Ποια είναι η κατάσταση στον όρμο του Κινιού; Με τις καταδύσεις σου έχεις την ευκαιρία να δεις πολύ περισσότερα πράγματα από εμάς.
Ο όρμος του Κινιού πεθαίνει. Η ποσειδωνία, η θαλάσσια βλάστηση, έχει πια καταστραφεί, μόνο ψάρια που ζουν στο βούρκο, όπως οι σάλπες, μπορεί να δει κανείς στον όρμο. Αλλά γενικά  η Σύρος δεν έχει πια ψάρι. ΄Όταν ήρθα , το 1970, ήταν παράδεισος, στο μισό μίλι από την ακτή και σε βάθος 40 μέτρων έβλεπες στίρες 20-25 κιλών, βλάχους τεράστιους, 35 κιλά και πάνω, οι σαργοί στο Δανί ήταν κοπάδια, όπως είναι οι καλόγριες, ενώ αν βρεις σήμερα  μια σκορπινίτσα  ή ένα σαργουδάκι 20 εκατοστών κάνεις μεγάλη χαρά. Κάτι με τα φυτοφάρμακα, κάτι με την υπεραλίευση, τα σκάφη είναι πια πάρα πολλά, τα ψάρια εξαφανίστηκαν.
Ένα ακόμη πρόβλημα είναι οι δυναμίτες. Φανάρια, μπουκάλες, δυναμίτες.  Πριν από λίγες μέρες σε μια κατάδυσή μου στη  Βαρβαρούσα, στις δυτικές ακτές της Σύρου, είδα το βυθό στρωμένο με ψάρια νεκρά από δυναμίτες. Από το μικρό παιδάκι που με την απόχη του θα πάει να βγάλει ψαράκι στο μόλο, μέχρι την ανεμότρατα
που σαρώνει το βυθό συντελείται η καταστροφή.
Βλέπω ανθρώπους με ψαροντούφεκο και φανάρι το βράδυ να σκοτώνουν το ψάρι ή το χειμώνα που αρχίζει κι έρχεται το μαριδάκι και ο γόνος στον όρμο για να βρουν  καταφύγιο βλέπω άλλους με τις απόχες να γεμίζουν γκαζοντενεκέδες. Απελπισία.
Κι όταν πιάνει καιρός από το πέλαγος, πουνέντες, δυτικός, γεμίζει ο όρμος σακούλες πλαστικές, τις πετάνε τα περαστικά πλοία χωρίς έλεγχο κανένα. Χιλιάδες σακούλες που επιπλέουν, αλλά πηγαίνουν και στο βυθό. Έχω κάνει ένα βίντεο όπου φαίνονται τουλάχιστον δυο φορτηγά σακούλες να καλύπτουν το βυθό.
Βλέπω μια μέρα 4-5 αυτοκίνητα που είχαν έρθει με 7 απόχες και μάζευαν το γόνο και τους λέω «Βρε σεις, το ψάρι το βλέπετε, τις σακούλες δεν τις βλέπετε; Βγάλτε και καμιά σακούλα, μόνο το ψάρι θα βγάζετε;» Με κοιτούσαν με βλέμμα απλανές. «Τι μας λέει πάλι ο Κυριάκος» θα σκεφτόντουσαν. «Αρχαία αραμαϊκά».
Ποιος νομίζεις ότι φταίει γι’ αυτή την εγκληματική αδιαφορία;
Η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχει παιδεία. Τα παιδιά, που είναι η μόνη μας ελπίδα, δεν έχουν μάθει πως ακόμη και τα καβουράκια δεν πρέπει να τα σκοτώνουν, γιατί είναι οι σκουπιδιάρηδες της θάλασσας. Οι γονείς δεν φροντίζουν να ευαισθητοποιήσουν τα παιδιά τους, να τα μορφώσουν κοινωνικά, μόνο η καριέρα και η παραγωγικότητα τους ενδιαφέρουν. Θέλουν να δημιουργήσουν  professional idiots, δηλαδή επιτυχημένους επαγγελματικά αλλά αναλφάβητους κοινωνικά ανθρώπους.
Το λατομείο που λειτουργεί πάνω από το Κίνι επιβαρύνει τον όρμο;
Η μεγαλύτερη, θα έλεγα, επιβάρυνση στον όρμο του Κινιού είναι η λάσπη που κατεβαίνει από το λατομείο, όταν βρέχει.
Πριν από λίγα χρόνια είχα κάνει μετρήσεις με το λεγόμενο Core και βρήκα ότι ο βυθός ήταν καλυμμένος με κόκκινη λάσπη πάχους 40 περίπου εκατοστών, ένα  ίζημα πολύ ψιλό που πάει και καλύπτει όλη τη θαλάσσια βλάστηση κι έτσι δε γίνεται φωτοσύνθεση με αποτέλεσμα να νεκρώνεται ο βυθός και να καταστρέφεται όλη η τροφική αλυσίδα. Γιατί στην ποσειδωνία βρίσκουν καταφύγιο τα μικρά τα ψάρια ή πάνε και κολλάνε τα αυγά τους για να εκκολαφθούν, όμως τώρα ο όρμος είναι νεκρός, αν σκάψεις βρίσκεις από κάτω ένα μαύρο υπόστρωμα απ’ όπου βγαίνει υδρόθειο και μεθάνιο.
 Όταν, πριν από λίγα χρόνια έγινε αλλαγή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος του λατομείου, ο νέος Διευθυντής είπε πως θα δημιουργηθούν λασποπαγίδες που θα καθαρίζονται στην αρχή κάθε φθινοπώρου, ώστε να συγκρατείται το ίζημα και να μην καταλήγει στον όρμο. Τον πρώτο και το δεύτερο χρόνο τα πράγματα πήγαν καλά. Οι λασποπαγίδες λειτουργούσαν και ο ποταμός ήταν καθαρός. Μετά όμως κάποιοι καταστρέψανε τις λασποπαγίδες και όλη η λάσπη του λατομείου, με την πρώτη βροχή, κατεβαίνει στον όρμο του Κινιού. Επειδή η εταιρεία είναι πολυεθνική σκεφτόμουν να προσφύγω στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εδώ γίνεται βιασμός της φύσης.  Όμως, κατά πληροφορίες μου τα φράγματα αυτά τα γκρέμισε ο δήμος. Δεν ξέρω γιατί.
Υπάρχει ελπίδα να ζωντανέψει ο όρμος;
Ένα σχέδιο που είχα πριν από 4-5 χρόνια, για να ξαναζωντανέψει ο όρμος, ήταν να φτιάχναμε σε συνεργασία με το δήμο τεχνητούς υφάλους, γιατί υπάρχουν νεκρωμένα σημεία του βυθού που μπορείς να τα κάνεις καταφύγιο για ψάρια και μετά να τα απελευθερώσεις, παντού γίνεται αυτό, είχα ολοκληρωμένες μελέτες, υπήρχε πρόγραμμα της Ε.Ε. αλλά ο δήμος με ειδοποίησε 5-6 μήνες μετά τη λήξη της προθεσμίας.
Μέσα σε μια σπηλιά στο Γλάροντα ζει μια μεγάλη φώκια. Το χειμώνα έρχεται από το Γλάροντα μέσα στο Κίνι και ψαρεύει δίπλα στο μόλο. Έχει 2,5 μ. μήκος και βάρος 300 κιλά και παραπάνω. Την έχω δει σε μια υποβρύχια σπηλιά. Η είσοδος της σπηλιάς είναι στα 10 μ βάθος. Μπαίνεις σ’ ένα τούνελ εντυπωσιακό και βγαίνεις σ’ ένα τεράστιο θόλο γύρω στα 10 μ. ύψος και 25 μ. διάμετρο και ζει μέσα εκεί. Μονάχη-Μονάχη. Δεν έχει σύντροφο απ’ όσο ξέρω.
Ένα ζευγαράκι φώκιες ζει στο Λανάδο, πάλι Μονάχους-Μονάχους.
Πότε πότε ξεπέφτουν και δελφίνια στον  όρμο.
¨Εχουν ηλικία τα ψάρια;
Βέβαια. Δεν ξέρουμε πόσο μπορούν να ζήσουν κάτω από ιδανικές συνθήκες, αλλά παθαίνουν κι αυτά. Την ηλικία του ψαριού τη βλέπεις από το λέπι. Τα λέπια των ψαριών είναι σαν τους κορμούς των δέντρων. Κάθε 6, νομίζω, μήνες προστίθεται ένας κύκλος.
Για πες μου γοργόνες έχει στο βυθό;
Γοργόνια; Υπάρχουν αλλά σε μεγάλα βάθη, από 40 μ. και κάτω. Είναι όμορφα με τα φτερά τους που είναι σαν δαντέλα. Όσο για γοργόνες έχω δει έξω από το νερό.

*Ο Κυριάκος Μπούκας είναι δύτης, και από το 1998 μέχρι το 2005 υπήρξε μέλος του ΔΣ και Έφορος Θαλασσίων και Υποβρυχίων δραστηριοτήτων στο Ναυτικό Οικολογικό και Πολιτιστικό Όμιλο Κινίου.