/09/2005)