ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΜΙΑΣ ΞΕΧΩΡΙΣΤΗΣ ΜΕΡΑΣ (1880-1950).
ΠΑΙΔΙΚΑ ΠΟΡΤΡΕΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΗ
Επιμέλεια: Κωστής Αντωνιάδης
Η έκθεση παρουσιάζεται στο Πνευματικό Κέντρο Ποταμού Κυθήρων από τις 27 Σεπτεμβρίου έως τις 15 Οκτωβρίου.
Την ευθύνη της διοργάνωσης έχουν από κοινού το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης και οι Φωτογραφικές Συναντήσεις Κυθήρων.
Θέτοντας ως κεντρικό άξονα της οικογενειακής φωτογραφίας την απεικόνιση παιδιών από τους πρώτους μήνες της ζωής τους ως την εφηβεία τους, η έκθεση αναπτύσσεται κυρίως σε δύο μέρη. Στο πρώτο περιλαμβάνονται φωτογραφίες που έχουν περισσότερο επίσημο χαρακτήρα και έχουν τραβηχτεί σε οργανωμένα φωτογραφικά εργαστήρια από επαγγελματίες φωτογράφους, καθώς και πορτρέτα που δημιούργησαν πλανόδιοι φωτογράφοι. Το δεύτερο μέρος περιλαμβάνει ερασιτεχνικές φωτογραφίες, πορτρέτα παιδιών, με χαρακτήρα περισσότερο στιγμιοτύπου, καθώς και οικογενειακές σκηνές σε γιορτές, εκδρομές και άλλες ομαδικές δραστηριότητες.
Η συχνή παρουσία των παιδιών στις οικογενειακές φωτογραφίες επιβεβαιώνει την ιδιαίτερη θέση την οποία κατέχουν αυτά στην απεικόνιση της ενότητας και της συνέχειας ως προς την ιστορία της οικογένειας. Πρόκειται για φωτογραφίες που απευθύνονται κυρίως στα μέλη της οικογένειας, περνούν από γενιά σε γενιά και συχνά αποστέλλονται σε φίλους και συγγενείς, οι οποίοι ζουν μακριά. Φθαρμένες εξαιτίας της χρήσης τους, μοιάζουν σήμερα με δυσανάγνωστα ιστορικά ευρήματα, διάσπαρτα ψήγματα της συλλογικής οικογενειακής μνήμης. Η συλλογή τους από τον Νίκο Πολίτη έχει σημασία όχι μόνον γιατί τις διαφύλαξε αλλά και επειδή διέγνωσε πως το αξιοσημείωτο σε τούτες είναι πως δεν περιγράφουν τίποτε σημαντικό, πως είναι ανώνυμες και ανεπιτήδευτες, και πως σε αυτήν την κατάσταση η απεικόνιση του “οτιδήποτε” προσφέρεται ως πεδίο μυθοπλασίας μιας ξεχωριστής μέρας, όταν τα εικονιζόμενα πρόσωπα για τον έναν ή τον άλλον λόγο φωτογραφήθηκαν.
Όταν κοιτάζουμε οικογενειακές φωτογραφίες, έχουμε την αίσθηση μιας απρόσκλητης εισβολής στον ιδιωτικό χώρο των εικονιζόμενων προσώπων, μια αίσθηση ανάλογη με εκείνη που μας κυριεύει όταν μπαίνουμε σε ένα εγκαταλειμμένο σπίτι: περπατώντας στις μύτες των ποδιών, σαν κάποιος να ζει ακόμα εκεί, εξερευνούμε τον χώρο, χωρίς να γνωρίζουμε τι πρόκειται να συναντήσουμε. Είναι ένας χώρος άγνωστος και ταυτόχρονα οικείος, ένα σπίτι όπως αυτό μέσα στο οποίο μεγαλώσαμε. Η οικειότητα που αποπνέουν αυτές οι φωτογραφίες οφείλεται στην αυστηρή τυπολογία τους: Η θέση των παιδιών στις ομαδικές φωτογραφίες, η θέση των γονιών τους, τα πρόσωπα που γέρνουν το ένα προς στο άλλο· ποιος στέκεται, ποιος κάθεται, πώς αγγίζουν τα χέρια το ένα το άλλο, κι αυτά τα βλέμματα, στραμμένα προς τα μέσα, στο κενό, στο μέλλον, στο παρελθόν, μας είναι γνωστά. Τα παιδιά σε τούτες τις φωτογραφίες μπορεί να είμαστε εμείς, τα αδέλφια μας, οι φίλοι μας. Στα πρόσωπά τους βλέπουμε αυτό που θα συμβεί μελλοντικά σε μας, αυτό που έχει ήδη συμβεί. Γιατί η φωτογραφία, όπως έλεγε ο Roland Barthes, είναι σαν την Κασσάνδρα, αλλά από την ανάποδη.
