Αχελώος: παγκόσμιο παράδειγμα προς αποφυγήν

Η εκτροπή ποταμών και η μεταφορά μεγάλων ποσοτήτων νερού από περισσότερο σε λιγότερο ευνοημένα ποτάμια δεν αποτελούν λύση για το παγκόσμιο πρόβλημα της λειψυδρίας - αντιθέτως δημιουργούν περισσότερα προβλήματα από όσα υποτίθεται πως λύνουν. Αυτό προκύπτει από τη νέα έκθεση της διεθνούς περιβαλλοντικής οργάνωσης WWF με τίτλο «Όνειρα σε σωλήνα: Εκτροπές ποταμών και λειψυδρία», στην οποία η εκτροπή του Αχελώου προβάλλεται ως ένα από τα παραδείγματα προς αποφυγήν.

Η έκθεση του WWF αποδεικνύει με αδιάσειστα στοιχεία ότι οι μεταφορές νερού και οι εκτροπές ποταμών είναι σχέδια ιδιαίτερα υψηλού κόστους που καταστρέφουν το φυσικό περιβάλλον, διακόπτουν τη ροή ανάμεσα στα ποτάμια και διακινδυνεύουν τη δυνατότητά των ποταμών να παρέχουν τροφή και νερό. Μαζί με τα φράγματα και άλλες «βαριές» κατασκευαστικές παρεμβάσεις, τα σχέδια εκτροπής αποτελούνται από πολύπλοκα συστήματα και χιλιόμετρα από διώρυγες, σήραγγες και εκσκαφές. Σήμερα, περίπου το 40% των μεγάλων (>1.000 χλμ) ποταμών του πλανήτη κυλούν ελεύθερα (χωρίς δηλαδή ανθρώπινες παρεμβάσεις), γεγονός που συνδέεται άμεσα με τη διεθνή κρίση του νερού και δεν αποτελεί απλή σύμπτωση.

«Η εμμονή στις κατασκευαστικές λύσεις προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι αυξανόμενες ανάγκες σε νερό είναι ένας πλασματικός τρόπος για να διορθωθεί «στα γρήγορα» η κρίση του νερού», δηλώνει ο ο Τζέϊμς Πίτοκ, Διευθυντής του Διεθνούς Προγράμματος Υδάτινων Πόρων του WWF. «Πιο ασφαλής λύση μακροπρόθεσμα είναι η δέσμευση για υγιή ποτάμια και υγροτόπους ως πρώτο βήμα για τη διατήρηση του νερού, η οποία μπορεί να συμπληρώνεται από άλλες μεθόδους όσο το δυνατό πιο βιώσιμες, και μόνο όταν αυτές είναι απολύτως απαραίτητες.»

«Η σύγχρονη επιστημονική προσέγγιση στην αντιμετώπιση των προβλημάτων λειψυδρίας έχει ξεπεράσει τις παρωχημένες εμμονές με τα μεγαλεπήβολα κατασκευαστικά έργα, όπως οι εκτροπές των ποταμών. Η διεθνής επιστημονική κοινότητα τονίζει συνεχώς την ανάγκη για ολοκληρωμένη και μακροπρόθεσμη διαχείριση των υδάτινων πόρων και κατεπείγουσα προστασία των φυσικών διαδρομών του νερού. Στην Ελλάδα δυστυχώς έχουμε «κολλήσει» στη σκανδαλώδη πλέον εκτροπή του Αχελώου που όχι απλώς δε θα λύσει κανένα πρόβλημα, αλλά αντίθετα θα προκαλέσει σειρά από σοβαρές επιπτώσεις και θα κοστίσει τεράστια ποσά στον κρατικό προϋπολογισμό, συμπληρώνει η Θεοδότα Νάντσου, Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Πολιτικής του WWF Ελλάς.

Εκτός από την εκτροπή του Αχελώου, η διεθνής έκθεση ερευνά μεγάλα κατασκευαστικά έργα εκμετάλλευσης ποταμών που έχουν ολοκληρωθεί στην Αυστραλία, τη Νότια Αφρική και την Ισπανία, καθώς και άλλα που έχουν προταθεί στη Βραζιλία, την Κίνα, και το Περού. Όλες σχεδόν οι περιπτώσεις μοιράζονται κάποια κοινά προβλήματα: υπερβάσεις στο κόστος, αδιαφανείς διαδικασίες, μη αναστρέψιμη βλάβη στα ποτάμια, ελλιπή συμμετοχή του κοινού στις αποφάσεις, αναγκαστική μεταφορά κοινοτήτων, υπερεκτίμηση των πλεονεκτημάτων, καθώς και ελλιπή εξέταση των εναλλακτικών επιλογών.

«Σε πολλές περιπτώσεις τα σχέδια μεταφοράς νερού είναι αποτελέσματα μια απλουστευτικής λογικής που υποστηρίζει ότι η μεταφορά νερού από ένα ποτάμι σε ένα άλλο θα λύσει το πρόβλημα χωρίς να δημιουργήσει νέα», προσθέτει ο Πίτοκ. Οι λύσεις για τη κρίση του νερού πρέπει να βασίζονται στη σωστή αξιολόγηση και διαχείριση της τοπικής ζήτησης σε νερό και παράλληλα στη διατήρηση των φυσικών οικοσυστημάτων (υγροτόπων) καταλήγει η έρευνα του WWF.