Ούτε καθαρή ούτε φθηνή, αλλά εξαιρετικά επικίνδυνη θεωρεί την πυρηνική ενέργεια ο Θανάσης Γεράνιος, αναπληρωτής καθηγητής του τομέα Πυρηνικής Φυσικής και Στοιχειωδών Σωματιδίων του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μεστός στο λόγο του και αποκαλυπτικός, ο καθηγητής «φωτίζει» έναν -έναν τους σκοτεινούς διαδρόμους του πυρηνικού παρασκηνίου.

Τι θα απαντούσατε σε αυτούς που υποστηρίζουν ότι η πυρηνική είναι φθηνή και καθαρή μορφή ενέργειας;

Είναι μυθεύματα. Καθαρή είναι μόνο οπτικά, γιατί η ραδιενέργεια δεν φαίνεται. Μην ξεχνάτε ότι ο πυρηνικός αντιδραστήρας είναι ένα μόνον κομμάτι του παζλ. Η ρύπανση πρέπει να εξεταστεί σε όλα τα υπόλοιπα κομμάτια: τη μονάδα εξόρυξης του ουρανίου, τη μονάδα που ξεχωρίζει και καθαρίζει το ουράνιο από τα υπόλοιπα χημικά στοιχεία, τη μονάδα εμπλουτισμού, τη μονάδα επεξεργασίας των πυρηνικών αποβλήτων και τη μονάδα προσωρινής φύλαξής τους. Αντίθετα με αυτό που υποστηρίζουν μερικοί, ότι δηλαδή ο αντιδραστήρας δεν συμβάλλει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, το σύνολο όλων των βοηθητικών μονάδων μαζί με τον αντιδραστήρα εκπέμπουν στην ατμόσφαιρα ένα ικανό ποσό θερμότητας.

Να μιλήσουμε και για το επιχείρημα της οικονομίας. Αν στο κόστος της πυρηνικής κιλοβατώρας συνυπολογίσουμε τα έξοδα για τη λειτουργία όλων των βοηθητικών μονάδων του αντιδραστήρα, το επιχείρημα καταρρίπτεται εύκολα. Επιπλέον, έπειτα από 30 περίπου χρόνια ο κάθε αντιδραστήρας πρέπει να διαλυθεί και ο ίδιος να γίνει πυρηνικό απόβλητο. Το κόστος της διαδικασίας μπορεί να ανέλθει στο 50% του κόστους ενός νέου αντιδραστήρα.

Πόσο ασφαλής είναι ένας σταθμός σε μια σεισμογενή περιοχή;

Η ασφάλεια είναι συνάρτηση κόστους. Η Ιαπωνία είναι έντονα σεισμογενής χώρα, αλλά έχει επενδύσει τεράστια κεφάλαια στην ασφάλεια και το έχει πετύχει. Η Τουρκία, όμως, είναι σε θέση να το κάνει;

Σήμερα έχει προστεθεί και ο κίνδυνος από τρομοκρατικές ενέργειες.

Τα πυρηνικά εργοστάσια είναι ένας ελκυστικός και ευάλωτος στόχος. Είχαν υπολογίσει ότι ακόμα κι αν έπεφτε πάνω στον πυρηνικό σταθμό ένα αεροπλάνο παλιού τύπου, ο προστατευτικός θόλος από ατσάλι θα άντεχε. Αν όμως πέσει κάποιο σκάφος καινούργιου τύπου, κανένας σύγχρονος σταθμός δεν θα άντεχε, σύμφωνα με όσα έχουν ανακοινώσει υπευθύνοι των γερμανικών και των αμερικανικών πυρηνικών σταθμών. Το γεγονός ότι οι αμερικανικοί σταθμοί εξοπλίζονται με αντιαεροπορικά σημαίνει κάτι. Ακόμα κι αν ένα τρομοκρατικό χτύπημα δεν προκαλέσει πυρηνικό ατύχημα, μπορεί να καταστρέψει το συμβατικό μέρος του εργοστασίου και να στερήσει από ένα κράτος 1.000 MW ισχύος.

Γιατί πιστεύετε ότι προωθείται σήμερα η πυρηνική σαν εναλλακτική μορφή ενέργειας;

Οι εταιρείες κατασκευής πυρηνικών αντιδραστήρων υπάρχουν σε κράτη που έχουν πυρηνικούς σταθμούς, αλλά δεν κατασκευάζουν πια νέους αντιδραστήρες στο έδαφός τους. (Mοναδική εξαίρεση στο φαινόμενο αυτό, η Γαλλία, στην οποία το 85% της ενέργειας που παράγεται, είναι πυρηνική). Γίνεται προσπάθεια, λοιπόν, να εγκαθίστανται νέοι αντιδραστήρες σε κάποια κράτη όπως η Βουλγαρία και η Ρουμανία, ώστε να μπορούν οι ενεργοβόρες χώρες, όπως είναι η Γερμανία, να αγοράζουν το «πυρηνικό» ρεύμα από κοντινά κράτη αποφεύγοντας τους κινδύνους από αντιδραστήρες εγκατεστημένους στο δικό τους έδαφος. Υπάρχει όμως και κάτι άλλο. Σήμερα, λειτουργούν για ηλεκτροπαραγωγή 440 περίπου αντιδραστήρες. Σε 10 χρόνια οι μισοί θα έχουν «γεράσει», θα πρέπει να κλείσουν και να μετατραπούν οι ίδιοι σε πυρηνικά απόβλητα. Γι' αυτό οι εταιρείες προσπαθούν να βρουν επιχειρήματα για να κατασκευάσουν νέους. Η Αμερική το κάνει για λόγους γεωπολιτικής κυριαρχίας. Γι' αυτό και βλέπετε ότι έχει δύο μέτρα και δύο σταθμά για τις χώρες που θέλουν να εγκαταστήουν πυρηνικούς σταθμούς (για παράδειγμα, Ιράν - Τουρκία).

Υποστηρίζεται όμως ότι οι αντιδραστήρες της νέας γενιάς είναι ασφαλέστεροι και καλύτεροι.

Δεν υπάρχουν τόσο μεγάλες διαφορές που να μειώνουν τους κινδύνους. Οι πυρηνικοί αντιδραστήρες ήταν ένα επιστημονικό προϊόν που ολοκληρώθηκε πριν από πολλά χρόνια. Τώρα πια είναι εμπορικό προϊόν. Η επιστήμη δεν έχει να μάθει ούτε να προσφέρει πια στην τεχνολογία της σχάσης. Η κατάργηση των αντιδραστήρων δεν έχει πλέον κανένα επιστημονικό κόστος. Το μέγιστο της ωφέλειας που μπορεί να έχει μια κοινωνία από τη ραδιενέργεια, το έχει δώσει στη διαγνωστική και θεραπευτική ιατρική, στην εγκληματολογία, τη συντήρηση έργων τέχνης, στον προσδιορισμό της ηλικίας αρχαίων ευρημάτων και στις «φωτογραφίσεις» τοίχων με νετρόνια για να δούμε πώς έχει κατασκευαστεί χωρίς να καταστρέψουμε ούτε ένα μόριο. Τα πυρηνικά είναι μια σταγόνα στον ωκεανό της πυρηνικής φυσικής.

Ποια ακτίνα μπορεί να πλήξει ένα ατύχημα;

Το ραδιενεργό νέφος διαμορφώνεται από τις τοπικές μετεωρολογικές συνθήκες και δεν γνωρίζουμε ποιες θα είναι αυτές, αν και όταν γίνει κάποιο ατύχημα. Είναι παραπλανητικό να μιλάμε με θεωρητικά μοντέλα. Η ακτίνα δράσης μπορεί να φθάνει αρκετές εκατοντάδες χιλιόμετρα αν είναι σαν το Τσερνομπίλ - που δεν ήταν και το μεγαλύτερο ατύχημα.

Πόσο ραδιενεργός είναι ο ίδιος ο αντιδραστήρας;

Eνας πυρηνικός αντιδραστήρας δεν μπορεί να συγκρατήσει το 100% της ραδιενέργειας που εκπέμπει, γιατί τα φίλτρα και η σχετική θωράκιση κοστίζουν πανάκριβα - πολύ περισσότερο απ' ό,τι η περίθαλψη των εργαζομένων που θα έχουν επιπτώσεις από την απορρόφηση της ραδιενέργειας. Και οι θάνατοι κοστολογούνται. Επικρατεί λοιπόν η οικονομική λογική, ότι συμφέρει να υπάρχει θωράκιση 98% αντί 100% και να υπάρχουν κάποιες επιπτώσεις στην υγεία των εργαζομένων παρά να πληρώσει κανείς πανάκριβα την τέλεια θωράκιση. Δεν είναι τυχαίο ότι οι εργαζόμενοι στα πυρηνικά εργοστάσια έχουν δεκαπλάσιο όριο επιτρεπτής δόσης ραδιενέργειας απ' ό,τι εμείς που είμαστε εκτός.

Είναι λύση η σύντηξη;

Στην σύντηξη δεν μπορεί ένα ατύχημα να εξελιχθεί με τη μορφή της έκρηξης και δεν υπάρχει περιορισμός πρώτης ύλης, γιατί το υδρογόνο και το τρίτιο υπάρχουν στο νερό. Επίσης, δεν παράγεται πλουτώνιο, προϊόντα δηλαδή τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για πυρηνικά όπλα. Αυτά τα χαρακτηριστικά δημιουργούν μια αισιόδοξη προοπτική και διαφοροποιούν αυτήν την ενέργεια από την άλλη.

Το πρόβλημα είναι τεχνολογικό. Να βρεθούν τα υλικά που πρέπει να έχει ο αντιδραστήρας ώστε να ευνοεί τη σύντηξη και ο τρόπος μετατροπής της παραγόμενης ενέργειας σε ηλεκτρική. Σήμερα, έχουν πετύχει σύντηξη για 3 μόνο δευτερόλεπτα, σε αντίθεση με τη σχάση που πραγματοποιείται 24 ώρες το εικοσιτετράωρο. Το πρόβλημα, λοιπόν, είναι τεχνικό.

Τα 5 μεγαλύτερα ατυχήματα

Τα πρώτα πυρηνικά ατυχήματα σημειώθηκαν το 1945 που ξεκίνησαν οι πυρηνικές δοκιμές. Αν σε αυτά προσθέσουμε τις διαρροές, τη βύθιση πυρηνικών υποβρυχίων, τις βόμβες με πυρηνικές κεφαλές που έχουν ριφθεί στη θάλασσα και τις περιπτώσεις παράνομης αποθήκευσης πυρηνικών αποβλήτων, έχουν καταγραφεί περίπου 300 περιστατικά μόλυνσης από το 1940 έως το 2002, που κυκλοφόρησε η Greenpeace ένα «ημερολόγιο ατυχημάτων». Τα πιο σημαντικά από αυτά ήταν:

1  12 Δεκεμβρίου 1952. Σταθμός Chalk River, Καναδάς. Από ανθρώπινο λάθος έμειναν ανοιχτές οι ράβδοι ελέγχου στον πρώτο μεγάλο αντιδραστήρα και για να αποφύγουν την έκρηξη άδειασαν 4 τόνους ραδιενεργό νερό στο παρακείμενο ποτάμι.Το εργοστάσιο εγκαταλείφθηκε.

2  10 Οκτωβρίου 1957. Σταθμός του Windscale (σημερινό Shellafiled),Μ. Βρετανία. Η έκρηξη σε έναν από τους δύο αντιδραστήρες προκάλεσε το χειρότερο πυρηνικό ατύχημα μέχρι το Τσερνομπίλ. Τρεις τόνοι ουρανίου έπιασαν φωτιά, με αποτέλεσμα να απελευθερωθούν στην ατμόσφαιρα 700 terabecquerels του ραδιοϊσοτόπου I-131. To γεωργικά προϊόντα και το γάλα που παράγονταν 500 τ.χ. γύρω από το εργοστάσιο έπρεπε να καταστραφούν.

3 5 Οκτωβρίου 1966. Lagoona Beach, Ντιτρόιτ. Ο αντιδραστήρας ανέβασε θερμοκρασία. Η βλάβη αποκαταστάθηκε 4 χρόνια αργότερα και κόστισε 132 εκατ. δολάρια. Δύο χρόνια μετά, το εργοστάσιο έκλεισε γιατί δεν ανανεώθηκε η άδεια λειτουργίας.

4  28 Μαρτίου 1979. Three Mile Island, Πενσιλβάνια. Το δεύτερο μεγαλύτερο ατύχημα. Η διαρροή δεν ήταν μεγάλη αλλά χρειάστηκαν πέντε μέρες για να διαγνώσουν το πρόβλημα.

5  26 Απριλίου 1986. Τσερνομπίλ, Ουκρανία. Oλα άρχισαν από την κακή λειτουργία του συστήματος παροχής ψυκτικού νερού στον πυρήνα του αντιδραστήρα. Η θερμοκρασία στον πυρήνα έφτασε τους 3.000 βαθμούς Κελσίου, με αποτέλεσμα να λιώσει το καύσιμο, να εκραγεί και να ανατιναχθεί η οροφή του κτιρίου. Ενα νέφος ραδιενεργών υλικών εκλύθησαν στην ατμόσφαιρα σκοτώνοντας από 50(1) έως 50.000(2) ανθρώπους στην περιοχή και προκαλώντας προβλήματα σε άλλα 7 εκατομμύρια άτομα στις περιοχές όπου έφτασε το νέφος.
 
πηγή: ΟΙΚΟ της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ, 8-04-06