του Κωνσταντίνου Κοσμά

Η γόνιμη γη γίνεται έρημος
Υψηλό κίνδυνο ερημοποίησης αντιμετωπίζουν οι χώρες της άλλοτε γόνιμης Μεσογειακής Ευρώπης
Το 35% των ελληνικών εδαφών κινδυνεύουν σε σημαντικό βαθμό να ερημωθούν, ενώ μικρότερου μεγέθους απειλή αντιμετωπίζει ένα άλλο τμήμα, η έκταση του οποίου ανέρχεται στο 49% του συνόλου. Ήδη, ποσοστό 8% των πάλαι ποτέ γόνιμων εδαφών δεν παράγει και συνεχίζει να καλλιεργείται μόνο και μόνο για να εισπράττουν οι γεωργοί τις επιδοτήσεις.

Τα στοιχεία αυτά κοινοποίησε την Παρασκευή ο καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών Κωνσταντίνος Κοσμάς, και επισήμανε πως στις περιοχές υψηλού κινδύνου ανήκουν, μεγάλο τμήμα της Στερεάς Ελλάδας, το μεγαλύτερο τμήμα της Πελοποννήσου, η ορεινή ζώνη των Ιονίων Νήσων, τα νησιά του Αιγαίου, η Εύβοια, η Ανατολική και Κεντρική Κρήτη, καθώς και τμήματα της Θεσσαλίας, της Μακεδονίας και της Θράκης.

Αναπτύσσοντας την εισήγησή του κατά τη διάρκεια ημερίδας για το Έδαφος και το Περιβάλλον (την οποία διοργάνωσε η Ελληνική Εδαφολογική Εταιρία, στο πλαίσιο της 21ης Agrotica), ο κ. Κοσμάς ανέφερε πως ο χάρτης των περιοχών που κινδυνεύουν δημιουργήθηκε μέσω του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Αποτροπή της Ερημοποίησης, και για την αποτύπωσή του χρησιμοποιήθηκαν ως βάσεις οι δείκτες της βλάστησης, του κλίματος, του εδάφους και της διαχείρισης του εδάφους.

Ο καθηγητής τόνισε, επίσης, πως εάν στις περιοχές μέτριου κινδύνου υπάρξουν έντονες κλιματικές μεταβολές, αλλάξει η χρήση γης, υπάρξει υπερεκμετάλλευση των περιοχών ή καταστραφεί η φυσική βλάστηση με τις πυρκαγιές και την υπερβόσκηση, υπάρχει άμεσος κίνδυνος ερημοποίησης.

Σύμφωνα με τον ορισμό που έχουν δώσει τα Ηνωμένα Έθνη από το 1992, ερημοποίηση είναι η υποβάθμιση της γης στις ξηρές, ημίξηρες και ύφυγρες περιοχές, η οποία είναι αποτέλεσμα διαφόρων παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων των κλιματικών μεταβολών και των δραστηριοτήτων του ανθρώπου. Οι κυριότερες διεργασίες που είναι υπεύθυνες για την ερημοποίηση είναι η διάβρωση και η αλάτωση των εδαφών.

Διάβρωση
«Η διάβρωση», επισήμανε ο κ. Κοσμάς, «αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο υποβάθμισης των λοφωδών εδαφών, διότι επιφέρει δραστική μείωση του βάθους, της γονιμότητας και της παραγωγικότητας των εδαφών, καθώς και της βλάστησης. Συντελείται από το νερό που δεν συγκρατείται στο έδαφος όταν βρέχει, ενώ ακόμη μεγαλύτερη είναι η συμβολή των γεωργικών μηχανημάτων».

Όπως είπε, λοφώδεις περιοχές του Θεσσαλικού κάμπου, που πριν από τέσσερις δεκαετίες ανήκαν στην κατηγορία μέτριου κινδύνου, τώρα βρίσκονται στην κατηγορία του υψηλού καθώς, όπως προκύπτει από τις μελέτες, χάθηκαν περίπου 40 εκατοστά εδάφους εξαιτίας της μετατόπισης του εδαφικού υλικού από τα γεωργικά μηχανήματα.

Η αλάτωση των εδαφών προκαλείται κυρίως εξαιτίας της άρδευσης με νερό κακής ποιότητας. Σήμερα, πολλά ελληνικά εδάφη έχουν ήδη υποβαθμιστεί σημαντικά και σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι πλέον σε θέση να παράγουν.

«Ένα ποσοστό 8% της γεωργικής γης στη χώρα μας» τόνισε ο κ. Κοσμάς, «θα έπρεπε να έχει φύγει πλέον από την καλλιέργεια αφού βρίσκεται σχεδόν στην κατάσταση της ερημοποίησης, όμως εξακολουθεί να καλλιεργείται μόνο και μόνο για να δικαιολογούν οι γεωργοί τις επιδοτήσεις, οι οποίες θα έπρεπε να δίδονται όχι με βάση την επιφάνεια, αλλά σύμφωνα με την παραγωγικότητα του εδάφους».

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των Ηνωμένων Εθνών, υψηλό κίνδυνο ερημοποίησης αντιμετωπίζουν και οι υπόλοιπες χώρες της άλλοτε γόνιμης Μεσογειακής Ευρώπης. Σε παγκόσμιο επίπεδο, 170 χώρες επηρεάζονται άμεσα από την ερημοποίηση, κι άλλες 50 έμμεσα. Το φαινόμενο μπορεί, σύμφωνα με τους επιστήμονες, να περιοριστεί εάν μία ή περισσότερες από τις διεργασίες που το προκαλούν εξαλειφθεί.

(πηγή: news.in.gr)