Θέσεις και Προτάσεις του Δ.Σ. του ΓΕΩΤ.Ε.Ε. για το Εθνικό Χωροταξικό  
Γεώργιος Παπαβασιλείου

Το Διοικητικό Συμβούλιο του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΓΕΩΤ.Ε.Ε.) συζήτησε τις τελευταίες εξελίξεις που σχετίζονται με την προώθηση θεσμοθέτηση του "Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης".

Το ΔΣ του ΓΕΩΤ.Ε.Ε. επικροτεί την προσπάθεια σύνταξης και υιοθέτησης ενός Εθνικού Χωροταξικού Σχεδίου το οποίο θα αποτελέσει το πλαίσιο για τη χωρική ανάπτυξη της χώρας την προσεχή 15ετία. Επισημαίνει ωστόσο ότι το Σχέδιο όπως έχει διαμορφωθεί, όπως κάθε κείμενο που επιχειρεί να διαμορφώσει αναπτυξιακή προοπτική, θα πρέπει να είναι ανοιχτό σε εποικοδομητική κριτική και αξιολόγηση με στόχο τη ριζική του βελτίωση και τη σύγκλιση απόψεων σε επίμαχα ζητήματα. Αυτό δεν μπόρεσε να επιτευχθεί στα πλαίσια της διαβούλευσης στο Εθνικό Συμβούλιο Χωροταξίας.

Το ΔΣ του ΓΕΩΤ.Ε.Ε. εκτιμά ότι παρά την θετική εξέλιξη που συνιστά η αποδοχή προτάσεων που κατατέθηκαν από τον Εκπρόσωπο του ΓΕΩΤ.Ε.Ε. κατά την διαδικασία της διαβούλευσης, εντούτοις το συνολικό κείμενο του Σχεδίου παρουσιάζει σοβαρές αδυναμίες και δεν ανταποκρίνεται στα ανάγκες αναπτυξιακού σχεδιασμού της χώρας.

Ειδικότερα σημαντική αδυναμία του Εθνικού Χωροταξικού Πλαισίου συνιστά η αντιμετώπιση του ζητήματος της προστασίας και οριοθέτησης των δασών και δασικών εκτάσεων το οποίο έχει καθυστερήσει δραματικά. Ο εθνικός χωροταξικός σχεδιασμός των χρήσεων γης, προϋποθέτει ότι γνωρίζουμε τον χαρακτήρα των εκτάσεων αυτής της χώρας, και με βάση αυτόν τον χαρακτήρα σχεδιάζουμε και αποφασίζουμε τις μελλοντικές χρήσεις τους. Το αποτελεσματικότερο εργαλείο που διαθέτουμε σήμερα για την ανάδειξη, την οριοθέτηση και τη μελλοντική διαχείριση των δασικών εκτάσεων, είναι οι Δασικοί Χάρτες. Για την σύνταξή τους, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης είχε προτείνει να ενταχθεί στο Δ' ΚΠΣ πρόγραμμα δασικών χαρτών, με προϋπολογισμό 120 εκατ. ευρώ, που κρίθηκε μη επιλέξιμο. Αντίθετα σήμερα προωθείται από το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. η οριοθέτηση αυτή να γίνει από την ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΕ μέσω των εργασιών "Οριοθέτησης Δασών και Δασικών Εκτάσεων". Η συγκεκριμένη εργασία θα γίνει με προδιαγραφές διαφορετικές από αυτές της σύνταξης των Δασικών Χαρτών, με αποτέλεσμα το προϊόν που θα παραχθεί να είναι μια χονδροειδής οριοθέτηση των δασικών εν γένει εκτάσεων της χώρας, χωρίς επαληθεύσεις στο έδαφος και με επιτρεπτό σφάλμα της τάξης του 30%. Στο Εθνικό Χωροταξικό Πλαίσιο δεν προβλέπεται ως προαπαιτούμενο του σχεδιασμού η ύπαρξη κυρωμένου δασικού χάρτη.

Ένα πρόσθετο αρνητικό στοιχείο του Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης αποτελεί η μη αποτελεσματική προστασία της γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας και των εδαφικών πόρων της χώρας, ιδιαίτερα στις παράκτιες και νησιωτικές περιοχές που δέχονται σοβαρές πιέσεις από άλλες χρήσεις. Δεν υπάρχει σαφής πολιτική κατεύθυνση για την προστασία της γεωργικής γης, η χρήση της οποίας "καθορίζεται" σύμφωνα με το Πλαίσιο από "τις ανάγκες επέκτασης οικισμών και την οικονομική ανάπτυξη" (σελ. 47 και 48), ενώ η γεωργία και η εντατική κτηνοτροφία προτείνεται να διατηρηθεί μόνο στις "γόνιμες πεδινές περιοχές" της χώρας (οι οποίες ταυτίζονται με τις "παραδοσιακές" γεωργικές περιφέρειες της χώρας).

Αρνητικό στοιχείο του Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης αποτελεί επίσης η μη ανάδειξη της νησιωτικότητας και επομένως του τρόπου εφαρμογής των ιδιαίτερων απαιτούμενων πολιτικών. Ο νησιωτικός χώρος έχει βαρύνουσα παρουσία και ειδικό ρόλο στην ανάπτυξη της χώρας, ενώ παράλληλα έχει σημαντικές ιδιαιτερότητες, που πηγάζουν κυρίως απ' τη γεωγραφική θέση των νησιών και που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη στον αναπτυξιακό σχεδιασμό της χώρας. Επισημαίνεται ότι παρά την σχετική πρόβλεψη της δήλωσης που περιλαμβάνεται στο άρθρο 101 του Συντάγματος αλλά και των προβλέψεων των Συνθηκών του ?μστερνταμ και της Νίκαιας, δεν αναγνωρίζονται από το Πλαίσιο οι ιδιαιτερότητες του νησιωτικού χώρου. Με τη συνθήκη του ?μστερνταμ (Δήλωση 30 για τις νησιωτικές περιοχές) αναγνωρίζονται τα μόνιμα προβλήματα του νησιωτικού χώρου που εμποδίζουν την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη και παράλληλα σημειώνεται ότι η κοινοτική Νομοθεσία πρέπει να προβλέψει τη λήψη "ειδικών μέτρων" υπέρ των περιοχών αυτών για την καλύτερη ένταξή τους στην εσωτερική αγορά με δίκαιους όρους. Επί πλέον η Συμφωνία της Νίκαιας προβλέπει ακόμα και χρηματοδότηση δράσεων στα νησιά από τα οικονομικά αποθέματα της Ένωσης.

Ειδικότερα επισημαίνεται η αδυναμία του προτεινόμενου Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης να θέσει γενικές κατευθύνσεις πολιτικής για τη χωρική διάρθρωση των παραγωγικών τομέων και επομένως τον προσδιορισμό παραγωγικών ζωνών/περιοχών. Αντίθετα, υιοθετείται μια τομεακή προσέγγιση η οποία επικεντρώνεται στη διαμόρφωση κατευθύνσεων πολιτικής για την ανάπτυξη των παραγωγικών τομέων και όχι στην ανάδειξη της χωρικής διάστασης της αναπτυξιακής διαδικασίας και συνακόλουθα στη διαμόρφωση μιας χωρικής προοπτικής για τη χωροθέτηση των παραγωγικών δραστηριοτήτων σε επίπεδο χώρας.

Ένα ακόμη αρνητικό στοιχείο αποτελεί η μη απαγόρευση της εκτός σχεδίου δόμησης καθώς δημιουργεί εύλογες ανησυχίες για την αδυναμία περιορισμού της και την επέκταση της σε βάρος της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος ακόμα και σε οικολογικά ευαίσθητες και προστατευόμενες περιοχές καθώς, προβλέπεται στο Πλαίσιο "οριστικοποίηση της οριοθέτησης-θεσμοθέτησης ζωνών Α' απολύτου προστασίας και ζωνών Β' προστασίας της περιβάλλουσας περιοχής (αρχαιολογικοί τόποι και τοπία, ενάλιες αρχαιότητες, τοπία φυσικών οικοσυστημάτων, αγροτικά τοπία), όπου η εκτός σχεδίου δόμηση δεν θα επιτρέπεται παρά μόνο σε ειδικές και περιορισμένες περιπτώσεις".

Το ΔΣ του ΓΕΩΤ.Ε.Ε. εκτιμά ότι υπάρχει αναγκαιότητα συνέχισης του διαλόγου προκειμένου να ενσωματωθούν όλες οι ανωτέρω παρατηρήσεις και να εξειδικευθούν αντίστοιχα, τόσο στο κείμενο του Σ/Ν όσο και στους χάρτες.

Για το λόγο αυτό θα πρέπει να δοθεί εύλογος χρόνος στους φορείς για διαβούλευση και κατάθεση προτάσεων, με την αναβολή συζήτησης του Εθνικού Σχεδίου στη Βουλή για τουλάχιστον 6 μήνες

Αφού γίνει αυτό πρέπει να υπάρξει ένας δεύτερος γύρος διαβούλευσης - αυτή τη φορά με σύντμηση χρόνου - έτσι ώστε να δοθεί η ευκαιρία συμμετοχής των τοπικών ή άλλων φορέων στην τελική πλέον διαμόρφωση του Εθνικού Χωροταξικού Σχεδιασμού, πριν αυτός κατατεθεί προς θεσμοθέτηση.

Το ΓΕΩΤ.Ε.Ε., εκτιμώντας την σημασία του Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, θεωρεί ότι είναι απαραίτητο να εξαντληθούν όλα τα περιθώρια συμμετοχικής διαδικασίας προκειμένου η χώρα μας να αποκτήσει για πρώτη φορά ένα αξιόπιστο καταστατικό χάρτη αρχών και ανάπτυξης.

Ο Πρόεδρος του Δ.Σ. του ΓΕΩΤ.Ε.Ε.
Γεώργιος Παπαβασιλείου
Τρίτη, 11 Μαρτίου 2008