«Πρόκειται για χωροταξικό κατασκευών και real estate, όχι τουρισμού». Eίναι η άποψη όχι οποιουδήποτε επιστήμονα, αλλά του χωροτάκτη της εταιρείας που ανέλαβε - για λογαριασμό του ΥΠΕΧΩΔΕ- την μελέτη για την εκπόνηση του Ειδικού Χωροταξικού του Τουρισμού. «Δεν αναγνωρίζουμε τη δουλειά μας στην Κοινή Υπουργική Απόφαση για το Xωροταξικό», λέει ο χωροτάκτης Νικηφόρος Μπαλατσινός. Ποιοι κερδίζουν, ποιοι χάνουν και γιατί η επιστημονική μελέτη πήγε για... ανακύκλωση.

Ποια είναι η θέση σας για το Eιδικό Xωροταξικό του Tουρισμού όπως δημοσιεύθηκε τελικά; Είναι ασφαλώς προτιμότερο να υπάρχει ένα χωροταξικό για τον τουρισμό από το να μην υπάρχει. Ομως από το συγκεκριμένο απουσιάζει η χωροταξική προσέγγιση, η κατηγοριοποίηση του χώρου είναι αποσπασματική και συχνά άστοχη, ενώ σε πολλά σημεία εμφανίζεται ασυνέπεια μεταξύ στόχων και διατάξεων. Αυτά μπορούν να βελτιωθούν στην τελική διαμόρφωση. Το σημείο όμως όπου έχω τη σημαντικότερη επιστημονική αντίρρηση είναι η προώθηση της παραθεριστικής κατοικίας. Πρόκειται για εσφαλμένη επιλογή. Και φοβάμαι ότι είναι το μόνο που θα μείνει από το Xωροταξικό.

Τι είναι η «παραθεριστική κατοικία»;
Αλλο η παραθεριστική κατοικία που ξέρουμε (εξοχικό) και άλλο αυτό που εισάγεται. Πρόκειται για μια σύζευξη τουρισμού και real estate, που παρουσίασε άνθηση σε χώρες όπως στην Ισπανία, αλλά τώρα βρίσκεται ήδη σε κρίση. Με το σχέδιο προωθείται το μοντέλο των condo hotels, όπου μέσα στην ξενοδοχειακή μονάδα κατασκευάζονται αυτόνομες κατοικίες, που πωλούνται σε ιδιώτες. Αυτοί μπορεί να τις νοικιάζουν στο ξενοδοχείο.

Δεν υπάρχει ζήτηση για τέτοια κατοικία στη Μεσόγειο;
Υπάρχει ζήτηση που γεννά και την αντίστοιχη πίεση από το «κύκλωμα» της αγοράς ακινήτων. Εμείς, στη μελέτη, προτείναμε να αξιοποιηθεί πρωτίστως το αδιάθετο οικιστικό δυναμικό των εκατοντάδων αν όχι χιλιάδων εγκαταλελειμμένων ή φθινόντων οικισμών της Ελλάδας. Προτείναμε και 40% προσαύξηση της δομημένης επιφάνειας των οικισμών, σε συγκεκριμένες ζώνες, σαν κίνητρο για τις επιχειρήσεις. Αυτή η επιλογή δεν είναι τόσο δελεαστική όμως προς τους επενδυτές που θέλουν άμεσο κέρδος. Θα μπορούσε ωστόσο η πολιτεία να τους υποχρεώσει. Δυστυχώς, δεν υιοθετήθηκε η πρότασή μας και δόθηκε η δυνατότητα να χαρακτηρίζεται τουριστική επένδυση μια δραστηριότητα διαχείρισης ακινήτων.

Τι προβλήματα δημιουργεί;
Καταρχήν δεν μπαίνουν όρια. Επιτρέπεται παντού, με μόνη εξαίρεση τον ορεινό χώρο. Δεν αποκλείει τα μικρά ούτε τα ακατοίκητα νησιά. Και επειδή αυτές οι επενδύσεις χρειάζονται μεγάλες εκτάσεις, δεν μπορούν να υλοποιηθούν σε ακριβή γη. Θα κατευθυνθούν σε περιοχές που διαθέτουν αναξιοποίητους τουριστικούς πόρους και γεωργική γη που εγκαταλείπεται. Θα αντληθούν τεράστιες υπεραξίες από τη γη.

Γιατί μια εταιρεία να φτιάξει έτσι ένα χωριό για πώληση και όχι μέσω ιδιωτικής πολεοδόμησης;
Η ιδιωτική πολεοδόμηση υπάγεται στην κρίση του Συμβουλίου της Επικρατείας. Εκεί δύσκολα περνάει, καθώς το ΣτΕ έχει την άποψη ότι δεν χρειάζονται νέοι οικισμοί. Και είναι αλήθεια ότι δεν μπορεί κανείς βάσιμα να επιχειρηματολογήσει ότι χρειάζονται 100, 200 νέοι οικισμοί στην Ελλάδα. Η τουριστική επένδυση δεν περνά από τέτοιες διαδικασίες. Επιπλέον η τουριστική εγκατάσταση έχει ήδη μια πελατεία και ένα διαμορφωμένο περιβάλλον που λειτουργεί ελκυστικά στον αγοραστή.

Εσείς είχατε εντάξει στη μελέτη σας αντίστοιχη πρόταση;
Με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο υπάρχει δυνατότητα πώλησης του 20% της συνολικής δομημένης επιφάνειας στις μεγάλες τουριστικές επενδύσεις (ΠΟΤΑ). Αρχικά προτείναμε ένα 30% και ύστερα από κατευθύνσεις της υπηρεσίας φτάσαμε στο 40%, το οποίο όμως το θεωρήσαμε ανώτατο όριο, ώστε ο επιχειρηματίας να μην ενδιαφέρεται μόνο για την πώληση των κατοικιών αλλά για την επένδυση συνολικά. Το ΥΠΕΧΩΔΕ πήγε στο 70%! Η παραθεριστική κατοικία όμως είναι ανταγωνιστική του τουρισμού, γιατί καταναλώνει τους ίδιους πόρους. Επιπλέον, με βάση τις προτεινόμενες διατάξεις η τουριστική κατοικία κτίζει τα διπλά τετραγωνικά απ' ό,τι τα ξενοδοχεία.

Θα πήξουμε στο τσιμέντο δηλαδή. Και θα μπουν στο μάτι παρθένες περιοχές, όπου είναι ακόμα φθηνή η γη;
Eνα παράδειγμα είναι η Μονή Τοπλού, η οποία σημειώστε έχει αδειοδοτηθεί με το ισχύον θεσμικό καθεστώς. Η εκκλησιαστική περιουσία θα «αξιοποιηθεί»...

Δεν είναι «τρελό» ο μελετητής του Xωροταξικού να κριτικάρει έντονα το τελικό σχέδιο; Δεν αναγνωρίζω την πατρότητα του τελικού κειμένου του Σχεδίου. Εκτιμώ ότι η κατεύθυνση στήριξης της τουριστικής κατοικίας είναι αποτέλεσμα πολιτικών ζυμώσεων παρά επιστημονικής προσέγγισης. Δεν υπάρχει νομικό πρόβλημα. Το υπουργείο μπορεί να αποφασίσει ποια πολιτική θα προωθήσει. Απλά εμένα μου φαίνεται περισσότερο χωροταξικό... κατασκευών.

Ποιοι ωφελούνται απ' αυτή την επιλογή;
Σίγουρα πάντως ζημιώνεται ο πραγματικός ιδιοκτήτης και φορέας διαχείρισης αυτού του πλούτου, η κοινωνία. Και η σημερινή γενιά και οι επερχόμενες. Παραχωρείται ένας πλούτος, ανεξάρτητα από την τιμή, σε μια δραστηριότητα στα οικονομικά αποτελέσματα της οποίας δεν συμμετέχει η κοινωνία. Είναι μια κατεύθυνση μη αναστρέψιμη. Προχωράμε δηλαδή στην εφάπαξ πώληση σημαντικών πόρων αντί να εξασφαλίσουμε τη δυνατότητα διαρκούς πώλησης υπηρεσιών και άυλων αξιών. Είναι μια κλειστή υπόθεση, ανάμεσα σε επιχειρηματίες, τράπεζες και ιδιοκτήτες γης.

Yπάρχει άλλος δρόμος για τον ελληνικό τουρισμό ή το μέλλον μας είναι η τσιμεντοποίηση και η υποβάθμιση των πάντων;
Τον τουρισμό στην Ελλάδα τον σχεδιάζουν οι tour operators. Αυτοί κάνουν χωροταξία και ωθούν στη συγκεντροποίηση. Διευκολύνονται από λίγους και μαζικούς προορισμούς, λίγες πτήσεις και εντατική εκμετάλλευση. Εάν πάψει να συμφέρει κάπου, πάνε αλλού... Μόνο που εμείς μένουμε... Η δική μας πρόταση επιχειρούσε να θέσει τις κατευθύνσεις για τη χωρική, χρονική και θεματική διεύρυνση της τουριστικής δραστηριότητας, ακόμα και με ένα δημόσιο συντονισμό των tour operators, όπως στη Γαλλία. Κάτι τέτοιο δεν υποστηρίζεται από την ΚΥΑ. Το προσόν της Ελλάδας είναι η ποικιλία και η ποιότητα των τουριστικών πόρων. Oχι μόνο στην παραλία, αλλά και στην ενδοχώρα. Η μονοκαλλιέργεια είναι πρόβλημα.

Μπορούμε όμως να μιλάμε για τουριστική μεγέθυνση;
Εάν συνεχίσουμε έτσι, η εποχή του «rooms to let» θα φαίνεται… αγροτοτουρισμός. Ωστόσο, υπάρχει και άλλος δρόμος: της ποιοτικής αναβάθμισης και της ολοκλήρωσης του τουριστικού προϊόντος. Υπάρχουν μονάδες στην Κρήτη που έχουν διαμορφώσει τοπικά σύμφωνα ποιότητας, χρησιμοποιούν τοπικά προϊόντα και απευθύνονται σε απαιτητικότερους επισκέπτες. Ετσι όχι μόνο προσελκύουν τουρίστες, αλλά κρατούν και αγρότες στην περιοχή. Αλλωστε ο επισκέπτης που έχει συνείδηση της αξίας και της σπανιότητας των τουριστικών πόρων είναι και ένας ασφαλής σύμμαχος για την προστασία και την προβολή τους...

(πηγή: ΟΙΚΟ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ, 06-06-07)