Παρατηρήσεις επί του Ειδικού Χωροταξικού πλαισίου για τον τουρισμό
Ημερομηνία Friday, July 13 @ 01:08:06 UTC
Θέμα Νησιά


ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Προστασίας Περιβάλλοντος και Πολιτιστικής Κληρονομιάς
Συμβούλιο Θεσμικού Πλαισίου
22 Μαΐου 2007



Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Προστασίας Περιβάλλοντος και Πολιτιστικής Κληρονομιάς επικροτεί την προσπάθεια για την προώθηση, έγκριση και εφαρμογή ολοκληρωμένου χωροταξικού σχεδιασμού της χώρας. Ευελπιστεί ότι η προσπάθεια αυτή θα καταλήξει στην αποτελεσματική στρατηγική διαχείριση του χώρου, καθοριστική για την προστασία του περιβάλλοντος και της αειφόρου ανάπτυξης της χώρας.

Με την από 2.5.07 συνέντευξη τύπου του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ και τη δημοσιοποίηση του σχεδίου της οικείας ΚΥΑ λάβαμε γνώση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου (ΕΠ) για τον Τουρισμό.

Πριν προχωρήσει σε παρατηρήσεις για το ΕΠ, η ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΕΤΑΙΡΕΙΑ θεωρεί αναγκαίο να σταθεί σε διαπιστώσεις που αφορούν την ακολουθητέα διαδικασία προώθησης του ΕΠ.

Α. ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ

Η διαδικασία που ακολουθείται εγείρει σοβαρές ανησυχίες, γιατί πολύ απέχει από το να συμβάλει στην ορθολογική, νομικά έγκυρη και αποτελεσματική ολοκλήρωση του σχεδιασμού.

Ειδικότερα εκφράζονται οι εξής ανησυχίες:

1. Μη δημοσιοποίηση χωροταξικής μελέτης

Το σχέδιο ΚΥΑ του ΕΠ δημοσιοποιήθηκε χωρίς την οικεία μελέτη, που αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για τη σύνταξη της ΚΥΑ. Δεν είναι γνωστά συνεπώς τα στοιχεία ανάλυσης και σύνθεσης, οι πληροφορίες, οι εκτιμήσεις, η αιτιολόγηση των επιλογών, τα επιστημονικά κριτήρια, που απετέλεσαν το υπόβαθρο της ΚΥΑ. Τούτο δυσχεραίνει ιδιαίτερα τον σχολιασμό της ΚΥΑ. Μια εποικοδομητική, αντικειμενική κριτική, επωφελής για τη βελτίωση και πληρότητα του ΕΠ, όπως πιστεύουμε ότι επιθυμεί το ΥΠΕΧΩΔΕ, ασκείται, στην προκειμένη περίπτωση, χωρίς οι σχολιαστές να γνωρίζουν το πλήρες σκεπτικό υπόβαθρο και τα επιχειρήματα στήριξης της πρότασης. Αυτό δεν βοηθάει στην αμοιβαία κατανόηση αμφοτέρων των πλευρών (συντακτών της πρότασης και σχολιαστών) και συνεπώς στην άσκηση ουσιαστικής διαβούλευσης/συμμετοχικής διαδικασίας.

2. Απουσία στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικής εκτίμησης Ιδιαίτερα κρίσιμο και σοβαρό, από νομικής και ουσιαστικής πλευράς, θεωρούμε το γεγονός ότι το σχέδιο ΚΥΑ του ΕΠ Τουρισμού δόθηκε προς διαβούλευση, χωρίς να έχει προηγηθεί η διαδικασία διαβούλευσης της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικής Εκτίμησης (ΣΜΠΕ) του πλαισίου.

Είναι γνωστό ότι η οδηγία 2001/42/ΕΕ (ΣΠΕ) στοχεύει στην καρδιά του συστήματος λήψης αποφάσεων. Εισάγει ένα πρωθύστερο επίπεδο περιβαλλοντικής εκτίμησης, ώστε να διασφαλίζεται ότι, ενδεχόμενες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, συνεκτιμώνται στο στάδιο εκπόνησης σχεδίων και προγραμμάτων και πριν την έγκριση τους.

Στόχος της οδηγίας (άρθρο1) «είναι η υψηλού επιπέδου προστασία του περιβάλλοντος και η ενσωμάτωση περιβαλλοντικών ζητημάτων στην προετοιμασία και θέσπιση των σχεδίων…».

Ως προς τη διαβούλευση η οδηγία ρητά ορίζει (άρθρο6) ότι «το προκαταρκτικό σχέδιο ή πρόγραμμα και η περιβαλλοντική μελέτη» τίθενται στη διάθεση των αρχών και του κοινού. Διάταξη βάση της οποίας νοείται ότι «το προκαταρκτικό σχέδιο» μπορεί να τίθεται σε διαβούλευση παράλληλα με τη ΣΜΠΕ.

Επίσης η οδηγία ορίζει (άρθρο5) ότι η περιβαλλοντική μελέτη περιλαμβάνει «και λογικές εναλλακτικές δυνατότητες λαμβανομένων υπόψη των στόχων και του γεωγραφικού πεδίου εφαρμογής του σχεδίου ή προγράμματος.». Ανάλογη υποχρέωση τίθεται βέβαια και στην ΚΥΑ 107017/2006 (άρθρο6) ενσωμάτωσης της οδηγίας στο εθνικό Δίκαιο.

Στην προκειμένη περίπτωση η ανατεθείσα από το ΥΠΕΧΩΔΕ μελέτη Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τον Τουρισμό δεν έχει μεν εγκριθεί, έχει όμως ολοκληρωθεί. Δηλαδή, δεν βρίσκεται σε προκαταρκτικό στάδιο εκπόνησης. Το οικείο σχέδιο ΚΥΑ τίθεται προς διαβούλευση χωρίς τη ΣΜΠΕ, χωρίς καν να είναι γνωστό αν η εν λόγω μελέτη έχει εκπονηθεί και σε τι συμπεράσματα κατέληξε.

Ακολουθείται λοιπόν αντίστροφη πορεία αυτής που το πνεύμα της οδηγίας απαιτεί και σαφής καταστρατήγηση των σκοπών και στόχων της κοινοτικής, αλλά και εθνικής νομοθεσίας όπως και των βασικών αρχών του σχεδιασμού.

Οι συνέπειες, για την αξιοπιστία και αποτελεσματικότητα του χωροταξικού σχεδιασμού, είναι προφανείς και φοβούμεθα αναπόφευκτες. Είναι προφανές π.χ. ότι ο εντοπισμός, η περιγραφή και αξιολόγηση «λογικών εναλλακτικών λύσεων» στερούνται πλέον σκοπιμότητας και υποβαθμίζονται, από βασική υποχρέωση για την επίτευξη των στόχων της οδηγίας, σε μία τυπική και άνευ αντικειμένου γραφειοκρατική τήρηση του «γράμματος του Νόμου».

Προς τι άραγε η αξιολόγηση εναλλακτικών σεναρίων; Tο μοντέλο «χωρικής διάρθρωσης, οργάνωσης και ανάπτυξης του τουρισμού στον ελληνικό χώρο» είναι πλέον προδιαγεγραμμένο στο σχέδιο ΚΥΑ του ΕΠ και δεν περιέχει εναλλακτικά σενάρια.

Έτσι δημιουργείται η βάσιμη υποψία ότι ο μόνος σκοπός της ΣΜΠΕ είναι η εκ των υστέρων επιβεβαίωση των διατάξεων του ΕΠ.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ δεν πιστεύει ότι η πίεση χρόνου αποτελεί την αιτία αυτής της «παρέκκλισης».Και αυτό διότι μετά τη διαδικασία διαβούλευσης επί της ΣΜΠΕ θα γίνουν, ακόμα και για καθαρά τυπικούς λόγους, κάποιες αλλαγές στη μελέτη και το σχέδιο ΚΥΑ του ΕΠ, οπότε και θα πρέπει να ακολουθήσει εκ νέου συνεργασία και διαβούλευση, τουλάχιστον, με τα συναρμόδια Υπουργεία και οργανισμούς. Η υιοθέτηση του όποιου χωροταξικού πλαισίου, για την κάλυψη παραλείψεων και κενών δεκαετιών, δεν αποτελεί αυτοσκοπό. Η χώρα έχει ανάγκη υιοθέτησης ενός χωρικού πλαισίου, που θα συμβάλλει στην αναβάθμιση και τον εξορθολογισμό διάρθρωσης του χώρου, στην παύση των φαινόμενων κατασπατάλησης των φυσικών πόρων και αλλοίωσης του περιβάλλοντος, στην αειφόρο ανάπτυξη, σύμφωνα με όσα και το Σύνταγμα επιτάσσει.

Η πρακτική που ακολουθήθηκε θίγει την αξιοπιστία σχεδιασμού, εις βάρος της ανάπτυξης και του περιβάλλοντος της χώρας.

Β. ΘΕΜΑΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ διαφωνεί με την ουσία του προτεινόμενου χωροταξικού πλαισίου και δεν θα σχολιάσει την προτεινόμενη ΚΥΑ κατά άρθρο. Θα επισημάνουμε όμως τα σημεία που θεωρούμε ότι τεκμηριώνουν την ανάγκη απόσυρσης της προτεινόμενης ΚΥΑ στο σύνολό της.

Οι καταστροφικές επιπτώσεις της υπερδόμησης λόγω της υπερβολικά πυκνής χωροθέτησης παραθεριστικής κατοικίας στο σύνολο της Ισπανικής ακτογραμμής είναι γνωστές. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα τελευταία χρόνια, η αύξηση των εισερχομένων τουριστών στην Ισπανία ήταν της τάξης του 0,1%, ενώ με βάση πηγές από την τουριστική βιομηχανία από τα 50 εκατομμύρια τουρίστες τα 35 εκατομμύρια δεν μένουν πλέον σε τουριστικά καταλύματα ή ξενοδοχεία.!! Όλα αυτά είναι γνωστά και στην κυβέρνηση και ανησυχούν τους φορείς του τουρισμού. Χαρακτηριστική είναι η πρόσφατη δήλωση της κυρίας Φ. Πετραλιά, Υπουργού Τουριστικής Ανάπτυξης : «είναι αναγκαίο να προφυλαχθούμε, όπως τόνισαν και οι αρμόδιοι φορείς και εκπρόσωποι των φορέων, από τα δεινά που υπέστησαν πολλές άλλες χώρες που αλόγιστα χωρίς προγραμματισμό και προθέσεις προχώρησαν στην παραθεριστική κατοικία. Ας πούμε, η Ισπανία αυτή τη στιγμή έχει πολύ μεγάλο πρόβλημα. Εμείς τα λαμβάνουμε όλα αυτά υπόψη μας και θέλουμε να προχωρήσουμε σε αυτούς τους καινούργιους θεσμούς πάντα με προσοχή»...

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΥΠΟΥ - ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ - Συνάντηση της υπουργού Τουριστικής Ανάπτυξης κ. Φάνης Πάλλη-Πετραλιά με τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ κ.Γ.Σουφλιά 9 Μαίου 2007

Προκαλεί λοιπόν έκπληξη ότι προωθείται ένα εθνικό χωροταξικό για τον τουρισμό όπου:

1. Επιδοτούνται από τον αναπτυξιακό νόμο επενδύσεις παραθεριστικής κατοικίας μεγάλης κλίμακας.

2. Επιδοτείται η παραθεριστική κατοικία με συντελεστές δόμησης ξενοδοχειακών μονάδων δηλαδή τετραπλάσιους από αυτούς που ισχύουν στην εκτός σχεδίου δόμηση.

3. Οι δύο παραπάνω επιδοτήσεις ισχύουν ακόμη και για τις περιοχές του δικτύου Φύση 2000, που ή Ελλάδα είναι υποχρεωμένη από την Ευρωπαϊκή Ένωση να προστατεύει

4. Επιτρέπεται η πώληση κατοικιών με τέτοιους όρους (αναφέρεται με ασάφεια ότι παρέχεται το δικαίωμα πώλησης του “70% της συνολικής επιφάνειας των εγκαταστάσεων φιλοξενίας”) ώστε να είναι κερδοφόρες για οποιοδήποτε διεθνή κατασκευαστική εταιρία και να μη χρειάζεται η δημιουργία επενδυτικού σχήματος τουριστικού ενδιαφέροντος και η συμμετοχή επιχειρηματιών του τουρισμού.

5. Η ΚΥΑ του ΕΠ είναι σκοπίμως ασαφής ως προς τους όρους ανάπτυξης σε βραχονησίδες και νησιά χωρίς μόνιμους ή με ελάχιστους κατοίκους και δημιουργεί βάσιμες υπόνοιες για αλόγιστη και αντιπεριβαλλοντική εκμετάλλευση πολύ πέρα της φέρουσας ικανότητας των νησιών αυτών, αρκετά από τα οποία είναι χαρακτηρισμένα ως οικότοποι προτεραιότητας του δικτύου ΦΥΣΗ 2000, όπως η Σαρία, Καρπάθου ή και κηρυγμένα ως αρχαιολογικοί χώροι, όπως το Δεσποτικό και το μικρό Κουφονήσι

Η αντίφαση διακηρύξεων και πράξεων είναι εντυπωσιακή. Φοβόμαστε ότι η υπό συζήτηση ΚΥΑ πιθανά να μη στοχεύει στην χωροταξική οργάνωση του τουρισμού στην Ελλάδα, αλλά στην ενίσχυση της κτηματομεσιτικής και εργολαβικής δραστηριότητας, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις επιπτώσεις στην οικονομία, στην κοινωνία, στον τουρισμό, και στο περιβάλλον όπως καταδεικνύονται και από το αρνητικό ισπανικό μοντέλο.

Είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι μεγάλο μέρος του κόστους της ενίσχυσης της σκιαγραφημένης αυτής κτηματομεσιτικής και εργολαβικής δραστηριότητας καλείται να το πληρώσει ο προϋπολογισμός- και κατά συνέπεια οι φορολογούμενοι- μέσω του αναπτυξιακού νόμου. Πως ο προϋπολογισμός θα αντέξει την επιδότηση της παραθεριστικής κατοικίας από εθνικούς πόρους, και τι επιπτώσεις θα έχει αφενός στις ανάγκες για άλλες επενδύσεις και προγράμματα και αφετέρου στον στόχο της μείωσης του δημοσίου χρέους;

Η ανησυχία μας για τις οικονομικές επιπτώσεις της προτεινόμενης ΚΥΑ εντείνεται και από ένά άλλο γεγονός. Κάθε ευρώ που διαθέτουμε για έργα που δεν συγχρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση αφαιρεί από άλλα τμήματα της εθνικής οικονομίας όχι απλώς ένα ευρώ αλλά δύο ή τρία, ανάλογα με το καθεστώς συχρηματοδότητσης από τις Βρυξέλλες.

Υπάρχει και ένα σημείο κοινωνικού προβληματισμού. Η ελληνική οικονομία ωφελήθηκε από την παρουσία μεγάλου αριθμού μεταναστών όχι βέβαια χωρίς κοινωνικές τριβές αλλά με πολύ μικρότερες από ότι παρατηρούνται σε άλλες χώρες της δυτικής Ευρώπης, χάρη στις μικρές πολιτισμικές διαφοροποιήσεις.

Από που θα βρεθούν τα επιπλέον εργατικά χέρια για να κτιστούν όλες αυτές οι κατοικίες που επιτρέπει το προτεινόμενο Χωροταξικό του Τουρισμού; Και ποιες θα είναι οι κοινωνικές συνέπειες, δεδομένου ότι πολλές περιοχές κατ?εξοχήν υποψήφιες για παραθεριστική κατοικία δεν παρουσιάζουν πρόβλημα ανεργίας ή έστω πλεονάζοντος εργατικού δυναμικού; Δεν θα προκαλέσει απαράδεκτη υπερθέρμανση πολλών τοπικών οικονομιών αλλά και της εθνικής οικονομίας;

Γ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Κρίνεται απαραίτητη η απόσυρση του υπό συζήτηση χωροταξικού του τουρισμού και την κατάθεση νέου χωροταξικού που να αρμόζει στις ανάγκες και τα χαρακτηριστικά της Ελλάδας. Βασικές αρχές του χωροταξικού αυτού θα πρέπει να είναι:

1. Η προστασία και ανάδειξη του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς, μοναδικών συγκριτικών πλεονεκτημάτων του ελληνικού τουρισμού, που του επιτρέπει να είναι ανταγωνιστικός στις δεδομένες τιμές προϊόντων και υπηρεσιών.

2. Η αειφορική ανάπτυξη με ανάδειξη της τοπικής ταυτότητας και των τοπικών συγκριτικών πλεονεκτημάτων της κάθε περιοχής, σε αντιστοιχία με το πετυχημένο αναπτυξιακό παράδειγμα των περιοχών Τοσκάνης και Ούμπριας στην Ιταλία. Στα πλαίσια αυτά, σημαντική θέση έχει η ανάπτυξη των τοπικών προϊόντων ποιότητας που προσδίδουν ιδιαίτερη ελκυστικότητα στον τουριστικό προορισμό και υπεραξία στον παραγωγό και κατασκευαστή.

3. Διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος με δράσεις που θα στοχεύουν στην ανάδειξη του περιπατητικού τουρισμού και φυσιολατρικού τουρισμού όπως ήδη συμβαίνει σε πολλές περιοχές της χώρας.

4. Αξιοποίηση του υφιστάμενου κτιριακού πλούτου της χώρας για ανάπτυξη παραθεριστικού τουρισμού, μέσα από την αποκατάσταση και αναβίωση εγκαταλελειμμένων οικισμών. Σε αντίθεση με την παραθεριστική κατοικία μαζικού τύπου που προτείνει το ΕΠ, η ανάπτυξη παραθεριστικού τουρισμού σε παλαιούς οικισμούς δρα συνεργατικά με την τουριστική ανάπτυξη και ενισχύει την αειφορική ανάπτυξη. Επίσης επιτρέπει την ανάπτυξη τοπικών επαγγελμάτων υψηλής ειδίκευσης, αλλά και την κατά πολύ καλύτερη αναδιανομή εσόδων στις τοπικές κοινωνίες.

5. Διαχωρισμός τουριστικών επενδύσεων από παραθεριστική κατοικία. Ενίσχυση ξενοδοχειακών επενδύσεων σε κατάλληλα επιλεγμένες περιοχές. Οι νέες ξενοδοχειακές μονάδες θα πρέπει να ακολουθούν τις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής, να έχουν το δυνατό μεγαλύτερη αυτονομία πόρων με επανάχρηση υδάτων και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

6. Θέσπιση κατάλληλων μέτρων και ρυθμίσεων για την καλύτερη δυνατή ένταξη των έργων στο περιβάλλον, πάντοτε στα πλαίσια της φέρουσας ικανότητας του τόπου.

Το παρόν κείμενο για το χωροταξικό του τουρισμού συντάχθηκε από την ειδική επιτροπή του Συμβουλίου Θεσμικού Πλαισίου (ΣΘΕΠ) της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ. Στην επιτροπή συμμετείχαν οι ακόλουθοι:
Κώστας Καρράς, Πρόεδρος ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ
Ιωάννης Παλαιοκρασσάς, Αντιπρόεδρος ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ
Ιωάννης Μιχαήλ, Πρόεδρος ΣΘΕΠ
Σάντρα Βλαντού, Μέλος ΣΘΕΠ
Δημήτρης Λάλας, Μέλος Δ.Σ., Μέλος ΣΘΕΠ
Κρίτων Αρσένης, Υπεύθυνος Προγράμματος για την Αειφόρο Ανάπτυξη στο Αιγαίο, Μέλος ΣΘΕΠ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
για την Προστασία του Περιβάλλοντος και της Πολιτιστικής Κληρονομιάς
Τριπόδων 28, 10558 Πλάκα
Τηλ. : 210-3225245, 3226693 Φαξ.: 3225240
e - mail: elet@ellinikietairia.gr
http://www.ellinikietairia.gr/



14ο Τεύχος



Το άρθρο αυτό προέρχεται από eyploia.aigaio-net.gr
old.eyploia.gr

Το URL της ιστορίας αυτής είναι ο εξής
old.eyploia.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=1008