eyploia.aigaio-net.gr - Δήμος Γοργοπόταμου: ενάντια στο μεταλλείο βωξίτη

Μήνυμα συμπαράστασης στους κατοίκους του Κουμαριτσιού για το μεταλείο βωξίτη. Πρέπει να στοχεύσουμε στην καρδιά του προβλήματος που είναι η νομοθεσία και να απαιτήσουμε την αλλαγή της.

Το Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων εκφράζει την αμέριστη συμπαράστασή του στον αγώνα των κατοίκων του Δ.Δ. Κουμαριτσίου του Δήμου Γοργοποτάμου κατά του σχεδιαζόμενου υπόγειου μεταλλείου βωξίτη στην περιοχή τους. Έχοντας αγωνιστεί επί χρόνια εναντίον παρόμοιων «επενδύσεων», έχοντας παραστεί σε αμέτρητα Νομαρχιακά Συμβούλια σε Χαλκιδική, Ροδόπη και Έβρο, οι καταστάσεις που διαγράφονται μέσα από το ψήφισμα των κατοίκων του Κουμαριτσίου μας είναι πολύ οικείες. Συμμεριζόμαστε απόλυτα την αγωνία τους για το μέλλον της περιοχής τους και θα μας έχουν αρωγούς στο μακρύ και δύσκολο δρόμο μέχρι να πετύχουν το στόχο τους. Με αφορμή την υπόθεση του Κουμαριτσίου, θα θέλαμε να αναφερθούμε σε μερικά γενικότερα ζητήματα που αφορούν την εξορυκτική/μεταλλευτική βιομηχανία και τη σχέση της με την εκάστοτε τοπική κοινωνία. Στον ισχύοντα (χουντικό) Μεταλλευτικό Κώδικα ορίζεται σαφώς ότι η μεταλλευτική εκμετάλλευση είναι υπόθεση «εθνικής ωφελείας». Ο Μεταλλευτικός Κώδικας είναι ο νόμος που καθορίζει τον χαρακτηρισμό των μεταλλευτικών περιοχών και είναι από εκεί που ξεκινούν όλα (ή έστω τα περισσότερα) προβλήματα. Στον εν λόγω Μεταλλευτικό Κώδικα δεν γίνεται καμία απολύτως αναφορά σε «προστασία του περιβάλλοντος» και δεν προβλέπεται καμία δυνατότητα, ούτε του σώματος της τοπική κοινωνίας ούτε καν των αιρετών της οργάνων αυτοδιοίκησης, να αρνηθούν την εκμετάλλευση. Αυτό βέβαια δεν είναι περίεργο για ένα νόμο του 1972 – το περίεργο είναι ότι αυτός ο νόμος ισχύει και ρυθμίζει τις ζωές μας εν έτει 2007! Ένα παράδειγμα: όταν το 2003 οι Νομάρχες Ροδόπης και Έβρου, υπακούοντας στην καθολική άρνηση των πολιτών της Θράκης να δεχθούν μεταλλεία χρυσού, αρνήθηκαν να υπογράψουν την μετατροπή έκτασης στα σύνορα των δυο νομών σε Οριστική Παραχώρηση Μεταλλείου (Ο.Π.), η ενδιαφερόμενη εταιρεία «Χρυσωρυχεία Θράκης» πήγε τους Νομάρχες στα δικαστήρια, κατηγορώντας τους για παράβαση καθήκοντος! Τα δικαστήρια αθώωσαν μεν τους Νομάρχες, αλλά για λόγους τυπικούς. Η ουσία του προβλήματος, το αν δηλαδή ο Νομάρχης (το εκτελεστικό όργανο του Νομαρχιακού Συμβουλίου) έχει το δικαίωμα να πράξει αυτό που απαιτεί η κοινωνία, παραμένει ασαφές. Από τη στιγμή που μια περιοχή θα μετατραπεί σε Οριστική Παραχώρηση, η τοπική κοινωνία διαπιστώνει ότι δεν έχει πλέον απολύτως κανένα δικαίωμα πάνω σε αυτήν την έκταση. ?λλο ένα παράδειγμα: Στο Δήμο Σταγείρων-Ακάνθου της Χαλκιδικής όπου κατοικώ, πάνω από τη μισή έκταση του Δήμου είναι χαρακτηρισμένη «μεταλλευτική ιδιοκτησία». Όταν λοιπόν, στα πλαίσια της κατάρτισης των Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων των Δήμων, ήρθε στο Δημοτικό Συμβούλιο η πρόταση του μελετητή, φάνηκε καθαρά ότι η μεταλλευτική περιοχή δεν μπορεί να μπει σε κανένα χωροταξικό σχεδιασμό. Ο μελετητής είχε στριμώξει στο 1/3 του Δήμου όλες τις οικιστικές, τουριστικές, αγροτικές δραστηριότητες, ενώ για το μεγαλύτερο τμήμα του Δήμου δεν είχε απολύτως καμία πρόταση. Στις ερωτήσεις των συμβούλων απάντησε ότι το Υπουργείο Ανάπτυξης τον ενημέρωσε ότι «στη μεταλλευτική ιδιοκτησία δεν μπορούν να χωροθετηθούν άλλες δραστηριότητες». Ως υπόθεση «εθνικής ωφελείας», η μεταλλεία έχει προτεραιότητα έναντι όλων των άλλων δραστηριοτήτων. Το θεσμικό πλαίσιο για τις μεταλλευτικές περιοχές αποσκοπεί στη διευκόλυνση της άσκησης της μεταλλείας αφαιρώντας όλα τα εμπόδια, δηλαδή στραγγαλίζοντας όλες τις άλλες, πιθανά ανταγωνιστικές, δραστηριότητες. Ότι ισχύει στην υπόλοιπη Ελλάδα, δεν ισχύει σε αυτές τις περιοχές. Αν ο Δήμος Γοργοποτάμου θελήσει να εντάξει την περιοχή σε κάποιο επιδοτούμενο πρόγραμμα της Ε.Ε., π.χ. οικοτουρισμού ή ανάπτυξης των ορεινών όγκων, θα διαπιστώσει ότι δεν μπορεί. Αν κάποιος ιδιώτης θελήσει να στήσει μια επιχείρηση δεν θα πάρει όχι μόνο επιδότηση, αλλά ούτε άδεια σκοπιμότητας. Αν κάποιος χτίσει εκεί το σπίτι του, μπορεί ανά πάσα στιγμή να ανοίξει ένα μεταλλείο κάτω από τα πόδια του. Και αν υπάρχει κίνδυνος για τα κτίσματα ή για τη ζωή των κατοίκων, ο μεταλλειοκτήτης έχει το δικαίωμα της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης της ιδιοκτησίας, γιατί "το δικαίωμα στη μεταλλειοκτησία κατισχύει καταρχήν του δικαιώματος στην ιδιοκτησία"! Είναι προφανές ότι αυτές οι πολιτικές πλήττουν καίρια την οικονομία των γειτονικών κοινοτήτων – αυτός είναι άλλωστε ο στόχος τους. Οι κάτοικοι του Κουμαριτσίου μπορεί να μην το έχουν νοιώσει ακόμα, όπως οι κάτοικοι παλαιότερων μεταλλευτικών περιοχών, π.χ. της βόρειας Χαλκιδικής. Όμως, με το χαρακτηρισμό και μόνο μιας περιοχής ως μεταλλευτικής δημιουργούνται οι συνθήκες μιας οικονομικής κρίσης οι οποία μπορεί να καθυστερήσει να εκδηλωθεί. Οι αξίες των ακινήτων πέφτουν μέχρις εκμηδενισμού, οι περιοχές αυτές αφαιρούνται από κάθε παραγωγική χρήση και οι δυνατότητες απασχόλησης στην περιοχή μειώνονται. Τα περί «αρμονικής συνύπαρξης μεταλλείων και άλλων δραστηριοτήτων», ακόμα και τουρισμού, είναι σκόπιμα ψεύδη αφού η ίδια η νομοθεσία απαγορεύει άλλες δραστηριότητες. Όταν λοιπόν έρθει η πρόταση εκμετάλλευσης του μεταλλείου, η τοπική κοινωνία έχει να αντιμετωπίσει μια ήδη διαμορφωμένη κατάσταση και έχει πολύ μικρά περιθώρια κινήσεων. Μέχρι το στάδιο του ορισμού μιας περιοχής ως μεταλλευτικής, δεν υπάρχει καμία ενημέρωση των πολιτών ούτε φυσικά γνωμοδότηση του Νομαρχιακού Συμβουλίου. Η Προκαταρκτική Περιβαλλοντική Εκτίμηση/Αξιολόγηση δίδεται από το Υπουργείο Ανάπτυξης, πάλι χωρίς να απαιτείται γνωμοδότηση του Νομαρχιακού Συμβουλίου. Όταν φτάσουμε στο στάδιο της ΜΠΕ, τίθεται εκβιαστικά στους κατοίκους το δίλημμα «ναι ή όχι στο μεταλλείο» που ισοδυναμεί με «μεταλλείο ή τίποτα» ή με «μεταλλείο ή ανεργία», αφού ο νόμος δεν αφήνει άλλες επιλογές ανάπτυξης της περιοχής. Το τι γίνεται σε περίπτωση που οι κάτοικοι αποφασίσουν «όχι» το έχουν δείξει οι εκστρατείες βίαιης καταστολής των αντιδράσεων σε Ολυμπιάδα και Στρατονίκη. Ακόμα κι αν το έργο ακυρωθεί τελικά από το Συμβούλιο Επικρατείας, το πρόβλημα της περιοχής δεν λύνεται εφ’όσον παραμένει το καθεστώς της μεταλλειοκτησία και οι προτάσεις για εκμετάλλευση θα επανέρχονται ανά τακτά διαστήματα και με διάφορους μανδύες. ?ρση της μεταλλειοκτησίας μπορεί να γίνει μετά παρέλευση τριών ετών χωρίς έρευνα ή εκμετάλλευση. Απαιτείται όμως πολιτική βούληση που, σύμφωνα με τη δική μας εμπειρία, δεν υπάρχει ποτέ. Αντιθέτως, πάντα βρίσκεται κάποια αφορμή για να παραταθεί η μεταλλειοκτησία. Ο λόγος που τα γράφω όλα αυτά είναι ότι θα θέλαμε να ξεκινήσει μια προσπάθεια να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που γεννά η μεταλλευτική βιομηχανία σε πανελλήνιο επίπεδο. Τα προβλήματα αυτά είναι ελάχιστα γνωστά στον Έλληνα πολίτη που δεν έχει την ατυχία να έχει δίπλα του ένα μεταλλείο και πιστεύω ότι δεν βρίσκονται όσο ψηλά θα έπρεπε να βρίσκονται στον προβληματισμό των οικολογικών οργανώσεων. Η δημιουργία ενός κοινού μετώπου ανάμεσα σε όλους εμάς που αγωνιζόμαστε για το περιβάλλον, ανάμεσα στο Πέραμα του Έβρου και στο Κουμαρίτσι Γοργοποτάμου, είναι απαραίτητη. Όσο όμως θα αποκρούουμε απλώς τις επιθέσεις της μεταλλευτικής βιομηχανίας, θα είμαστε συνέχεια αμυνόμενοι και θα τρέχουμε, από Έβρο μέχρι Κρήτη, να αποτρέψουμε την καταστροφή. Θεωρώ ότι πρέπει να στοχεύσουμε στην καρδιά του προβλήματος που είναι η νομοθεσία και να διατυπώσουμε συλλογικά, ως κοινωνία, το αίτημα της αλλαγής της. Όσο δεν το κάνουμε εμείς, το κάνουν οι μεταλλευτικές εταιρείες προς την αντίθετη κατεύθυνση. Ο Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων ζητά επίμονα να τους επιτραπεί η πρόσβαση στις προστατευόμενες περιοχές, ενώ το πρόσφατο νομοσχέδιο για τα λατομεία αφορούσε άλλα πάγια αιτήματα του κλάδου. Δεν είναι δυνατόν στη σημερινή εποχή που η αειφορία έχει ανακηρυχθεί στη βασικότερη συνιστώσα κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας, εμείς να δεχόμαστε ακόμα να συζητάμε την καταστροφή ολόκληρων βουνών με στόχο την απόληψη μερικών γραμμαρίων μετάλλου. Δεν είναι δυνατόν να δεχόμαστε να κυβερνώμαστε από έναν αποικιοκρατικό νόμο που αντιμετωπίζει τους ντόπιους κατοίκους περίπου σαν τους ταλαίπωρους Ινδιάνους την εποχή των Ισπανών Κονκισταδόρων. Πρέπει να γνωστοποιήσουμε το πρόβλημα σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής κοινωνίας – παρά τη σιωπή που επιβάλλουν τα ελεγχόμενα ΜΜΕ – να αναζητήσουμε συμμαχίες, να διαμορφώσουμε προτάσεις και τελικά να απαιτήσουμε τη ριζική αναμόρφωση του Μεταλλευτικού Κώδικα. Μαρία Καδόγλου Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων www.antigold.gr info@antigold.gr