Η Αρχιτεκτονική Τοπίου ως επιστήμη αποτελεί, ένα νέο για τα ελληνικά δεδομένα  τομέα εφαρμογών σχετικά άγνωστος για το ευρύ κοινό, ο οποίος όμως αφορά ένα πολύ σημαντικό μέρος της καθημερινής μας ζωής.

info@outdoordesign.gr

Η επιστήμη η οποία ήρθε στην χώρα μας πολύ πρόσφατα και σε επίπεδο εκπαίδευσης, έχει ήδη σημειώσει σημαντική ανάπτυξη και διείσδυση στην ελληνική αγορά, ενώ τον πρώτο Έλληνα με πανεπιστημιακή μόρφωση στην Αρχιτεκτονική Τοπίου τον συναντάμε στις αρχές του 1900. Από τότε μέχρι το 1994 όπου ιδρύθηκε το τμήμα Ανθοκομίας & Αρχιτεκτονικής Τοπίου, πέρα από μεμονωμένες περιπτώσεις ανθρώπων που σπούδασαν στο εξωτερικό δεν υπήρχε στην χώρα μας κρατική σχολή τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

 Η διαφοροποίηση του Αρχιτέκτονα  Τοπίου από τον κηποτέχνη,  είναι  κάτι που απασχολεί τους σύγχρονους επαγγελματίες του χώρου. Ο όρος Αρχιτέκτονας Τοπίου πολλές φορές συσχετίζεται απόλυτα με τον σχεδιαστή κήπων ή και τον φυτοτέχνη, το οποίο όμως χαρακτηρίζει μέρος του επιστημονικού αντικειμένου του Αρχιτέκτονα Τοπίου και αυτό οφείλεται κατά μεγάλο ποσοστό στην έλλειψη πληροφόρησης.

Η Αρχιτεκτονική του Τοπίου ως επιστήμη σχετίζεται πιο πολύ με την σχεδιασμό στο τοπίο σε έργα μεγάλης κλίμακας ενώ εύκολα επικεντρώνεται σε έργα μικρότερης έκτασης τα οποία σίγουρα αποτελούν σημείο επιστημονικής έλξης και έρευνας, ώστε να τους αποδοθεί το μέγιστο δυνατό και άρτιο αποτέλεσμα.

Όπως όλοι, έτσι και οι Έλληνες Αρχιτέκτονες Τοπίου δραστηριοποιούνται σε μια διαρκή μεταβαλλόμενη αγορά, όπου η αέναη εξέλιξη των τεχνολογιών, και οι αυξανόμενες ανάγκες, απαιτούν έργα άρτια σχεδιασμένα, ώστε το αποτέλεσμα να αυξάνει την δυναμική του τοπίου, να δημιουργεί περιβάλλον υψηλής αισθητικής, εναρμονισμένο στις σύγχρονες απαιτήσεις και φυσικά στο ευρύτερο τοπίο. Μέχρι τώρα, με σκληρή δουλειά  καταφέρνουν να στέκονται επάξια στις προκλήσεις αυτές, χωρίς όμως, αυτό να δημιουργεί αγρανάπαυση αλλά αντιθέτως μας κρατά σε εγρήγορση και αφύπνιση για κάθε νέα τεχνολογία που προσφέρεται στις εφαρμογές αυτές.

Σχεδιάζοντας στο χώρο με γνώμονα αφ’ ενός την προστασία του περιβάλλοντος και αφ’ ετέρου την λειτουργικότητα και την αξιοποίηση όλης της έκτασης, μια μελέτη Αρχιτεκτονικής Τοπίου αποσκοπεί στην αισθητική αναβάθμιση του τοπίου και την εναρμόνιση των κτιριακών κατασκευών αναδεικνύοντας τα αρχιτεκτονικά τους στοιχεία.

Ο Αρχιτέκτονας Τοπίου δεν εισβάλει ούτε παρεμποδίζει το έργο του Αρχιτέκτονα Μηχανικού, αντίθετα σε συνεργασία εναρμονίζουν αρχιτεκτονικά το εξωτερικό περιβάλλον με τα χαρακτηριστικά και την προσωπικότητα που προσδίδει ο Αρχιτέκτονας Μηχανικός στα κτήρια που σχεδιάζει.

Αν και ρίζες της Αρχιτεκτονικής του Τοπίου υπάρχουν από την αρχαία Ελλάδα, δείγμα των οργανωμένων κοινωνιών και του εξελιγμένου πολιτισμού, σήμερα η Αρχιτεκτονική Τοπίου γνωρίζει ανάπτυξη και ευρεία εφαρμογή κυρίως σε Ευρώπη , Αμερική και Ασία-Ιαπωνία από λαούς που δίνουν βαρύνουσα σημασία στο περιβάλλον, που ζουν δημιουργώντας αισθητικά καλαίσθητους, λειτουργικούς και χρηστικούς εξωτερικούς χώρους που δένουν αρμονικά το φυσικό περιβάλλον και τις ανθρώπινες κατασκευές.

Στο εξωτερικό όπου η Αρχιτεκτονική Τοπίου έχει ευρεία εφαρμογή ο Αρχιτέκτονας Τοπίου εμπλέκεται από τον αρχικό  σχεδιασμό οικισμών και πόλεων αξιοποιώντας τα φυσικά χαρακτηριστικά του τοπίου (γεωφυσικά και περιβαλλοντικά δεδομένα), μέχρι και το σχεδιασμό και την κατασκευή αστικών και περιαστικών χώρων αναψυχής και πρασίνου. Τέλος η ειδικότητα αυτή καλύπτει και τα μικρότερα έργα πρασίνου από μέσης έκτασης πάρκα μέχρι και περιβάλλοντες χώρους κτιρίων.

Ο συνδυασμός των γνώσεων της γεωπονίας, της ανθοκομίας και του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού δίνουν στον Αρχιτέκτονα Τοπίου τη δυνατότητα να μπορεί να διακρίνει την δυναμικές ανάπτυξης του τοπίου που μελετά, καταφέρνοντας μοναδικό συνδυασμό του φυτικού υλικού περιλαμβάνοντας σε αυτό αρχιτεκτονικά στοιχεία, με τις ανθρώπινες κατασκευές. Το  αποτέλεσμα θα πρέπει να είναι η συνέχεια του ευρύτερου περιβάλλοντος, είτε του απόλυτα φυσικού είτε του μερικώς διαμορφωμένου, λαμβάνοντας υπόψη προδιαγραφές και κανονισμούς για την προστασία του περιβάλλοντος.

Στην Ελλάδα όπου επικρατεί το τυπικό Μεσογειακό κλίμα οι δυνατότητες αυξάνουν λόγω του ότι η ελληνική βλάστηση περιλαμβάνει μια ευρύτατη γκάμα φυτών με υψηλή καλλωπιστική αξία, ενώ οι επικρατούσες κλιματολογικές συνθήκες παρουσιάζουν μια μεγάλη ποικιλία κλιματικών τύπων. Αυτό οφείλεται στην τοπογραφική διαμόρφωση της χώρας που έχει μεγάλες υψομετρικές διαφορές εξαιτίας των μεγάλων οροσειρών κατά μήκος της κεντρικής χώρας καθώς και σε άλλους ορεινούς όγκους αλλά και στην εναλλαγή ξηράς και θάλασσας. Έτσι από το ξηρό κλίμα της Αττικής και γενικά της Ανατολικής Ελλάδας μεταπίπτουμε στο υγρό της Βόρειας και Δυτικής Ελλάδας. Τέτοιες κλιματικές διαφορές συναντώνται ακόμη και σε τόπους που βρίσκονται σε μικρή απόσταση μεταξύ τους, πράγμα που παρουσιάζεται σε ελάχιστες χώρες ανά τον κόσμο.

 Τα παραπάνω αποτελούν στοιχεία μελέτης για τον Αρχιτέκτονα Τοπίου ώστε το παραγόμενο έργο να περιλαμβάνει πέρα από τα αισθητικά σημεία και διαχρονικότητα στις επικρατούσες κλιματικές συνθήκες της περιοχής (μικροκλίμα). Τέλος, ο μελετητής εκμεταλλευόμενος τα φυσικά χαρακτηριστικά (γεωμορφολογία, μικροκλίμα, οδικούς άξονες και άλλα στοιχεία που μπορούν να επηρεάσουν την περιοχή μελέτης) μπορεί να δημιουργήσει συγκεκριμένες συνθήκες, σε επιλεγμένα από αυτόν σημεία, αποκτώντας ρυθμιστικό ρόλο όσον αφορά το μικροκλίμα και την ποιότητα του περιβάλλοντος χώρου, παρέχοντας ταυτόχρονα την δυνατότητα στους ανθρώπους να ζουν και να κινούνται σε αυτούς του χώρους με άνεση, ερχόμενοι σε άμεση επαφή με τη φύση.

Ειδικά σε περιοχές με έντονο το αστικό στοιχείο και μεγάλη συγκέντρωση πληθυσμού σε μεγάλα και πυκνοδομημένα αστικά κέντρα όπως συμβαίνει στην Ελλάδα η ανάγκη για επαφή με την φύση αυξάνει, και θα πρέπει όλοι να αναλογιστούμε τις ευθύνες που υπάρχουν και να δώσουμε στο τομέα του πρασίνου την πρέπουσα σημασία και αξία που του αρμόζει δημιουργώντας όχι απλά πράσινους χώρους αλλά νέους, καλαίσθητους, υψηλής αισθητικής και αξίας, εναρμονισμένους στο τρόπο και ρυθμό ζωής μας, χώρους αναψυχής τόσο δημόσιους όσο και ιδιωτικούς. 

Σωτήρης Παπαδάκης, 2006-12-12  
info@outdoordesign.gr