Ο επιφανής νομικός μιλάει στο ΟΙΚΟ για την περιβαλλοντική νομοθεσία και την πολιτική και τονίζει ότι «κάθε δραστηριότητα που δεν σταθμίζει το περιβάλλον αντίκειται στο Σύνταγμα».
  
Πολλοί χαρακτηρίζουν το Ε΄ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας «οικολογικό», καθώς με τις αποφάσεις του δεν έχει διστάσει να μπλοκάρει ακόμα και δημόσια έργα εκατομμυρίων ευρώ, κρίνοντας ότι θα βλάψουν το περιβάλλον. Ο ίδιος ο πρόεδρός του, επιφανής νομικός κ. Κωνσταντίνος Μενουδάκος αρνείται το χαρακτηρισμό, σημειώνοντας ότι το ΣτΕ απλώς ερμηνεύει και εφαρμόζει το Σύνταγμα. Ο κ. Μενουδάκος παρατηρεί ότι την τελευταία δεκαετία η περιβαλλοντική μας νομοθεσία αποδυναμώνεται συστηματικά με διαδοχικούς νόμους «παραθυράκια». Παράλληλα, κατακρίνει την προσπάθεια της Πολιτείας να αποφύγει τον έλεγχο του ΣτΕ, χαρακτηρίζοντάς την πράξη παθογένειας. Και σημειώνει ότι το περιβάλλον είναι δευτερεύον ζήτημα στην ατζέντα των Ελλήνων πολιτικών...

Αν αύριο γινόταν ανασχηματισμός και σας καλούσε ο πρωθυπουργός, να αναλάβετε το ΥΠΕΧΩΔΕ, τι θα κάνατε από τη θέση του υπουργού;

Αυτό δεν προβλέπω να συμβεί ποτέ και ούτε θα το ήθελα! (Γέλια) Είναι άλλη η δουλειά του πολιτικού και άλλη του δικαστή. Θα σας πω όμως τι θα ήθελα κατά την άποψή μου να κάνει ένας υπουργός. Κατ' αρχάς, δεν θα ήθελα να αλλάζει τους νόμους, αμελέτητα και σπασμωδικά...

Θα κάνατε κάτι πιο δραστικό, όπως π.χ. να απαγορεύατε την εκτός σχεδίου δόμηση;

Πρόκειται για ένα ακανθώδες ζήτημα, ένας νομικός είναι εύκολο να το πει, αλλά δεν ξέρω αν θα ήταν εύκολο για έναν πολιτικό να επιβάλει ξαφνικά μια τέτοια ριζική ανατροπή στη νοοτροπία του κόσμου. Μπορείς όμως να επιβάλεις ρυθμίσεις τέτοιες που να περιορίσεις, όχι να απαγορεύσεις εντελώς, την εκτός σχεδίου δόμηση, π.χ. στις αγροτικές περιοχές.

Ναι, αλλά βλέπετε τι γίνεται στα νησιά. Εκμεταλλεύονται την αρτιότητα με αποτέλεσμα ο καθένας να χτίζει ό,τι θέλει όπου θέλει...

Ισως ειδικά για τα νησιά να μπορούσε να γίνει μια ρύθμιση, ώστε να υπαχθούν ολόκληρα στους χαρακτηρισμούς που προβλέπει η νομοθεσία -π.χ. προστατευόμενης περιοχής ή ειδικού κάλλους- και να απαγορευθεί εντελώς η δόμηση, προκειμένου να ανακοπούν οι οικιστικές πιέσεις. Μια άλλη πρόβλεψη θα μπορούσε να είναι το εξής: τα χωροταξικά σχέδια να ορίζουν το χαρακτήρα μιας περιοχής -π.χ. αγροτική- και στην περιοχή αυτή να μην επιτρέπεται να χτιστεί πρώτη ή δεύτερη κατοικία, παρά μόνον π.χ. ένα ελαιουργείο ή μια αγροικία. Πιστεύω ότι δεν είναι εφικτό να επιβληθεί ολική απαγόρευση στην εκτός σχεδίου δόμηση, αλλά θεωρώ ότι είναι εφικτό να επιβληθεί ολική απαγόρευση ανά περιοχές. Και τελικά ίσως θα έπρεπε.

Πρόσφατα σε μια εκδήλωση είπατε πως παρ' ότι δεν είναι ο ρόλος του δικαστή να καθορίζει το νομοθετικό πλαίσιο, μερικές φορές αναγκάζεται να το κάνει. Για ποιο λόγο;

Για να καλύψει κενά της νομοθεσίας. Ο δικαστής είναι υποχρεωμένος να βρει έναν κανόνα στον οποίο θα υπαγάγει κάθε περίπτωση. Εφόσον ο κανόνας είναι ήδη διαμορφωμένος πλήρως στη νομοθεσία, τότε η υπαγωγή κάθε περίπτωσης είναι εύκολη δουλειά. Μπορεί όμως να μην είναι ολοκληρωμένος, πράγμα που συνέβαινε συχνά μέχρι πριν από μερικά χρόνια στα θέματα του περιβάλλοντος. Υπήρχε δηλαδή μια συνταγματική διάταξη, η οποία έπρεπε να υλοποιηθεί με λεπτομερέστερους κανόνες που έπρεπε στη συνέχεια να θέσει ο νομοθέτης. Οσο δεν τους έθετε ή όσο τους έθετε ατελώς ή με στρεβλό τρόπο, τόσο ο δικαστής εκαλείτο να διαμορφώσει εκείνος κάποιον κανόνα, που να στήριζε το πνεύμα του Συντάγματος.

Yπάρχει δηλαδή έλλειμμα περιβαλλοντικής νομοθεσίας;

Τώρα πια κανείς δεν μπορεί να μιλήσει για έλλειμμα. Χαρακτηριστικά είναι τα στάδια που ακολούθησε η περιβαλλοντική νομοθεσία από το 1975 και μετά. Το '75 έγινε μια συνταγματική διάταξη, το άρθρο 24, που αφορούσε στην προστασία του Συντάγματος και στην αρχή της πρόληψης και έθετε την ανάγκη χωροταξικού σχεδιασμού.

Το άρθρο 24 έπρεπε να υλοποιηθεί με κάποια περαιτέρω νομοθετήματα, τα οποία ανέμεναν τα δικαστήρια τη δεκαετία του '70. Οσο αυτό αργούσε, τόσο το δικαστήριο αισθανόταν την ανάγκη να θέσει κάποιους δικούς του κανόνες, που να στηρίζονταν απευθείας στο Σύνταγμα.

Ενα τέτοιο παράδειγμα αφορά την ανάγκη χωροταξικού σχεδιασμού. Οσο δεν υπήρχε νόμος, το δικαστήριο αναγκάστηκε να εφαρμόζει απευθείας το Σύνταγμα, ζητώντας να καταρτιστούν και να εγκριθούν χωροταξικά σχέδια και διαμηνύοντας πως, όσο αυτό δεν γίνεται, συνάγονται κάποιες συνέπειες, λ.χ. δεν μπορούν να ιδρύονται βιομηχανίες. Πρέπει να προηγηθεί το χωροταξικό σχέδιο για να θέσει τους κανόνες και το πλαίσιο ώστε να λειτουργήσει μια βιομηχανία, ένα ξενοδοχείο ή κάποια άλλη σημαντική δραστηριότητα.

Ολα αυτά τα χρόνια, όμως, ιδρύονταν και βιομηχανίες και ξενοδοχεία...

Ναι και αυτό οφείλεται στην αδυναμία του δικαστικού ελέγχου να επιβάλει την έννομη τάξη γενικώς, καθώς την κρίνει μόνο κατά περίπτωση. Μετά, εναπόκειται στην Πολιτεία να εφαρμόσει την όποια λύση έδωσε σε μια περίπτωση το ΣτΕ, χωρίς να είναι υποχρεωμένη νομικά να επεκτείνει τη λύση και σε άλλες περιπτώσεις.

  
Φτάνουμε λοιπόν στην περίοδο από το 1985 - 86 και μετά. Τι άλλαξε στην περιβαλλοντική νομοθεσία;

Εκείνη την περίοδο έγινε κάτι σημαντικό: θεσπίστηκε ο νόμος για την προστασία του περιβάλλοντος, σε εφαρμογή κοινοτικής νομοθεσίας. Αυτή η οδηγία είναι σταθμός στην προστασία του περιβάλλοντος, γιατί όρισε ότι προκειμένου να επιτρέψεις κάποια δραστηριότητα που από τη φύση της έχει συνέπειες στο περιβάλλον, πρέπει να υπάρχει μια εκ των προτέρων εκτίμηση των επιπτώσεων. Καθιέρωσε λοιπόν τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), θεσμός που θα ήταν πολύ σημαντικό να εφαρμοζόταν σωστά. Μέχρι τότε ο καθένας μπορούσε να κάνει οπουδήποτε οτιδήποτε, με μικρούς στοιχειώδεις περιορισμούς. Η ΜΠΕ έπρεπε να προβλέψει εκ των προτέρων τις συνέπειες στο περιβάλλον και να θέσει κάποιους όρους για να τις περιορίσει, π.χ. να ορίσει ποια είναι η καταλληλότερη θέση για μια δραστηριότητα. Εάν οι μελέτες ήταν σωστές, τα πράγματα θα ήταν πολύ καλύτερα από πλευράς περιβάλλοντος.

Τι συνέβη όμως;

Πρώτον, η διοίκηση σε όλα τα επίπεδα και η πολιτική εξουσία δεν ενστερνίστηκαν αυτή τη νέα νοοτροπία και είτε δεν τηρούσαν καθόλου τη νομοθεσία είτε την τηρούσαν κατά τρόπο τυπικό. Υπήρχαν δηλαδή ΜΠΕ... για τα μάτια του κόσμου. Εβλεπες μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, που ήταν πατέντες η μία της άλλης. Ανεξάρτητα αν το έργο θα γινόταν σε μια ορεινή περιοχή της Ηπείρου ή σε μια πεδινή της Πελοποννήσου, οι ΜΠΕ προέβλεπαν τις ίδιες επιπτώσεις στο περιβάλλον και κατέληγαν στα ίδια μέτρα.

Ερχόμαστε, λοιπόν, στο σήμερα. Διαθέτουμε πλέον ένα σύνθετο νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο, όμως, παραμένει διάτρητο, με κενά και «παραθυράκια».

Τα «παραθυράκια» είναι μια βασική αδυναμία της νομοθεσίας. Ενώ θεσπίστηκαν 2 - 3 βασικοί καλοί νόμοι, άρχισαν -ιδίως την τελευταία δεκαετία- είτε να θεσπίζονται εξαιρέσεις από βασικά νομοθετήματα, ή να θεσπίζονται ειδικοί νόμοι για να αντικρούσουν μια λύση που έδωσε το ΣτΕ. Ο νομοθέτης, δηλαδή, δεν μετέβαλε το νομοθετικό πλαίσιο γενικότερα, αλλά θέσπιζε ένα νόμο ειδικά για να αποφύγει τον δικαστικό έλεγχο.

Αυτή την εξέλιξη την είδαμε πολύ έντονα προ-ολυμπιακά, με το μανδύα του κατεπείγοντος και εξακολουθούμε και τη βλέπουμε και σήμερα, λ.χ. στον Αχελώο, στο Βοτανικό. Ποια ήταν η πρώτη περίπτωση που έγιναν διοικητικές πράξεις μέσω νόμου;

Αν θυμάμαι καλά ήταν οι πράξεις που προέβλεψαν περιβαλλοντικούς όρους για το αεροδρόμιο των Σπάτων και για τη γέφυρα Ρίου - Αντιρρίου.

Πιστεύετε ότι η πρακτική αυτή δεν θα σταθεί νομικά;

Αυτό είναι ένα ζήτημα που εκκρεμεί σε δύο υποθέσεις. Στην προσφυγή για το εμπορικό κέντρο «The Mall», που έχει δικαστεί από το Ε΄ Τμήμα, αλλά δεν έχει εκδοθεί ακόμα απόφαση και στην προσφυγή για την εκτροπή του Αχελώου, που ήρθε ένας νόμος και έκανε τα πάντα. Ισως, το λέω με επιφύλαξη, να ισχύει και στην περίπτωση του γηπέδου του Παναθηναϊκού.

Εσάς ως ανώτατο δικαστικό πώς σας κάνει να αισθάνεστε αυτή η πρακτική;

Πιστεύω ότι είναι μια παθογένεια του συστήματος. Δεν θέλω να εκφράσω περισσότερες σκέψεις επειδή εκκρεμούν οι υποθέσεις, αλλά θα κάνω την εξής επισήμανση: η κλασική θεωρία έλεγε ότι ναι μεν υπάρχει διάκριση των εξουσιών, αλλά ο νομοθέτης μπορεί να υποκαταστήσει τη διοίκηση σε κάποια έργα της. Αυτή η θεωρία βέβαια είχε διδαχθεί όταν ο νομοθέτης προχωρούσε σε μια τέτοια κίνηση με μεγάλη φειδώ. Οσο επεκτείνεται αυτή η πρακτική, οδηγεί σε μια ανατροπή στην ισορροπία του πολιτεύματος, στη σχέση των εξουσιών.

Για ποιο λόγο προσπαθεί η πολιτεία να παρακάμψει το ΣτΕ;

Γιατί πιθανολογεί την ακύρωση κάποιων έργων που έχει στο πρόγραμμά της.

Πολλοί πολιτικοί, ανάμεσα στους οποίους και ο σημερινός υπουργός ΠΕΧΩΔΕ κ. Σουφλιάς, έχουν μιλήσει για «εμμονές» του ΣτΕ αναφερόμενοι σε αποφάσεις που μπλόκαραν έργα. Εσείς ως επικεφαλής του Ε΄ Τμήματος του ΣτΕ, τι απαντάτε σε όσους πολιτικούς εκφράζουν δυσαρέσκεια για το ρόλο του ΣτΕ;

Οταν μιλάμε για εμμονές, σημαίνει ότι αποδίδουμε πρόθεση στους δικαστές. Αυτό μπορώ να βεβαιώσω ότι δεν ισχύει. Δεν υπάρχει πρόθεση να υποκαταστήσουμε τον πολιτικό ούτε θέλουμε να επιβάλουμε την προσωπική μας ηθική - γιατί αυτό υπονοεί η λέξη «εμμονή». Για εμάς τίθεται μόνο θέμα εφαρμογής διατάξεων. Ως προς αυτό δεν μπορώ να πω ότι οι αποφάσεις του ΣτΕ είναι πάντοτε σωστές, ότι δεν έχουν ποτέ λάθη, αυτό είναι αναπόφευκτο. Γι' αυτό και ορισμένες φορές η νομολογία αλλάζει.

Δέχεστε το χαρακτηρισμό «οικολογικό» για το Ε΄ Τμήμα;

Οχι, γιατί το «οικολογικός» είναι ένα επίθετο που προσήκει σε μια αγωνιστική διάθεση, ταιριάζει περισσότερο στις περιβαλλοντικές οργανώσεις. Ενώ το Ε΄ Τμήμα απλώς εφαρμόζει τη νομοθεσία στα ζητήματα που αφορούν το περιβάλλον. Προσέξτε όμως: η νομοθεσία δεν μπορεί παρά να είναι οικολογική. Αν δεν λαμβάνει πρόνοια για το περιβάλλον έρχεται σε ευθεία σύγκρουση με το Σύνταγμα, αλλά και το κοινοτικό δίκαιο.

Από νομικής άποψης, λοιπόν, οτιδήποτε μη οικολογικό είναι αντισυνταγματικό.

Οτιδήποτε δεν σταθμίζει το στοιχείο περιβάλλον και επιτρέπει την άσκηση μιας δραστηριότητας που δημιουργεί σοβαρές βλάβες στο περιβάλλον είναι αντισυνταγματικό.

Ως πολίτη, τι είναι αυτό που σας ενοχλεί ως προς την προστασία του περιβάλλοντος στην Ελλάδα;

Συχνά με ενοχλεί η συμπεριφορά των πολιτών, που δεν σέβονται το περιβάλλον. Είτε πρόκειται για απλούς πολίτες στην καθημερινή τους συμπεριφορά είτε για επιχειρηματίες, που προσπαθούν να προωθούν οικονομικές δραστηριότητες χωρίς να λαμβάνουν υπόψη το περιβάλλον. Και βεβαίως, με ενοχλούν οι υπηρεσίες του κράτους και της Αυτοδιοίκησης, καθώς πολύ λίγες είναι εκείνες που έχουν πλήρως ενστερνιστεί τη λογική της προστασίας του περιβάλλοντος.

Γιατί λειτουργούν έτσι οι υπηρεσίες, είναι έλλειμμα περιβαλλοντικής παιδείας ή και πολιτικής βούλησης;

Νομίζω είναι και τα δύο.

Πιστεύετε ότι ο Ελληνας πολιτικός δεν έχει ακόμα συνειδητοποιήσει τη σημασία που έχει η προστασία του περιβάλλοντος;

Ναι, νομίζω ότι οι διάφορες κρατικές πολιτικές αντιμετωπίζουν το περιβάλλον ως κάτι δευτερεύον. Για αυτό και συνήθως όσοι φιλοπεριβαλλοντικοί νόμοι θεσπίζονται στην Ελλάδα, έρχονται σε συμμόρφωση με το κοινοτικό δίκαιο.

Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η σημαντικότερη απόφαση που έχει λάβει το ΣτΕ για το περιβάλλον;

Θεωρώ ότι είναι ευεργετικό ένα πλέγμα αποφάσεων που αφορά σε δύο τομείς. Κατά πρώτον, στην ανάγκη ύπαρξης χωροταξικού σχεδιασμού· θεωρώ ότι η πίεση που άσκησαν οι αποφάσεις του ΣτΕ οδήγησε τελικά στην εκπόνηση χωροταξικών σχεδίων. Κατά δεύτερον, η αυστηρότητα με την οποία το ΣτΕ αντιμετώπισε τις μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, προσπαθώντας να δημιουργήσει ένα ασφαλές πλαίσιο για το περιβάλλον.

Πώς κρίνετε το περιβαλλοντικό έργο των τριών τελευταίων υπουργών ΠΕΧΩΔΕ, των κ. Λαλιώτη, Παπανδρέου και Σουφλιά;

Είναι δύσκολο να απαντήσω, παρ' ότι το θέτετε διαχρονικά και διακομματικά, γιατί σε επίπεδο καθημερινής δράσης δεν μπορώ να έχω πλήρη εικόνα, παρά μόνον αποσπασματική από τις υποθέσεις που έρχονται εδώ και συνήθως είναι οι πιο αμαρτωλές. Πιο συγκεκριμένα, μπορώ να μιλήσω μόνο για τη νομοθεσία. Από τη μια πλευρά λοιπόν παρατηρούμε ένα θετικό έργο, για παράδειγμα την κατάρτιση των περιφερειακών χωροταξικών σχεδίων και σήμερα την εκπόνηση του εθνικού και των ειδικών χωροταξικών σχεδίων, που ελπίζω να ολοκληρωθούν σύντομα.

Από την άλλη πλευρά, παρατηρούμε την αρνητική πλευρά: την ψήφιση νόμων που ξηλώνουν τον βασικό κορμό των περιβαλλοντικών και πολεοδομικών διατάξεων. Ή τη θέσπιση εξαιρέσεων που έχουν σκοπό τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων χρήσεων.

Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η νομοθεσία για τα λατομεία. Ενώ θεσπίστηκε ένας νόμος που ορίζει ότι λατομεία ιδρύονται μόνο σε λατομικές περιοχές και καθορίζει μια προθεσμία για τον τερματισμό της θέσπισης λατομείων σε μη λατομικές περιοχές, ακολούθησε ένας νόμος που παρέτεινε την προθεσμία για δύο χρόνια κι ένας δεύτερος, που την παρέτεινε πολύ περισσότερο. Αυτός ο τελευταίος νόμος ακυρώνει τη σωστή πρώτη ρύθμιση και κρίθηκε αντισυνταγματικός από την Ολομέλεια του ΣτΕ.

Εξι αποφάσεις - σταθμοί του Συμβουλίου της Επικρατείας για το περιβάλλον

1. Το Ε΄ Τμήμα του ΣτΕ, με αφορμή την απόφαση χωροθέτησης βιολογικού καθαρισμού στο Γύθειο, κρίνει ότι είναι αναγκαίο οι προβλεπόμενες από το νόμο μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων να έχουν χαρακτηριστικά επιστημονικής μελέτης. Με την απόφαση αυτή απορρίπτει τις ατεκμηρίωτες μελέτες που κατά κανόνα συνόδευαν μεγάλα έργα ως ανίσχυρες (Απόφαση 1520/1993).

2. Το Ε΄ Τμήμα του ΣτΕ δέχεται την αίτηση τριών περιβαλλοντικών οργανώσεων και «μπλοκάρει» για πρώτη φορά την εκτροπή του Αχελώου. Το σκεπτικό είναι πως, λόγω του τεράστιου μεγέθους του έργου, χρειάζεται να γίνει συνθετική μελέτη για το σύνολο των υπο-έργων της εκτροπής και δεν αρκεί η σύνταξη μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων για κάθε έργο ξεχωριστά. Η Ολομέλεια θα ξαναμπλοκάρει την εκτροπή με την απόφαση αρ. 1688/2005, καθώς δεν υπήρξε σχεδιασμός για τη διαχείριση των υδάτων, όπως προβλέπεται από το νόμο. Εκκρεμεί νέα αίτηση ακύρωσης του έργου (Απόφαση 2760/1994).

3. Η Ολομέλεια του ΣτΕ ακυρώνει την περιβαλλοντική άδεια της εταιρείας «TVX Hellas» για την εξόρυξη χρυσού στη Χαλκιδική, κατ' εφαρμογήν της αρχής της πρόληψης και της προφύλαξης του περιβάλλοντος. Βάση για την απόφαση, οι σημαντικές συνέπειες που κρίνεται ότι θα είχε η συγκεκριμένη δραστηριότητα στην περιοχή (Απόφαση 613/2002).

4. Το Ε΄ Τμήμα του ΣτΕ, με αφορμή την υπόθεση χωροθέτησης αιολικού πάρκου στη Λακωνία, ορίζει ότι για την εγκατάσταση αιολικών πάρκων απαιτείται να έχει προηγηθεί χωροταξικό σχέδιο που να τα επιτρέπει. Με την απόφαση αυτή το ΣτΕ άσκησε επιτυχώς πίεση για την εκπόνηση χωροταξικών σχεδίων, καθώς ουσιαστικά «μπλόκαρε» όλες τις επενδύσεις για αιολικά πάρκα (Απόφαση 2569/2004).

5. Το Ε΄ Τμήμα του ΣτΕ απορρίπτει την προσφυγή κατοίκων της Ζακύνθου εναντίον του Οργανισμού Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου του νησιού, επιτρέποντας τη θέσπιση περιοριστικών όρων και απαγορεύσεων στις ιδιοκτησίες τους υπέρ της προστασίας των σκοπών του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου. Παράλληλα ορίζει διαδικασία αποζημίωσης, εφόσον τα μέτρα που λαμβάνονται στερούν τη χρήση της ιδιοκτησίας (Απόφαση 2603/2005).

6. Το Ε΄ Τμήμα του ΣτΕ απορρίπτει σειρά διατάξεων του σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος για την προστασία της Πάρνηθας, απαγορεύοντας την επέκταση κάθε εγκατάστασης στον ορεινό της όγκο. Οπως ορίζει, κάθε απόφαση για την προστασία μιας περιοχής πρέπει να απαγορεύει νέες χρήσεις γης ή την επέκταση υφισταμένων εγκαταστάσεων, εκτός κι αν συντρέχει λόγος δημοσίου συμφέροντος (Απόφαση 305/2006).

--------------------------------------------------------------------------------

Η ταυτότητα του Ε΄ Τμήματος

Το Συμβούλιο της Επικρατείας είναι το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο της χώρας και ακρογωνιαίος λίθος του συστήματος δικαστικού ελέγχου. Ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1929 και έχει καθιερωθεί ως ο ισχυρότερος προστάτης του πολίτη και του δημοσίου συμφέροντος. Το Ε΄ Τμήμα του ΣτΕ ιδρύθηκε το 1991 και άρχισε να λειτουργεί ένα χρόνο αργότερα. Στην αρμοδιότητά του ανήκουν οι υποθέσεις που αφορούν την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, την προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος, τον αιγιαλό και την παραλία, τη χωροταξία, την πολεοδομία και γενικά τη δόμηση, την ίδρυση και τη λειτουργία βιομηχανιών και βιοτεχνιών, μηχανολογικών εγκαταστάσεων, ξενοδοχείων και κτηνοτροφικών μονάδων και τέλος, την εγκατάσταση κεραιών τηλεόρασης, ραδιοφωνίας και κινητής τηλεφωνίας. Επίσης, το Ε΄ Τμήμα είναι υπεύθυνο για την επεξεργασία όλων των σχεδίων Προεδρικών Διαταγμάτων, ανεξαρτήτως αντικειμένου. Στο τμήμα ανήκουν ο πρόεδρός του (από το 2003) κ. Κ. Μενουδάκος, ο αντιπρόεδρος κ. Π.Ν. Φλώρος, οκτώ σύμβουλοι Επικρατείας (4 άνδρες και 4 γυναίκες) και εννέα πάρεδροι (5 άνδρες και 4 γυναίκες).
 
πηγή: KAΘΗΜΕΡΙΝΗ:  4-12-06