Συνέντευξη στην Ιωάννα Μάνδρου

Βρέθηκε στο μάτι ενός κυκλώνα που ακόμη δεν καταλάγιασε. Η δήλωσή του άλλωστε για τις ταυτότητες ήταν εκείνη που άνοιξε τους ασκούς του Αιόλου. Ο υπουργός Δικαιοσύνης, ο πανεπιστημιακός κ. Μιχάλης Σταθόπουλος, το κόκκινο πανί για την Εκκλησία, ανοίγει τα χαρτιά του σε μια συνέντευξη που θα συζητηθεί. Τολμά και κάνει το πρώτο βήμα για την εκτόνωση της κρίσης, για την οποία πολλοί είναι εκείνοι που τον κατηγορούν. Συναντώμαι, δηλώνει, και αύριο με τον Αρχιεπίσκοπο, αν ο ίδιος το θελήσει, και ξεκαθαρίζει: «Αλλο οι απόψεις μου και άλλο η πολιτική δράση μου».

Μιλάει για τους κυβερνητικούς χειρισμούς και προαγγέλλει την ατζέντα του διαλόγου Κυβέρνησης και Εκκλησίας. «Μπορούν να συζητηθούν» λέει «όποια θέματα η Εκκλησία επιθυμεί». Διαβεβαιώνει ότι «η κυβέρνηση δεν έχει δική της ατζέντα» και ότι «οι ταυτότητες δεν είναι η κορυφή του παγόβουνου». Δηλώνει τι μπορεί να τεθεί στο τραπέζι του διαλόγου και τι όχι. Αποκλείει αλλαγές για τον όρκο του Προέδρου της Δημοκρατίας και για τη θέση της Ορθόδοξης Εκκλησίας ως επικρατούσας.

Αφήνει όμως ανοιχτά προς συζήτηση τα θέματα του υποχρεωτικού πολιτικού γάμου και της καύσης των νεκρών. Ο υπουργός Δικαιοσύνης δίδει απαντήσεις σε όλους και για όλα. Ομιλεί για τον Αρχιεπίσκοπο και την παρουσία του, για τις χιλιάδες στις λαοσυνάξεις, για τον Πρωθυπουργό, για το αίτημα ­ και βουλευτών της κυβέρνησης ­ για παραίτησή του, για τον χωρισμό Εκκλησίας και Κράτους, για την πολυσυζητημένη συνέντευξή του περί ταυτοτήτων και για ό,τι ακολούθησε ή πρόκειται να ακολουθήσει.

­ Δικαιωμένος ή προβληματισμένος μετά από τόσα που ακολούθησαν εκείνη τη δήλωσή σας για τις ταυτότητες;

«Θα έλεγα και τα δύο. Δικαιωμένος διότι επικράτησε η σωστότερη άποψη της μη αναγραφής, κυρίως όμως γιατί είναι πολλοί εκείνοι που κατανόησαν ότι δεν θίγεται καθόλου από αυτή τη λύση η Ορθοδοξία. Και προβληματισμένος γιατί οι αντιδράσεις που ακολούθησαν υπήρξαν υπερβολικές και δημιούργησαν μια κατάσταση θρησκευτικού φανατισμού».

­ Δεν τις περιμένατε τις αντιδράσεις της Εκκλησίας;

«Γνώριζα τις απόψεις της Εκκλησίας. Αλλωστε το θέμα δεν ήταν καινούργιο, εκκρεμούσε από το 1986, τότε που ψηφίστηκε νόμος για τις ταυτότητες, που όμως προσέκρουσε σε αντιδράσεις της Εκκλησίας, η οποία ήθελε την υποχρεωτική αναγραφή του θρησκεύματος. Το ότι πρόσφατα υποχώρησε και αποδέχεται τουλάχιστον το προαιρετικό σύστημα είναι ασφαλώς μια πρόοδος. Η έκταση όμως των αντιδράσεων υπερέβη κάθε προηγούμενο γιατί συνοδεύτηκε από δημόσια διέγερση του κόσμου για το ότι δήθεν πλήττονται οι εθνικές παραδόσεις μας».

­ Εκ των υστέρων, σήμερα, θα την κάνετε αυτή τη δήλωση ή μήπως έχετε αλλάξει γνώμη; Μήπως τελικά ήταν λάθος σας, κύριε υπουργέ;

«Δεν έχω αλλάξει γνώμη γιατί τίποτε δεν θα άλλαζε. Η κρίση θα ερχόταν. Οι ανησυχίες της Εκκλησίας προϋπήρχαν της δηλώσεώς μου. Αλλωστε η Εκκλησία γνώριζε πολύ καλά τις απόψεις μου και μάλιστα είχε στενοχωρηθεί για τον διορισμό μου ως υπουργού της Δικαιοσύνης. Απόδειξη γι' αυτό, συγκεκριμένα δημοσιεύματα».

­ Τις απόψεις σας, τις οποίες γνώριζε η Εκκλησία, τις είχατε όμως ως επιστήμων. Ποιος λόγος υπήρχε να τις επαναφέρετε και ως υπουργός;

«Η συνέντευξη όπου μίλησα και για τις ταυτότητες ήταν μια συνέντευξη όχι για την πολιτική δράση μου αλλά για το άτομό μου. Περιείχε ερωτήσεις για τις προσωπικές απόψεις μου. Νομίζω ότι και άλλοι πολιτικοί δίδουν τέτοιες συνεντεύξεις, για να γνωρίζει η κοινή γνώμη ποιοι είναι και τι πιστεύουν».

­ Λέτε ότι οι αντιδράσεις ήταν δεδομένες. Υπήρξαν όμως και κυβερνητικοί χειρισμοί. Τι θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί και τι να έχει γίνει ώστε να μη φθάναμε εδώ όπου φθάσαμε σήμερα;

«Δεν μπορεί κανείς να αποκλείσει ­ ούτε και εγώ το αποκλείω ­ ότι υπάρχουν και άλλοι, πολλοί μάλιστα, τρόποι και άλλες εναλλακτικές μέθοδοι χειρισμού ενός θέματος. Πιστεύω όμως ότι αυτό που ενοχλεί δεν είναι οι χειρισμοί αλλά η λύση που δόθηκε».

­ Τώρα όμως τι γίνεται; Ποια διέξοδος μπορεί να δοθεί;

«Διέξοδος μπορεί να δοθεί όταν επικρατήσουν τα επιχειρήματα στη θέση των συνθημάτων ­ και πρέπει να συμβάλουμε όλοι σε αυτό ­, πρωτίστως όμως όταν η Εκκλησία κατανοήσει ότι πρέπει να έχει αυτοπεποίθηση και πως η ισχύς και η επιρροή της στην κοινωνία και η θρησκευτικότητα της μεγάλης πλειονότητας των πολιτών δεν κινδυνεύουν από τις αστυνομικές ταυτότητες».

­ Κύριε υπουργέ, και ο Αρχιεπίσκοπος μίλησε για διάλογο και η κυβέρνηση το ίδιο, εξαιρώντας τις ταυτότητες. Διάλογο σε ποια θέματα και με ποιον στόχο;

«Για τις ταυτότητες δεν έχει νόημα ο διάλογος. Η απόφαση έχει ήδη ληφθεί. Και κάποτε πρέπει να λαμβάνονται αποφάσεις. Το θέμα εκκρεμούσε επί 14 χρόνια. Για τα άλλα θέματα που αφορούν τις σχέσεις Πολιτείας - Εκκλησίας η κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι είναι πρόθυμη για διάλογο σε όποια θέματα επιθυμεί η Εκκλησία. Δεν έχει δική της ατζέντα η κυβέρνηση. Δεν αποτελούν οι ταυτότητες την κορυφή ενός παγόβουνου. Η κυβέρνηση δεν έχει ατζέντα».

­ Ποια μπορεί να είναι αυτά τα θέματα; Είναι ο όρκος, ο πολιτικός γάμος, τα οικονομικά της Εκκλησίας;

«Ανάληψη πρωτοβουλίας από το υπουργείο Δικαιοσύνης για νέα νομοθετήματα αφορώντα τις σχέσεις Πολιτείας - Εκκλησίας δεν υπάρχει. Δεν είμαι άλλωστε αρμόδιος εγώ. Αρμόδιος γι' αυτά είναι ο υπουργός Παιδείας. Με τον υπουργό Παιδείας μπορεί να γίνει λοιπόν ο διάλογος σε όποια θέματα η Εκκλησία θελήσει».

­ Δεν μου απαντάτε όμως. Διάλογος σε τι; Να αλλάξει τι; Τι να νομοθετηθεί;

«Πολλά δεν μπορούν να αλλάξουν τώρα στο μέτρο που δεν πρόκειται να αναθεωρηθούν οι σχετικές συνταγματικές διατάξεις. Οπως π.χ. ο όρκος του Προέδρου της Δημοκρατίας, όπως το άρθρο 3 του Συντάγματος που προβλέπει τη θέση της σημερινής Ορθόδοξης Εκκλησίας ως της επικρατούσας θρησκείας και πολλά άλλα».

­ Τι θα μπορούσε όμως να αλλάξει;

«Οι ρυθμίσεις για τον πολιτικό γάμο. Η καύση των νεκρών. Για την καύση των νεκρών ήδη εκκρεμεί με πρωτοβουλία 50 βουλευτών μία πρόταση νόμου. Την έχουν υπογράψει νομίζω από όλα τα κόμματα. Δεν ξέρω όμως αν η κυβέρνηση έχει στην ατζέντα της αυτό το θέμα. Δεν είναι άλλωστε πρωτοβουλία της κυβέρνησης Σημίτη αυτό, είναι πρόταση νόμου βουλευτών».

­ Εσείς, αν επρόκειτο να συνομιλήσετε με τον Αρχιεπίσκοπο από τη θέση εκείνου που δέχεται τα πυρά της κριτικής του, που είναι το κόκκινο πανί για τις απόψεις του, τι θα του λέγατε;

«Θα του έλεγα ότι εκφράζω μία απορία: Γιατί, ενώ γνώριζε από το 1987, όταν μετείχε και αυτός στην επιτροπή για τις σχέσεις Πολιτείας και Εκκλησίας, τις επιστημονικές απόψεις μου, τότε δεν υπήρξε πρόβλημα ούτε χαλάσαμε τις καρδιές μας ούτε τη φιλία μας ούτε τη σχέση μας; Τώρα τι συνέβη; Γιατί βάλλομαι σήμερα όπως βάλλομαι; Αν εννοεί ότι τις απόψεις μου εκείνες έχω την πρόθεση να τις μετατρέψω σε πολιτική πράξη, τότε η απάντησή μου είναι σαφής και δεδομένη προς τον Αρχιεπίσκοπο. Πολιτική πράξη δεν μπορεί να υπάρξει μόνο με κάποιες επιστημονικές απόψεις. Η πολιτική πράξη απαιτεί συναίνεση, διάλογο, απόφαση της κυβέρνησης, του ιδίου του Πρωθυπουργού».

­ Για τις ταυτότητες όμως γιατί δεν έγινε διάλογος;

«Μα δεν επρόκειτο για νέα νομοθετική ρύθμιση αλλά για εφαρμογή ισχύοντος νόμου».

­ Τον Αρχιεπίσκοπο, κύριε Σταθόπουλε, τον γνωρίζετε προσωπικά;

«Βέβαια, ήμασταν συμμαθητές».

­ Τι θα λέγατε, λοιπόν, για μια προσωπική επικοινωνία μαζί του, για μια συνάντηση, αν αυτό θα βοηθούσε στην εκτόνωση της κρίσης;

«Είμαι πρόθυμος να επικοινωνήσω και να συναντηθώ αύριο το πρωί με τον Αρχιεπίσκοπο αλλά φοβούμαι ότι ο Μακαριότατος δεν θα δεχόταν την πρόσκλησή μου, αν και τίποτε δεν άλλαξε από τότε που, παρά τις διαφορές μας, συνεργαζόμασταν και συνδιαλεγόμασταν πάνω σε αυτά τα θέματα Πολιτείας και Εκκλησίας».

­ Πώς σχολιάζετε απόψεις που σας εντάσσουν σε έναν κύκλο διανοουμένων οι οποίοι ασκούν επιρροή στον Πρωθυπουργό για αποφάσεις που δεν βρίσκουν σύμφωνο σημαντικό κομμάτι της κοινής γνώμης;

«Δεν μπορούμε να αδικούμε τον Πρωθυπουργό ότι επηρεάζεται από ορισμένους κύκλους. Είναι πολύ έμπειρος ο κ. Σημίτης και λαμβάνει υπόψη του τα πάντα: όλες τις παραμέτρους και τις απόψεις ενός θέματος. Ο ίδιος σκέφτεται και ο ίδιος αποφασίζει».

­ Κύριε υπουργέ, γίνεται πολύς λόγος για χωρισμό Εκκλησίας και Κράτους. Πρακτικά τι σημαίνει αυτός ο χωρισμός;

«Οταν λέμε χωρισμό εννοούμε διακριτούς ρόλους, που σημαίνει: να μην αναμειγνύεται η μία πλευρά στις υποθέσεις που είναι στην αρμοδιότητα της άλλης· να αποφασίζει η μία πλευρά και η άλλη να σέβεται τις αποφάσεις αυτές. Η Πολιτεία, π.χ., είναι αρμόδια για τις ταυτότητες και πήρε μια απόφαση. Η απόφαση αυτή πρέπει να μην αμφισβητείται από την Εκκλησία».

­ Στη λογική ότι η πλειονότητα μπορεί να πιέσει την κυβέρνηση σε αλλαγή πλεύσης ο Αρχιεπίσκοπος εξήγγειλε τη συγκέντρωση υπογραφών. Τι θα γίνει αν πράγματι συγκεντρωθούν χιλιάδες υπογραφές;

«Θα έλεγα ότι, ακόμη και αν συγκεντρωθούν όχι τρία αλλά οκτώ και εννέα εκατομμύρια υπογραφές, αυτός δεν είναι λόγος για να καταργήσουμε τα ατομικά δικαιώματα. Τα ανθρώπινα δικαιώματα τα έχει και ο τελευταίος πολίτης. Και ένας να μείνει μόνος του, δεν μπορεί η πλειονότητα να καταργήσει τα ατομικά δικαιώματα. Αυτό λένε το Σύνταγμα και οι διεθνείς συμβάσεις. Το πώς μια κοινωνία φέρεται στις μειονότητές της άλλωστε είναι ο καθρέφτης του πολιτισμού της».

(πηγή: Το ΒΗΜΑ, 25/06/2000)

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Μ.ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ: Που η Eκκλησία περιφρονεί νόμους και δικαστικές αποφάσεις
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στη Βάνα Φωτοπούλου

EP.: Tο Συμβούλιο της Eπικρατείας καλείται τώρα να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά, αφού ο «ιερός πόλεμος» μεταφέρεται με την προσφυγή των τεσσάρων καθηγητών στις αίθουσες του δικαστηρίου. Tι θα σημάνει για την κυβέρνηση ενδεχόμενη ακύρωση της απόφασης από το ανώτατο δικαστήριο;

AΠ.: Πιστεύω ότι η προσβαλλόμενη απόφαση είναι νόμιμη. Aν μολαταύτα το Συμβούλιο της Eπικρατείας έχει αντίθετη άποψη και την ακυρώσει, η κυβέρνηση θα εξετάσει το λόγο της ακύρωσης και θα καθορίσει την παραπέρα στάση της. Mια τυχόν ακυρωτική απόφαση δεν θα σημαίνει κατ' ανάγκη ότι επιβάλλει στη διοίκηση να ερωτά τους πολίτες για το θρήσκευμά τους.

EP.: Eχετε δηλώσει ότι το υπουργείο θα προχωρήσει σε απάλειψη αναχρονιστικών διατάξεων συμπεριλαμβανομένων και των μεταξικών νόμων.

Πολλοί από αυτούς έχουν άμεση σχέση με την Eκκλησία, όπως η ανέγερση ευκτήριου οίκου όπου χρειάζεται η συναίνεση του οικείου μητροπολίτη, η εκλογή ενοριακών συμβουλίων κ.λπ. Tι σκέφτεστε να κάνετε;

AΠ.: H εκλογή ενοριακών συμβουλίων είναι, κατά τη γνώμη μου, θέμα της Eκκλησίας, στο οποίο δεν θα έπρεπε να αναμειγνύεται η Πολιτεία. H αντίθετη άποψη θίγει την αυτονομία της Eκκλησίας και νομίζω αποκρούεται, σωστά, από πολλούς εκπροσώπους της Eκκλησίας, ανάμεσά τους και από τον αρχιεπίσκοπο. Στο θέμα αυτό συμφωνούμε.

Aλλο το ζήτημα, πως και από ποιον θα πρέπει να λαμβάνονται οι σχετικές αποφάσεις στο εσωτερικό της Eκκλησίας. Aν, δηλαδή, θα αποφασίζουν μόνοι τους οι μητροπολίτες ή θα μετέχει στη λήψη των αποφάσεων ή ορισμένων αποφάσεων, όπως η εκλογή ενοριακών συμβουλίων, και το πλήρωμα της Eκκλησίας. Στο ενδοεκκλησιαστικό αυτό ζήτημα δεν θα πάρω θέση. Ο καθένας, όμως, καταλαβαίνει ότι η δεύτερη λύση είναι δημοκρατικότερη.

Ως προς το μεταξικό νόμο που απαιτεί «άδεια» (κατά τη διατύπωση του νόμου) της Ορθόδοξης Eκκλησίας (του οικείου μητροπολίτη) για την ανέγερση ευκτήριου οίκου άλλου δόγματος ή άλλης θρησκείας, έχει αμφισβητηθεί η συνταγματικότητά του από πολλούς έγκριτους νομικούς. Οταν γίνει διάλογος πάνω σ' αυτό το θέμα, θα ακουσθούν τα τυχόν επιχειρήματα, αν υπάρχουν, υπέρ της συνταγματιότητας αυτής της ρύθμισης, πριν ληφούν αποφάσεις.

EP.: Tώρα που ολοκληρώθηκε η δίκη του M. Aνδρουλάκη, υπάρχει σκέψη για την κατάργηση των ρυθμίσεων του Ποινικού Kώδικα όσον αφορά την καθύβριση θρησκείας;

AΠ.: Yπάρχει Eπιτροπή στο υπουργείο Δικαιοσύνης για την απονομή της ποινικής δικαιοσύνης που, μεταξύ άλλων, θα εξετάσει και το γενικότερο θέμα της αποποινικοποίησης ορισμένων - σήμερα αξιόποινων - πράξεων. Στο πλαίσιο του προβλήματος αυτού η Eπιτροπή ασφαλώς θα εξετάσει και τις ποινικές διατάξεις που μνημονεύσατε.

EP.: Ως επίτιμος πρόεδρος της Kίνησης Πολιτών κατά του Pατσισμού, είχατε υποστηρίξει, μεταξύ άλλων, ότι το μάθημα των θρησκευτικών θα πρέπει να αντικατασταθεί από τη θρησκειολογία. Tην πρόταση αυτή, που διατυπώθηκε στο πλαίσιο επιστημονικής γνώμης, προτίθεστε να την εισηγηθείτε και με την τωρινή ιδιότητά σας; Tο θέμα απασχολεί την κυβέρνηση;

AΠ.: H διδασκαλία του μαθήματος των θρησκευτικών σε κρατικά ή σε άλλα σχολεία, π.χ. εκκλησιαστικά, ανάγεται στην αρμοδιότητα του υπουργού Eθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.

EP.: Πώς σχολιάζετε το γεγονός ότι ο αρχιεπίσκοπος και η Eκκλησία εμφανίζονται ως γνήσιοι και αυθεντικοί ερμηνευτές της βούλησης του λαού, μιλώντας εξ ονόματός του. H μάχη που δίνει η Eκκλησία, διεκδικώντας κοσμική εξουσία, είναι ή όχι πολιτική;

AΠ.: Ο αρχιεπίσκοπος κ. Xριστόδουλος έδωσε στην Eκκλησία έναν έντονα πολιτικό και επιθετικό λόγο, που δεν τον είχε ώς τώρα η Eκκλησία. Eκφάζεται συχνά με αρνητικό και μειωτικό τρόπο για τον πολιτικό κόσμο συλλήβδην. Kαι συχνά μιλάει εξ ονόματος του ελληνικού λαού, που ποτέ δεν τον εξουσιοδότησε γι' αυτό. Ο αρχιεπίσκοπος έχει εκλεγεί από τους λοιπούς μητροπολίτες, όχι από τον ελληνικό λαό. H αξίωση εκπροσώπησης του λαού αποτελεί οικειοποίηση ανύπαρκτης εντολής και σημαίνει πράγματι διεκδίκηση κοσμικής εξουσίας, που βρίσκεται έξω από το ρόλο και την αποστολή της Eκκλησίας. Σημαίνει πολιτικοποίηση της Eκκλησίας, που βλάπτει και την ίδια την Eκκλησία. Aυτή είναι η πραγματική αιτία της κρίσης. Tο θέμα των ταυτοτήτων ήταν μια αφορμή να έλθει στην επιφάνεια το πρόβλημα αυτό που σοβούσε από πριν και εκδηλωνόταν πολλαπλώς. Eλπίζω ότι στην Eκκλησία θα επικρατήσει τελικά η σωφροσύνη και οι ταγοί της θα επανέλθουν στον, έτσι και αλλιώς σημαντικό, πνευματικό κοινωνικό τους ρόλο.

EP.: Tην περασμένη εβδομάδα ο αρχιεπίσκοπος Xριστόδουλος διακήρυξε προς τους πιστούς ότι έχει αναλάβει «παρά Θεού την ευθύνη να πορεύομαι μπροστά και εσείς να ακολουθείτε τον ποιμένα», δηλώνοντας ουσιαστικά απεσταλμένος του Θεού, για να προσθέσει στη συνέχεια ότι είναι προφήτης που ομιλεί εξ ονόματος του Iησού Xριστού. Mπορεί ο λόγος του Θεού να είναι και νόμος του κράτους;

AΠ.: Kατά το Σύνταγμά μας όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το λαό. Θεϊκή προέλευση των νόμων αξιώνουν οι αυτοαποκαλούμενες «ελέω Θεού» μοναρχίες και τα θεοκρατικά καθεστώτα, που δεν έχουν θέση στις σημερινές δημοκρατίες. Tις εκφράσεις του αρχιεπισκόπου που αναφέρατε θέλω να πιστεύω ότι ο αρχιεπίσκοπος δεν τις εννοούσε σοβαρά, αλλά παρασύρθηκε εν τη ρύμη του λόγου του.

EP.: Eίστε διατεθειμένος να αναλάβετε πρωτοβουλία διαλόγου με τον αρχιεπίσκοπο Xριστόδουλο και σε τι βάση;

AΠ.: Eίμαι πάντα ανοιχτός στο διάλογο. Φυσικά, και με τον αρχιεπίσκοπο. H βάση του διαλόγου θα είναι ότι όλα τα κρατικά ή εκκλησιαστικά θέματα μπορούν να συζητηθούν, αλλά την απόφαση για κάθε θέμα θα την παίρνει το αρμόδιο, σύμφωνα με την έννομη και την εκκλησιαστική τάξη, όργανο, που θα γνωρίζει και θα συνεκτιμά όλες τις εκφρασθείσες απόψεις. Iσως όμως ο αρχιεπίσκοπος και ορισμένοι ιεράρχες να μη θέλουν το διάλογο. Iδωμεν.

EP.: Ο ασπασμός που ανταλλάξατε στην πρεσβεία με τον αρχιεπίσκοπο Xριστόδουλο είχε σημειολογική σημασία;

AΠ.: Hταν απλώς έκφραση ευγένειας και αυθόρμητη εκδήλωσή της από παλαιά γνωριμία μας. Aς μου επιτραπεί να πω ότι από την πλευρά μου (δεν νομιμοποιούμαι να μιλήσω στο σημείο αυτό για τα αισθήματα του αρχιεπισκόπου), που είχα τη σχετική πρωτοβουλία, ήταν και έκφραση ανεξίκακης προαίρεσης, με τη χριστιανική σημασία του όρου.

EP.: Tι απαντάτε στον Eυάγγ. Bενιζέλο, ο οποίος αναφερόμενος στο θέμα των ταυτοτήτων είπε ότι, όταν υπάρχει μια εκτεταμένη αντίδραση, κάτι δεν λειτούργησε σωστά στους μηχανισμούς της συναινετικής δημοκρατίας και ότι η διαδικασία και η μέθοδος έχουν σημασία;

AΠ.: Nομίζω ότι ο Eυάγγελος Bενιζέλος, με τον υπερτονισμό της όποιας μεθόδου, υποβαθμίζει κάπως τη σημασία του αποτελέσματος, δηλ. της λύσης που δόθηκε, η οποία ήταν η σωστή. Tελικά τη δέχεται και ο ίδιος. Δεν είναι καθόλου αμελητέο το ότι επιτέλους λύθηκε ένα θέμα, που εκκρεμούσε επί δεκατέσσερα χρόνια. Δεν μπορεί να παραγνωρίζεται το ότι οι όποιοι χειρισμοί οδήγησαν τελικά στη σωστή λύση. Aνεξάρτητα από αυτό, τα περί ατυχών χειρισμών που επαναλαμβάνονται από πολλές πλευρές είναι αόριστα και ατεκμηρίωτα. H συναινετική διαδικασία δεν αποδίδει όταν στη μία πλευρά και μάλιστα στην αναρμόδια επικρατεί φανατισμός. Ο προσεκτικός και αντικειμενικός παρατηρητής θα διαπιστώσει ότι τη φανατική αντίδραση προκάλεσε πολύ περισσότερο η λύση που δόθηκε παρά η μέθοδος.

Οι εκατέρωθεν απόψεις ήταν πάρα πολύ καλά γνωστές από χρόνια. H εμμονή της Eκκλησίας να προβάλει πεισματικά βέτο στην απόφαση της πολιτείας και μάλιστα με δημόσια διέγερση του κόσμου ήταν η πραγματική αιτία της έκτασης που πήρε η κρίση. H πολιτεία όφειλε να αντισταθεί σε μια τέτοια νόθευση της αρμοδιότητάς της. Eίναι προς τιμήν του πρωθυπουργού που δεν δέχθηκε -σ' αντίθεση με πολλούς άλλους πολιτικούς στο παρελθόν- μια τέτοια νόθευση, αντίθετη με τον κοσμικό χαρακτήρα του δημοκρατικού μας πολιτεύματος.

EP.: Πιστεύετε ότι δημιουργούνται κίνδυνοι από την εμφάνιση νέων θρησκειών που ζητούν την επίσημη αναγνώρισή τους σήμερα; Οι σαϊεντολόγοι έχουν υποβάλει αίτηση ανέγερσης ευκτήριου οίκου στο υπουργείο Παιδείας.

AΠ.: Οχι, δεν δημιουργούνται κίνδυνοι, γιατί η δύναμη της Ορθοδοξίας δεν στηρίζεται και δεν πρέπει να στηρίζεται σε άνωθεν απαγορεύσεις των άλλων θρησκειών, αλλά στην πειθώ της -όπως ταιριάζει στη χριστιανική διδασκαλία- και στην πίστη μεγάλου μέρους του λαού. Δεν πρέπει να έχει ανασφάλεια η Ορθόδοξη Eκκλησία από την τυχόν ύπαρξη άλλων, παλαιών ή νέων, θρησκειών ή δογμάτων, που άλλωστε μπορούν ελεύθερα, κατά το Σύνταγμά μας, να λειτουργούν και να διαδίδουν τις απόψεις τους. Θα πρέπει επιτέλους να σεβόμαστε ως προς όλες τις συνέπειές της τη θρησκευτική ελευθερία που κατοχυρώνει το Σύνταγμά μας.

EP.: Δύο νόμοι της πολιτείας (1700/87 και 1811/88) που αφορούν τη μοναστηριακή περιουσία παραμένουν ανενεργοί πάνω από δέκα χρόνια. Mάλιστα 149 μονές από όλη τη χώρα υπέγραψαν συμφωνία για να δώσουν την περιουσία τους, συναινώντας στις διατάξεις του νόμου. Tελικά αφήνουμε τους νόμους «να κοιμούνται», όπως είπε και ο αρχιεπίσκοπος στη «λαοσύναξη» της Aθήνας;

AΠ.: Δεν φταίει η Eκκλησία, αλλά η πολιτεία, όταν νόμοι μένουν ανενεργοί. Aν η πολιτεία που ψήφισε ένα νόμο μεταβάλλει εκ των υστέρων γνώμη -πράγμα φυσικά θεμιτό- οφείλει να κινήσει διαδικασίες κατάργησης ή τροποποίησης και βελτίωσης του νόμου διά της Bουλής. Tο «πάγωμα» του νόμου με π.χ. πρωθυπουργική απόφαση δεν είναι η σωστή πολιτική. Tο τι θα γίνει τώρα με τη νομοθεσία για την εκκλησιαστική περιουσία είναι θέμα που ανήκει στην πρωτοβουλία του υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων.

Στο γενικότερο θέμα των οικονομικών της Eκκλησίας υποστηρίζω από παλαιά, ότι η μισθοδοσία, συνταξιοδότηση και υγειονομική περίθαλψη του κλήρου από το κράτος, όσο δεν είναι οικονομικά αυτάρκης η Eκκλησία, θα πρέπει να παραμείνει σε ισχύ. Περιπτώσεις κρατικής συνδρομής προς την Eκκλησία είναι νομίζω απαραίτητες ακόμη και σε ένα σύστημα χωρισμού Eκκλησίας και πολιτείας, σύστημα που δεν σημαίνει τίποτε άλλο παρά διακριτούς ρόλους, διακριτές αρμοδιότητες των δύο μερών, χωρίς ανάμιξη του ενός στις αρμοδιότητες του άλλου. Yπέρ των διακριτών ρόλων μιλάει άλλωστε και η ιεραρχία.

EP.: Tον Οκτώβριο του 1999 η Iεραρχία αποφάσισε ότι δεν θα εφαρμόσει το θεσμό του λαϊκού συνηγόρου στα εκκλησιαστικά δικαστήρια, παρά το γεγονός ότι υπάρχει σχετική απόφαση του Συμβουλίου Eπικρατείας. Πώς το σχολιάζετε;

AΠ.: H μη συμμόρφωση οργάνων της Eκκλησίας προς τους νόμους και τις δικαστικές αποφάσεις της πολιτείας είναι ένα φαινόμενο που δεν τιμά την Eκκλησία. Δυστυχώς το φαινόμενο δεν είναι σπάνιο. Θυμίζω ότι κατά τον αστικό κώδικα απαιτείται για την τέλεση και θρησκευτικού γάμου άδεια του δημάρχου, όχι του μητροπολίτη (άρθρ. 1368 AK) και όμως οι θρησκευτικοί γάμοι, σύμφωνα με εγκύκλιο της Eκκλησίας, τελούνται από τους ιερείς χωρίς τέτοια άδεια, κατά περιφρόνηση του ισχύοντος νόμου.

(πηγή: "Ε-ONLINE", 8 Ιουλίου 2000

--------------------------------------------------------------------------------------
Δείτε επίσης εδώ: Ταυτότητες: Χρονολόγιο γεγονότων
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΣΥΜΦΩΝΙΩΝ ΤΟΥ ΕΛΣΙΝΚΙ
http://www.greekhelsinki.gr/dikaiomatika/05/fakelos/thriskevma/02.htm