Κι ενώ πολιτειακά δεν ανήκει ούτε στο υπουργείο Αιγαίου ούτε σε κανένα άλλο συνασπισμό νησιών, ανήκει απόλυτα στην Ευρωπαϊκή Ενωση, μια που ο Θάσος ως αδελφός της Ευρώπης, απαυδισμένος με το να την ψάχνει μετά την απαγωγή της μικρής αδελφής του που έδωσε το όνομα στην Ενωση, κατέληξε σ' αυτό το ολοπράσινο νησί (που λέν' ότι είναι και το νησί των ομηρικών Σειρήνων) χαρίζοντάς του το όνομά του.

Η Θάσος ώς τώρα δεν είχε γηγενείς συγγραφείς. Είχε ετεροδημότες που 'γραψαν γι' αυτή. (Εντελώς πρόσφατα το «Γυναίκα από μάρμαρο» της Ιφιγένειας Θεοδώρου, «24 ηλιοβασιλέματα στη Θάσο» της Ευρυδίκης Τρισόν - Μιλσανί, καθώς και παλιότεροι κυρίως ποιητές (Πέτρος Αξιώτης, Πάνος Χαλδέζος κ.ά.).

Σήμερα, τώρα δηλαδή, απέκτησε τον πρώτο αυτόχθονα μυθιστοριογράφο της, τον Γιάννη Ατζακά με τα «Διπλωμένα φτερά», από τις εκδόσεις «Αγρα».

Γεννημένος στο ίδιο χωριό, τον Θεολόγο Θάσου, με τον πατέρα μου, ο Ατζακάς με το πρώτο αυτό βιβλίο του ανασταίνει με έναν τρόπο εκπληκτικό (όπως σημείωσε και η Μικέλα Χαρτουλάρη στα «Νέα», προς εβδομάδος) όλο το κλίμα και την ατμόσφαιρα των πρώτων χρόνων μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, στο άγνωστο, για το ευρύ κοινό, αυτό νησί.

Ο συγγραφέας, καθηγητής στη Μέση Εκπαίδευση, λίγο πάνω από τα 60 του χρόνια, δεν είναι κανένας πρωτάρης. Εχει αφομοιώσει όλη τη δύσκολη επώαση της γραφής και μας παρουσιάζει, αν και το πρώτο του, ένα βιβλίο υπερώριμο, έμπειρος τεχνίτης της αφήγησης.

Δεν ήταν καθόλου μέχρι τώρα γνωστό το αντάρτικο στη Θάσο κατά τον Εμφύλιο.

Εξι νοματαίοι ήταν όλοι κι όλοι που κάναν όμως τη δουλειά εξακοσίων τουλάχιστον ανταρτών.

Τα κεφάλαια του βιβλίου που αναφέρονται στη δράση τους, χωρίς να λέει τα ονόματά τους, είναι ακριβώς όπως τα περιγράφει.

Και οι έξι γλίτωσαν. Στις χώρες τού τότε «παραπετάσματος». Ο ένας απ' αυτούς μάλιστα, ο Μανωλίτσος, έγραψε και τα απομνημονεύματά του, που τα διάβασα προ 20ετίας σε χειρόγραφο - δεν ξέρω αν ποτέ εκδόθηκαν.

(Μου τα είχε στείλει ο πρόωρα χαμένος πρώην ευρωβουλευτής, γεν. γραμματέας του υπουργείου Δημόσιας Τάξης, αρχηγός της ΕΥΠ και βουλευτής του νομού Καβάλας -όπου ανήκει και η Θάσος- μακρινός μου ξάδελφος Κώστας Τζίμας).

Η Θάσος εκτός από τον Κώστα Τζίμα, δεν ευτύχησε να έχει πολλούς πολιτευτές.

Εκτός από τον πατέρα μου, πριν τον πόλεμο, και τον Αύγουστο Θεολογίτη μεταπολεμικά, λίγους πολιτικούς ανέδειξε, καθώς οι ίδιοι οι Θασίτες από το '50 και μετά, όταν κλείσαν τα καπνά στην Καβάλα, φύγαν μετανάστες «στις φάμπρικες της Γερμανίας και στου Βελγίου τις στοές». (Οπου και τους γνώρισα στα χρόνια της δικτατορίας).

Η γιαγιά Βενετιά, η ηρωίδα του βιβλίου του Ατζακά, «αύλιζε» (δηλ. γειτόνευε) με το σπίτι της δικής μου γιαγιάς, της Λισσάβας. Ο Ατζακάς με το απίθανο ταλέντο του ζωντανεύει αυτήν την πολύπαθη γιαγιά, κρατώντας στο ακέραιο, χωρίς όμως υπερβολές, το λεξιλόγιό της και ο τίτλος του βιβλίου «διπλωμένα φτερά», αναφέρεται σε μια δική της ερμηνεία της καμπούρας.

«Μέσα εκεί π'δάκι 'μ, έχει ο άγγελός μου διπλωμένα τα φτερά του, όταν με πάρει δίπλα του».

Αυτό στη Θάσο το λέν «Αγγέλιασμα», εξ ου κι ο τίτλος του ομώνυμου βιβλίου μου, της «Τριλογίας». Αφού έχει προηγηθεί το «Πηγάδι».

Το Πηγάδι ωστόσο του Ατζακά είναι η ρεαλιστική αποτύπωση μιας εποχής κι όχι η συμβολική, όπως την περιέγραψα εγώ πριν 45 χρόνια. Η αξία του έγκειται όχι στο θέμα αλλά στο αφηγηματικό του ταλέντο.

*************

Να ένα μικρό απόσπασμα από το κεφάλαιο "Ο χαμένος Παράδεισος" (Paradise Lost του Milton) για να πάρετε μια γεύση:

«Για λίγες μέρες λούφαξα πίσω στον κήπο μας και δεν ξεμύτιζα από το σπίτι. Ο πάππος μου ο Γιάννης ήταν μερακλής σ' όλα του και ο πρώτος στο κλάδεμα και το μπόλιασμα. Δεν υπήρχε δεντρικό που να μην το έβαλε και, όλα με τη σειρά τους, πετούσαν φύλλα, δέναν ανθό, δίναν τον καρπό τους, καΐσια, ροδάκινα, αχλάδια, δαμάσκηνα, σύκα, σταφύλια, καρύδια, μύγδαλα, μήλα, ρόδια, κυδώνια. Τι δεν είχε αυτός ο μπαξές! Ηταν για μένα η μικρή μου Εδέμ. Ολα ήταν δικά μου εκεί μέσα και μπορούσα να φάω απ' όλους τους καρπούς, εκτός από έναν: τις μικρές άσπρες σκατζούλες, γιατί τις φτύνανε οι μύγες κι οι ζίνες και θα μ' έπιανε η κοιλιά μου. Και μια ακόμη απαγόρευση: να μη ζυγώνω το μεγάλο φίδι που τριγυρνούσε μέσα στον παραδείσιο κήπο.

Η γρια-Βενετιά -γυναίκα φρόνιμη- πρόβαλλε από καιρό σε καιρό στο μικρό πορτί, έλεγε "Α, εδώ είσαι εσύ. Καλά, Γιαννούδι μ', παίξε εδώ...", με φίλευε κανένα κλίκι, που μόλις βγήκε από το φούρνο, ή κανένα φελί μουσκεμένο ψωμί, πασπαλισμένο με λίγη ζάχαρη, και γυρνούσε ξανά στις δουλειές της. Επαιζα με τις ώρες εκεί και για τα μαθήματα δεν τραβούσα και μεγάλη συλλογή. Είχα μια μακριά σανίδα· την καβαλίκευα και την είχα για αυτοκίνητο, σαν αυτό το μεγάλο αμάξι που έφτανε και σταματούσε κάτω από την Πλατάνα και που, για να πάρει μπρος, έπρεπε να του δίνουν όλη την ώρα να πίνει νερό και να το κουρντίζουνε από μπροστά (...)».

Και όλα μπορεί να τα καταλάβατε, εκτός από τη λέξη «καΐσια». Είναι τα μεγάλα βερίκοκα. Ετσι τα λέμε στη Θάσο. Κάθε φορά που τα ανέφερα σε βιβλία δικά μου, οι τυπογράφοι τα 'γραφαν «καΐκια». Κι εγώ διόρθωνα: όχι «κ», «σ».

************

Τέλος για όσους Θάσιους (Θασίτες, τους λέμε εμείς) αναγνώστες της εφημερίδας μας, προτείνουμε να εγγραφούν συνδρομητές στη 15ημερη εφημερίδα «Θασίων γη», για να μαθαίνουν ό,τι συμβαίνει στο αγαπημένο νησί τους. Εκδότης ο Σωτήρης Γερακούδης (25930 - 52177). Των δε «Θασιακών» (αλλεπάλληλοι τόμοι για την ιστορία της Θάσου) εκδότης ο άριστος φιλόλογος ερευνητής Κώστας Χιόνης (6945-239847).