Το ιδιαίτερα ελκυστικό φυσικό περιβάλλον σε συνδυασμό με το μοναδικό ανθρωπογενές τοπίο της Ελλάδας αποτελεί ισχυρό πόλο έλξης για τον τουρισμό. Ο τουρισμός είναι μία σημαντική οικονομική δραστηριότητα που αντιστοιχεί στο 6% του ΑΕΠ της χώρας. Μετά από μία περίοδο ταχύτατης ανάπτυξης, δύο περίπου δεκαετιών (ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης ήταν 4% τη δεκαετία του '80), ο αριθμός των αλλοδαπών τουριστών που έφταναν στη χώρα σταθεροποιήθηκε περί τις 12 εκατομμύρια αφίξεις ετησίως.
Μετά την εξασθένιση της μαζικής τουριστικής ανάπτυξης, διαπιστώθηκε βαθμιαία η σημαντική επίπτωσή της στο περιβάλλον. Στην πραγματικότητα η ασθμαίνουσα αύξηση της τουριστικής δραστηριότητας τα τελευταία χρόνια συνοδεύτηκε από μείωση του σχετικού εισοδήματος του τομέα κατά 6% από το 1994. Η περιβαλλοντική υποβάθμιση αποτελεί έναν από τους βασικότερους παράγοντες που οδήγησαν σε αυτή τη μείωση.

Οι πλέον ευαίσθητες στην τουριστική πίεση περιοχές είναι φυσικά οι παράκτιες, στις οποίες συγκεντρώνεται και ο κύριος όγκος των τουριστών. Η υπερανάπτυξη τουριστικών υπηρεσιών, βασισμένη στη λογική των υψηλών ρυθμών ανάπτυξης, κατέληξε στην υπερπροσφορά κλινών. Παρά την πολιτική χαμηλών τιμών για την προσέλκυση οργανωμένου μαζικού τουρισμού, ο βαθμός πληρότητας των ξενοδοχείων δεν ξεπερνά το 70% κατά την διάρκεια της τουριστικής περιόδου.
Εκτός από την εποχιακή και χωρική συγκέντρωση του τουρισμού κατά τη θερινή περίοδο στις παράκτιες περιοχές, η βασική αιτία για την υποβάθμιση του παράκτιου περιβάλλοντος είναι η συνακόλουθη με τον τουρισμό αστικοποίηση. Η εξάπλωση αυθαιρέτων θερινών κατοικιών και ενοικιαζομένων δωματίων, η αύξουσα προσέλκυση ποικίλων οικονομικών δραστηριοτήτων και η υψηλή πυκνότητα οδικών αρτηριών και άλλων υποδομών, στοιχειοθετούν μείζονες διαταραχές για το περιβάλλον.
Η απασχόληση στον τουριστικό τομέα, αν και εποχιακή, είναι αρκετά καλοπληρωμένη ώστε να προσελκύει τους εργαζόμενους στον γεωργικό τομέα. ?μεσο αποτέλεσμα αυτής της αλλαγής είναι η εγκατάλειψη των καλλιεργούμενων εκτάσεων, ειδικά στις νησιωτικές περιοχές, με αρνητικές επιπτώσεις στο παραδοσιακό ελληνικό τοπίο και στην καθημερινή ζωή των κατοίκων. Η εκτεταμένη καταστροφή των αναβαθμών έχει μεγάλες επιπτώσεις στην υδατική οικονομία και τη βιοποικιλότητα των νησιών.
Η πλέον οφθαλμοφανής επίπτωση της πίεσης στο παράκτιο περιβάλλον είναι ο συνωστισμός στις παραλίες. Η αλόγιστη κατανάλωση νερού κατά την άνομβρη περίοδο, προκαλεί πιέσεις στους υδάτινους πόρους, ιδιαίτερα στα μικρά νησιά με χαμηλή βροχόπτωση. Η υψηλή ζήτηση νερού και ιδιαίτερα η υπεράντληση έχει πολλαπλές επιπτώσεις σε αυτές τις περιοχές, όπως η μη-αντιστρεπτή υφαλμύρωση των υπόγειων υδροφορέων.

Η τουριστική βιομηχανία είναι, επίσης, παραγωγός μεγάλων ποσοτήτων στερεών αποβλήτων. Οι τοπικές αρχές είναι αδύνατον, τις περισσότερες φορές, να αντεπεξέλθουν αποτελεσματικά σε αυτή την παραγωγή. Ο καθαρισμός των ακτών με τη χρήση ειδικών μηχανημάτων έχει γίνει κοινή πρακτική. Φόβοι, όμως, έχουν εκφραστεί ότι αυτές οι μέθοδοι προκαλούν διάβρωση και καταστρέφουν τις παραλίες.
Η επεξεργασία λυμάτων, η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος, οι ιατρικές και άλλες υπηρεσίες, παρουσιάζονται συχνά ανεπαρκείς κατά τις περιόδους αιχμής. Παρ΄ όλα αυτά η πλέον ορατή διαταραχή είναι η πληθώρα οδικών αρτηριών κατά μήκος των ακτών που οδηγούν στους τουριστικούς προορισμούς.
Η μεγάλη γεωγραφική και κλιματική ποικιλότητα, σε συνδυασμό με την εναλλαγή του ελληνικού φυσικού και ανθρωπογενούς τοπίου, καθιστά ανασφαλές οποιαδήποτε αβίαστο γενικό συμπέρασμα. Η ποιότητα του περιβάλλοντος και οι απειλές από την τουριστική δραστηριότητα δεν μπορούν παρά να εξετασθούν μόνο κατά περίπτωση.

Η πρόσφατη αλλαγή πολιτικής στην κατεύθυνση της διασποράς -χωρικής και χρονικής- του τουρισμού, συνιστά μία προσπάθεια να αντιμετωπισθούν τα προβλήματα από την τουριστική δραστηριότητα και να ενισχυθεί η αγορά. Η πολιτική αυτή δείχνει πολλά υποσχόμενη οικονομικά για τις παραμελημένες έως τώρα αγροτικές περιοχές και παρουσιάζεται φιλική προς το περιβάλλον.
Με μια προσεκτικότερη ματιά όμως, η εφαρμογή αυτής της πολιτικής αφήνει κάποια ερωτηματικά τόσο από οικονομική όσο και από περιβαλλοντική άποψη, καθώς επιδοτεί την κατασκευή πολυτελών ξενοδοχειακών μονάδων, μαρίνων και γηπέδων γκολφ. Πολλές από τις ήδη κατασκευασμένες μαρίνες δεν είναι λειτουργικές, αφού στερούνται επαρκούς εξοπλισμού. Οι εγκαταστάσεις γκολφ είναι αμφιλεγόμενες, κυρίως λόγω των υψηλών απαιτήσεων σε υδατικούς πόρους. Τέλος, επιχορηγήσεις δίνονται για πίστες σκι, οι οποίες όμως συχνά κατασκευάζονται σε προστατευόμενες περιοχές ή σε πλαγιές όπου η κλίση δεν το επιτρέπει.

Η παράλληλη προώθηση αγρο- και οικο-τουριστικών δραστηριοτήτων είναι μία προσπάθεια να δοθεί έμφαση σε περισσότερο οικολογικές μορφές τουρισμού, που σέβονται τη φύση και το περιβάλλον. Εκφράζονται ωστόσο ποικίλες επιφυλάξεις για την εξάπλωση του τουρισμού σε ευαίσθητα οικοσυστήματα.
Κατά συνέπεια, μέτρα όπως η επέκταση της τουριστικής περιόδου και η προσθήκη νέων περιοχών και δραστηριοτήτων απαιτούν προσεκτικούς χειρισμούς, ώστε να συνυπολογισθεί η φέρουσα ικανότητα των φυσικών οικοσυστημάτων. Οι τοπικές αρχές, οι ίδιοι οι πολίτες και ειδικά οι τουριστικοί πράκτορες θα πρέπει να είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι να αντεπεξέλθουν ουσιαστικά σε αυτή την αποστολή.

------------------------------------------
πηγή: ΟΙΚΟ-ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ
τεύχος 79 - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2005