Σαρωνικός: Kοιτίδα πολιτισμού υπό εξαφάνιση, τoυ Πέτρου Θέμελη
Ημερομηνία Tuesday, August 28 @ 19:40:54 UTC
Θέμα Νησιά


H Σαλαμίνα, η Αίγινα, ο Πόρος, η Ύδρα, οι Σπέτσες, τα μοναδικά αυτά νησιά, τα νησάκια ανάμεσά τους, καθώς και η ανατολική ακτή της Αργολίδας, συγκροτούν ενότητα ξεχωριστή, γεωγραφικά και πολιτιστικά. Η πανταχού παρούσα θάλασσα και η αναγκαιότητα των θαλάσσιων επικοινωνιών είναι που σφυρηλάτησαν από τα προϊστορικά χρόνια την πολιτισμική φυσιογνωμία της περιοχής. Στις θαλάσσιες επικοινωνίες οφείλεται η νεολιθική εγκατάσταση στα Περιστέρια της Σαλαμίνας, η μεγάλη ακμή των πρωτοελλαδικών οικισμών στην Αίγινα και την Ύδρα, οι επιβλητικοί και πλούσιοι μεσοελλαδικοί τάφοι στην Κολώνα της Αίγινας και τη Μαγούλα του Γαλατά, καθώς και η υστεροελλαδική εγκατάσταση στον ?γιο Κωνσταντίνο των Μεθάνων, που συγκαταλέγεται ανάμεσα στις σημαντικότερες μυκηναϊκές ανακαλύψεις των τελευταίων ετών.

H μετάβαση από την προϊστορική στην ιστορική περίοδο συντελέστηκε μάλλον ομαλά, τουλάχιστον στη Σαλαμίνα και την Αίγινα, όπως έγινε στην Κύπρο, την Κρήτη, το Λευκαντί της Εύβοιας. Στον χώρο των μεγάλων ιερών της περιοχής του Αργοσαρωνικού, στο ιερό του Ποσειδώνα στην Καλαυρία και του Ελλάνιου Δία στην Αίγινα, αναπτύχθηκε το κατάλληλο κοινωνικό και ιδεολογικό υπόβαθρο, το οποίο οδήγησε σταδιακά στη δημιουργία της πόλης-κράτους. Τα ακμαία αυτά ιερά κατάφεραν μάλιστα στα αρχαϊκά χρόνια να κρατήσουν την αίγλη και την αυτονομία τους απέναντι στις πανίσχυρες γειτονικές πόλεις-κράτη, την Αθήνα και την Κόρινθο. Τι προστατευτικά, αλήθεια, μέτρα έχει λάβει η ελληνική Πολιτεία σε αναγνώριση της τεράστιας ιστορικής και αρχαιολογικής αξίας του Αργοσαρωνικού;

Μετέτρεψε το νησάκι της Ψυττάλειας, της νεοελληνικής Λειψοκουτάλας, άρρηκτα δεμένο με τη Ναυμαχία της Σαλαμίνος, σε δοχείο λυματολάσπης, το οποίο αποδείχθηκε μάλιστα ανεπαρκές, ξεχείλισε και απειλεί τη θαλάσσια χλωρίδα, την πανίδα και την υγεία μας. Ένα αξιόλογο αφιέρωμα στην «αρχαιολογία» της Ψυττάλειας του Βασίλη Πετράκου (Μέντωρ 18, τεύχη 74-75, Απρίλιος - Ιούνιος 2005, 33-72) ηχεί ως ρέκβιεμ για τον εξευτελιστικό θάνατο του ιστορικού νησιού. Οι φωνές που υψώθηκαν το 1986 ενάντια στην κυβερνητική απόφαση να ισοπεδωθεί το νησί έπεσαν στο κενό. Να σώζεται ακόμη το ταφικό μνημείο της Λουίζας, κόρης του αντιβασιλέα Ιωσήφ ?ρμανσμπεργκ και συζύγου του Αλεξάνδρου Καντακουζηνού; Είχε η δύσμοιρη προσβληθεί από θανατηφόρο επιδημία τύφου, επιστρέφοντας με πλοίο από την Κωνσταντινούπολη και ενταφιάστηκε εκεί το 1835. Να στέκεται άραγε ακόμη όρθια πάνω στην Ψυττάλεια η μαρμάρινη επιτύμβια στήλη του άγνωστου ναυτικού με τον ανάγλυφο οφθαλμό ψηλά και το βυθισμένο πλοίο στη βάση; Σε τι κατάσταση να βρίσκονται τα μνημεία των ναυτικών Theodore Thomas Vreniere του 1845 και του Samuel Pragg Pole; Αλλά και αν ακόμη ξέφυγαν την εξαφάνιση, πώς είναι δυνατό να παραμένουν ακόμη εκεί απροστάτευτα τα θαυμάσια αυτά μνημεία, σε ένα περιβάλλον κόλασης, παρέα με τη λυματολάσπη; Όσο είναι ακόμη καιρός, ας μεταφερθούν άμεσα σε περιβάλλον ήρεμο και πολιτισμένο, αντίστοιχο με τον χαμένο τους παράδεισο. Ο τύμβος των Σαλαμινομάχων στην Κυνόσουρα, απέναντι από την Ψυττάλεια, πληροφορούμαι ότι μισοφαγώθηκε και μεταλλάχθηκε σε χώρο απόθεσης παλιοσιδερικών από κουφάρια πλοίων. Ευρήματα από τους τάφους, που έφερε στο φως η σκαπάνη των αρχαιολόγων στον τύμβο, θα εκτεθούν σύντομα στο νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Σαλαμίνας. Τι πληροφορίες θα παράσχει άραγε στον επισκέπτη ο υπομνηματισμός της έκθεσης; H κατάσταση σε ολόκληρη την έκταση της Κυνόσουρας είναι γενικώς απαράδεκτη. Για την κατάσταση στην Αίγινα, τον Πόρο και την Ύδρα υπόσχομαι να επανέλθω. Διερωτώμαι, τελικά, πώς είναι δυνατόν να μετατρέπουμε σταδιακά σε κόλαση τους μικρούς παραδείσους που μας κληρονόμησαν η φύση και η Ιστορία.

Ο Πέτρος Θέμελης είναι καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας.
ΤΑ ΝΕΑ , 03/02/2006



15ο Τεύχος



Το άρθρο αυτό προέρχεται από eyploia.aigaio-net.gr
old.eyploia.gr

Το URL της ιστορίας αυτής είναι ο εξής
old.eyploia.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=1124