Ήδη μερικές από τις μεγαλύτερες κατασκευαστικές εταιρείες της χώρας έχουν δρομολογήσει την κατασκευή τέτοιων οικισμών, ενώ πολύ περισσότερες έχουν εξασφαλίσει μεγάλες εκτάσεις, κατά κανόνα σε παρθένες παραλιακές εκτάσεις της Κρήτης, των Κυκλάδων και των Δωδεκανήσων.

Πίσω τους στοιχίζονται (και πλέον συνωθούνται) οι τράπεζες και οι σημαντικότεροι κτηματομεσίτες (έλληνες και αλλοδαποί), ενώ ενδιαφέρον εκδηλώνουν σημαντικοί ξένοι επενδυτές, που βλέπουν ως νέα «χρυσοφόρα φλέβα» την εκμετάλλευση της επιθυμίας των ξένων να εξασφαλίσουν παραθεριστική κατοικία στη Μεσόγειο. Κάνουν λόγο για μια εν δυνάμει αγορά, με τζίρο τουλάχιστον εκατό δισ. ευρώ, και ασκούν πιέσεις με κάθε τρόπο προς την κυβέρνηση να ενδώσει σ’ αυτή τη νέα προοπτική του ελληνικού τουρισμού.

Το υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης ενστερνίζεται τις απόψεις τους και «σε συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία προωθούμε το θεσμικό πλαίσιο της τουριστικής κατοικίας, τη νέα μεγάλη πρόκληση για τον τουρισμό», όπως επισημαίνει η Φάνη Πάλλη - Πετραλιά («Το Βήμα» 24.12), η οποία υποστηρίζει ότι «έρχεται να ενταχθεί στο τουριστικό προϊόν της Ελλάδας, να το ενισχύσει και να το διευρύνει και όχι να το υποκαταστήσει ή να λειτουργήσει ανταγωνιστικά και εις βάρος του τουριστικού μας δυναμικού».

Αντίθετη άποψη, όμως, διατυπώνουν εκπρόσωποι των τουριστικών επιχειρήσεων, που αντιδρούν στην ανεξέλεγκτη ανάπτυξη της αγοράς παραθεριστικής κατοικίας υποστηρίζοντας πως «δεν μπορεί να αποτελέσει πανάκεια για την επίλυση όλων των προβλημάτων του ελληνικού τουρισμού».

Κάποιοι το λένε με ήπιο τρόπο («Χωρίς να είμαστε αντίθετοι, αυτή η απλοϊκή προσέγγιση του θέματος δεν μπορεί να αποτελεί σοβαρή αντιμετώπιση του ζητήματος», Γερ. Φωκάς, πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδας), άλλοι με έντονο («Η αντιγραφή του ισπανικού μοντέλου θα ευτελίσει τον τουρισμό μας, αφού όσοι αγοράζουν σπίτια κλείνονται σ’ αυτά και πηγαίνουν μόνο έως το μπακάλικο, κάτι που δεν βοηθάει την τοπική οικονομία», Βασίλης Μηναΐδης, πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Ρόδου), ενώ όλοι επισημαίνουν ότι για οποιαδήποτε απόφαση απαιτείται εξαιρετικά σύνθετος και προσεκτικός σχεδιασμός.

Στην κατεύθυνση αυτή το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδας, πριν από δυο μήνες, υπέγραψε μνημόνιο συνεργασίας με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας βάζοντας σε πρώτη προτεραιότητα τα θέματα του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού και ειδικότερα τα ζητήματα της ιδιωτικής πολεοδόμησης και τουριστικής κατοικίας, καθώς και το ειδικό χωροταξικό για τον τουρισμό.

Με υστέρηση δέκα χρόνων

«Εχει γίνει προεργασία για τη διαμόρφωση πλαισίου εθνικών κατευθύνσεων χωροταξικού σχεδιασμού και χωρικής ανάπτυξης. Το εθνικό πλαίσιο θα αποτελέσει τον άξονα αναφοράς για τον συντονισμό και την εναρμόνιση όλων των επιμέρους δράσεων, πολιτικών, προγραμμάτων και επενδυτικών σχεδίων του δημοσίου ή του ιδιωτικού τομέα. Έχουν ανατεθεί πέντε (5) μελέτες - έρευνες, που αφορούν: το οικιστικό δίκτυο, την παραθεριστική κατοικία, τον αγροτικό χώρο, τη βιώσιμη ανάπτυξη των ελληνικών ακτών και των νησιών, την πολιτική γης.

Τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών - μελετών αναμένεται να στηρίξουν επιστημονικά την προώθηση εθνικών οδηγιών για τη χωρική ανάπτυξη ορισμένων κρίσιμων από γεωγραφική άποψη περιοχών (παράκτιος και αγροτικός χώρος) ή τομέων παρέμβασης σε εθνικό επίπεδο (οικιστικό δίκτυο, παραθεριστική κατοικία, πολιτική γης). Οι έρευνες αυτές ολοκληρώνονται εντός του Νοεμβρίου 1997. Οι σχετικές οδηγίες θα ολοκληρωθούν εντός του Δεκεμβρίου»!

Πρόκειται για επίσημη ανακοίνωση του ΥΠΕΧΩΔΕ, αλλά, δέκα χρόνια μετά, ούτε το Γενικό Χωροταξικό Σχέδιο είναι έτοιμο και φυσικά ούτε τα ειδικά χωροταξικά, μεταξύ των οποίων κι αυτό που αναφέρεται στον τουρισμό.

Στο μεταξύ, η παραθεριστική κατοικία (κατά βάση με στόχο την εσωτερική αγορά) έλαβε ανεξέλεγκτες διαστάσεις σε όλη τη χώρα, με κυρίαρχο στοιχείο την άναρχη επέκταση των παραθεριστικών και τουριστικών οικισμών. Είναι ενδεικτικό ότι μόνο το 1999 εκδόθηκαν για την περιοχή του Αιγαίου 10.464 οικοδομικές άδειες, με τις οποίες δημιουργήθηκαν περίπου 25 νέα οικιστικά σύνολα, που αντιστοιχούν πληθυσμιακά σε δέκα νέους δήμους!

Σήμερα, υπό την πίεση που ασκούν μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, από την πλευρά των υπουργείων ΠΕΧΩΔΕ και Τουριστικής Ανάπτυξης διαρρέει η πληροφορία ότι το αμέσως επόμενο διάστημα θα δοθεί στους ενδιαφερόμενους φορείς προς διαβούλευση το νέο νομοθετικό πλαίσιο για την παραθεριστική κατοικία, με σκοπό να προωθηθεί στη Βουλή εντός του πρώτου τριμήνου.

Ο σχεδιασμός αφορά τόσο το χωροταξικό όσο και το πολεοδομικό σχέδιο των περιοχών τουριστικής κατοικίας και φυσικά τους όρους οικοδόμησης, για τους οποίους υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των δυο υπουργείων: το ΥΠΕΧΩΔΕ εμμένει, για παράδειγμα, στην άποψη ότι οι νέοι οικισμοί τουριστικών κατοικιών θα πρέπει να αναπτύσσονται σε έκταση τουλάχιστον 200 στρεμμάτων, ενώ το υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης εισηγείται τα 150 στρέμματα. Διαφοροποιήσεις υπάρχουν και ως προς τους συντελεστές δόμησης.

Μαγαζί γωνία

Η Φάνη Πάλλη - Πετραλιά συχνά τον τελευταίο καιρό υποστηρίζει ότι «έχουμε μαγαζί γωνία» σε ό,τι αφορά τον τουρισμό. Το ίδιο ισχυρίζονται και όσοι εμπλέκονται με το real estate. Τα επόμενα χρόνια, σύμφωνα με μελέτη του IOBE, πρόκειται να έλθουν στη χώρα μας δύο με τέσσερα εκατομμύρια βορειοευρωπαίοι, οι οποίοι αναζητούν στη Μεσόγειο περιοχές για να αγοράσουν εξοχικά. Πρόσφατη έρευνα της Alpha Bank επιβεβαιώνει το σενάριο αυτό, καθώς κάνει λόγο για ενδιαφέρον αγοράς δεύτερης κατοικίας από τρία εκατομμύρια άτομα, κυρίως – αλλά όχι μόνο – τρίτης ηλικίας.

Ο αριθμός αυτός μπορεί να πολλαπλασιαστεί τα επόμενα χρόνια, προσθέτουν εκπρόσωποι κτηματομεσιτικών γραφείων, που υποστηρίζουν ότι επίκειται η συνταξιοδότηση των επονομαζόμενων baby boomers, της γενιάς δηλαδή των ανθρώπων που γεννήθηκαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, περίοδο κατά την οποία οι γεννήσεις ήταν σημαντικά αυξημένες. Κάνοντας τη σούμα, λοιπόν, ισχυρίζονται ότι για να καλυφθεί η ζήτηση θα πρέπει να προσφερθούν κάπου ένα εκατομμύριο παραθεριστικές κατοικίες και, πολλαπλασιάζοντας με έναν μέσο όρο 100.000 ευρώ για την κάθε μία, δημιουργούν έναν τζίρο - στόχο 100 δισ. ευρώ.

Με την «ιδέα» φλερτάρει το τελευταίο διάστημα η υπουργός Τουριστικής Ανάπτυξης: «Η τουριστική κατοικία είναι μία από τις πιο δυναμικές και ελπιδοφόρες συνιστώσες της τουριστικής ανάπτυξης, αφού έρχεται να εμπλουτίσει, να ενισχύσει και να συνδεθεί με το τουριστικό δυναμικό της χώρας μας και τις επενδύσεις που γίνονται σε όλες τις μορφές τουρισμού» είπε πρόσφατα σε συνέδριο (6.12 συνέδριο ομίλου Καλοφωλιά με θέμα την Ανάπτυξη των Ακινήτων).

«Η ανάπτυξη της τουριστικής κατοικίας θα είναι ένας ισχυρός προωθητικός παράγοντας για την ταχύτατη διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος, την κάθετη αύξηση τόσο της προσφοράς όσο και της ζήτησης υψηλής ποιότητας υπηρεσιών τουρισμού ολόκληρο τον χρόνο και όχι μόνο το καλοκαίρι» πρόσθεσε και αποκάλυψε ότι από πρόσφατη έρευνα που έγινε μεταξύ των αλλοδαπών που πέρασαν από το «Ελευθέριος Βενιζέλος» προέκυψε πως το 16% ήδη έχει κατοικία στην Ελλάδα!

Σενάριο εφικτό το ένα εκατομμύριο τουριστικές κατοικίες, λένε όσοι ασχολούνται με το real estate επικαλούμενοι δεδομένα από τις άλλες μεσογειακές χώρες (Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία, Τουρκία και Κύπρο), όπου τα τελευταία χρόνια έχουν πουληθεί κάπου δέκα εκατομμύρια παραθεριστικές κατοικίες! Μόνο το 2004 στην Ισπανία πουλήθηκαν περί τα 100.000 εξοχικά, συνολικής αξίας 12 δισ. ευρώ, αναφέρουν οι κτηματομεσίτες.

Αντίθετοι οι πολεοδόμοι

Εφιαλτικό για τα γεωγραφικά δεδομένα της Ελλάδας, όπου η αστικοποίηση νησιών και εν γένει ακτών έχει πάρει δραματικές διαστάσεις, υποστηρίζουν πολεοδόμοι και φυσικά όσοι προτάσσουν την προστασία του περιβάλλοντος έναντι της περαιτέρω ανάπτυξης του τουρισμού στη χώρα μας. Η Ισπανία αποτελεί ένα παράδειγμα προς αποφυγή, υποστηρίζει ο πρώην πρόεδρος του ΕΟΤ Γιάννης Πατέλης («Τα Νέα», 12.12.2006):

«Εκεί είναι, σε παρά πολλά σημεία πλέον, εμφανέστατη η καταστροφή. Εμείς δηλαδή θα κάνουμε σχέδια που δεν θα επιτρέψουν την καταστροφή; Ποια σχέδια; Οι ξένοι αγοραστές είναι καλύτεροι από μας για να έχουν ειδικούς καλύτερους όρους δόμησης; Μα αυτοί θα επενδύσουν, είναι η απάντηση, και επειδή θα επενδύσουν μπαίνουν σε άλλη κατηγορία από τους γηγενείς έλληνες, χρειάζονται ειδικοί, ελκυστικοί όροι δόμησης. Μπορεί να φαίνονται υπερβολικά όλα αυτά, αλλά έρχονται τα νούμερα, τα στοιχεία και τα επαληθεύουν. Χωρητικότητα τουρισμού, πυκνότητα, αστικοποίηση του τοπίου. Με ποια πρότυπα, με ποιο στόχο γίνεται το χωροταξικό του τουρισμού; Με ένα εκατομμύριο τουριστικές εξοχικές κατοικίες σε πρώτη δόση που θα προστεθούν στις περίπου 1.300.000 κλίνες των ξενοδοχείων και ενοικιαζόμενων δωματίων. Πού θα χωρέσουν όλα αυτά;».

«Εμείς μελετάμε τα ξένα μοντέλα, όπως αυτό της Κύπρου και της Μάλτας, με στόχο να αξιοποιήσουμε τα θετικά στοιχεία. Σημαντικός στόχος μας είναι η προστασία του περιβάλλοντος» υποστηρίζει η Φάνη και στην κατεύθυνση αυτή προβάλλει το νέο χωροταξικό σχέδιο για τον τουρισμό, με το οποίο θα δημιουργηθούν νέες ευκαιρίες επενδύσεων σε όλη τη χώρα. «Βρισκόμαστε εδώ και καιρό σε στενότατη συνεργασία με το ΥΠΕΧΩΔΕ και πιστεύω πως σύντομα θα καταλήξουμε σε ένα πρώτο σχέδιο και στη συνέχεια θα κινηθούμε για την ψήφιση των σχετικών νόμων» υπογραμμίζει.

Για την ιστορία, πάντως, σημειώνουμε ότι από πλευράς ΥΠΕΧΩΔΕ δεν έχει εκδοθεί έως τώρα ούτε καν η διευκρινιστική εγκύκλιος για την εφαρμογή του νόμου που ψηφίστηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση, για τη δυνατότητα σύνθετων επενδύσεων, με ξενοδοχειακές μονάδες και συγκροτήματα παραθεριστικών κατοικιών, σε εκτάσεις άνω των 300 στρεμμάτων.

Εκκλησία και μεγάλα επιχειρηματικά «τζάκια» πήραν θέση

Πριν καν υπάρξει το χωροταξικό σχέδιο για τον τουρισμό και νέο νομοθετικό πλαίσιο οικοδόμησης της τουριστικής κατοικίας, κάποιοι έχουν σπεύσει να μπουν στην αγορά προδιαγράφοντας μέλλον λαμπρό.

Τα μοναστήρια βρίσκονται σήμερα... ένα βήμα μπροστά. Στην Κρήτη το 50% των τουριστικών επενδυτικών σχεδίων που πρόκειται να υλοποιηθούν στο αμέσως επόμενο διάστημα και που υπολογίζονται σε ένα δισ. ευρώ, θα γίνουν σε μοναστηριακές εκτάσεις, που είτε παραχωρήθηκαν (Μονή Τοπλού), είτε πουλήθηκαν (Μονή Φανερωμένης). Στις εκτάσεις αυτές, εκτός από πολυτελή ξενοδοχεία, προβλέπονται και οικισμοί πολυτελών τουριστικών κατοικιών.

Στον... χορό (και στον χώρο) της παραθεριστικής κατοικίας τα τελευταία πέντε χρόνια έχουν μπει σημαντικοί επιχειρηματικοί παράγοντες. Ενδεικτικά αναφέρουμε:

• Η Axon Development του ομίλου Λιακουνάκου, εκτός από τη μεγάλη επένδυση στην Αράχωβα, με τη δημιουργία του συγκροτήματος Kastallia Village, έχει στραφεί προς τον τομέα της θερινής παραθεριστικής κατοικίας, με έναν από τους πρώτους στόχους την αξιοποίηση σημαντικής έκτασης στη Μύκονο.

• Η J&P Development, θυγατρική του ομίλου J&P ABAΞ, προχώρησε στην ανάπτυξη του Pasiphae Village στο Μάλεμε Χανίων (35 κατοικίες, σε 4,7 στρέμματα), ενώ διαθέτει, επίσης στην Κρήτη, εκτάσεις 4.000 στρεμμάτων. Η ίδια εταιρεία στις Σπέτσες ολοκληρώνει το συγκρότημα «Πιτυούσα» (71 κατοικίες σε οικόπεδο 35 στρεμμάτων).

• Η CRE του Ομίλου Κοπελούζου στράφηκε στο Πυργάκι της Νάξου, όπου σε έκταση 37 στρεμμάτων δημιούργησε το Naxos Resort, ένα πολυτελές συγκρότημα παραθεριστικών κατοικιών. Η ίδια εταιρεία διαθέτει έκταση για ανάλογη επένδυση στην περιοχή Καστράκι της Νάξου.

• Η Cybarco Aνάπτυξης Ακινήτων προχώρησε σε επένδυση 24 παραθεριστικών κατοικιών 2.000 τ.μ. σε έκταση 3,5 στρεμμάτων, στο Μάλεμε Χανίων, ενώ έχει κατασκευάσει επίσης πέντε παραθαλάσσιες βίλες στην περιοχή Καλαθά Χανίων. Η ίδια εταιρεία (κυπριακών συμφερόντων) έχει κατασκευάσει το συγκρότημα Helios Resort, σε έκταση 64 στρεμμάτων στην Κάλαθο Ρόδου (36 κατοικίες), ενώ ξεκίνησε μια νέα ανάλογη επένδυση (55 κατοικίες) στον Λαχανιά της Ρόδου. Στα σχέδιά της είναι αντίστοιχα επενδυτικά σχέδια και στην Κέρκυρα.

• Στην Κρήτη, κοντά στο Ρέθυμνο, σχεδιάζει να αναπτύξει ένα μεγάλο επενδυτικό πρόγραμμα ξενοδοχείων και παραθεριστικών κατοικιών, σε έκταση 1.600 στρεμμάτων, και ο κυπριακός όμιλος Φωτιάδη.

• Στην Πάρο, στην περιοχή της Νάουσας, η εταιρεία Sarbro Development, συμφερόντων της οικογένειας Κωνσταντίνου Σαραντόπουλου, αναπτύσσει συγκρότημα από 110 εξοχικές κατοικίες σε έκταση 125 στρεμμάτων.

• Στην ίδια περιοχή, σε έκταση 26 στρεμμάτων, προχώρησε στην κατασκευή του παραθεριστικού συγκροτήματος Paros Village Resort (24 κατοικίες) η εταιρεία Paros Village.

• Η ΓΕΚ υλοποιεί επενδυτικά σχέδια παραθεριστικών κατοικιών στο Υστέρνι της Πάρου, αλλά και στην Ελούντα της Κρήτης.

• Από το... παραθεριστικό real estate δεν μπορούσε να λείψει η «Μπάμπης Βωβός - Διεθνής Τεχνική». Έχει στη διάθεσή της μεγάλη έκταση στην Πουνταζέζα Σουνίου (67 στρέμματα), όπου ως στόχο έχει τη δημιουργία οικισμού παραθεριστικών κατοικιών σε συνδυασμό με ξενοδοχεία, αλλά προχώρησε και στην αγορά άλλης έκτασης (89 στρεμμάτων) στον Γαλατά του Πόρου, με τον ίδιο στόχο.

• Η ΑΕΓΕΚ έχει στη διάθεσή της (και μέσω θυγατρικών εταιρειών) μεγάλες εκτάσεις στην Κρήτη, την Πάρο, τη Μύκονο και την Κέρκυρα, τις οποίες σκοπεύει να αξιοποιήσει για παραθεριστικές κατοικίες. Πλην, όμως, η καθυστέρηση της αλλαγής της νομοθεσίας για την οικοδόμηση των τουριστικών κατοικιών, σε συνδυασμό με την οικονομική ανασύνταξη που επιχειρεί το τελευταίο διάστημα, έχει αναστείλει την υλοποίηση των επενδύσεων.

Εκτός όλων αυτών, τα προγράμματα παραθεριστικών κατοικιών έχουν προσελκύσει και πολλούς άλλους μικρότερους κατασκευαστές και επενδυτές σε όλη τη χώρα, ενώ πληροφορίες του «Π» αναφέρουν ότι πολύ σύντομα (και πάντως μετά τη δημιουργία του νέου νομοθετικού πλαισίου για την οικοδόμηση τουριστικών κατοικιών) θα ανακοινωθούν πολλές επενδύσεις και άλλων γνωστών επιχειρηματιών, ακόμη και ορισμένων που δεν έχουν συνδεθεί ώς σήμερα στη «συνείδηση» της κοινής γνώμης με τις κατασκευές κατοικιών.

Ας μην ξεχνάμε ότι το ζεύγος Γιάννας και Θεόδωρου Αγγελόπουλου, εκτός από το εξοχικό τους στη Μύκονο, τα προηγούμενα χρόνια έχτισε μαζί και πολλές ακόμη πολυτελείς παραθεριστικές κατοικίες, ενώ στην ιδιοκτησία τους βρίσκεται  εδώ και μερικά χρόνια μεγάλη έκταση (και σε πλεονεκτική θέση) στην Ίο, αλλά και μικρότερες σε άλλα νησιά των Κυκλάδων.

Σκέτες κατοικίες δεν λέει

Οι τουριστικές κατοικίες, όμως, προϋποθέτουν και υποδομές (βασικές και εξειδικευμένες τουριστικές) για να είναι ελκυστικές και άρα εμπορεύσιμες. Οι ξένοι ζητούν:

• Σπίτια σε οργανωμένους οικισμούς, με όλες τις ανέσεις, με φύλαξη και κοντά στη θάλασσα.

• Να υπάρχει σε κοντινή απόσταση νοσοκομείο για άμεση και υψηλού επιπέδου περίθαλψη, άρτιο οδικό δίκτυο, καθώς και λιμάνια και αεροδρόμια για εύκολη πρόσβαση.

• Οργανωμένες υπηρεσίες, οι οποίες θα κρατούν καθαρό και πανέτοιμο το σπίτι καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου ώστε να το βρει ο ιδιοκτήτης όποτε έρθει ή ο... ενοικιαστής του, εφόσον αποφασίσει να το ενοικιάσει, με στόχο τη γρήγορη απόσβεση ή και το κέρδος.

Με δυο λόγια, σκέτες κατοικίες δεν λένε τίποτα. Και αυτό το παραδέχονται όσοι συζητούν για το νέο «όνειρο του ελληνικού τουρισμού». Για τις μεγάλες δημόσιες υποδομές θα πρέπει να φροντίσει το κράτος, λένε, και η υπουργός Τουριστικής Ανάπτυξης προβάλλει ότι το Δ’ ΚΠΣ «γίνεται όχημα για μια σειρά από νέες επενδύσεις που έρχονται να ενισχύσουν την τουριστική οικονομία».

Σε πρόσφατη συνέντευξη Tύπου, ο Σύνδεσμος Ξένων Επιχειρηματιών στο τουριστικό real estate (AFIT) έκανε λόγο για τη δυνατότητα να επενδύσουν 3,5 δισ. ευρώ και, αν προχωρήσουν τα χωροταξικά σχέδια και δημιουργηθεί θεσμικό και νομικό πλαίσιο, ανέβασε τα επενδυτικά κεφάλαια σε ακόμη μεγαλύτερα ύψη. Κάποιοι, μάλιστα, εκτιμούν ότι στον προθάλαμο της ελληνικής αγοράς βρίσκονται διεθνή κεφάλαια της τάξης των 10 έως 30 δισ. ευρώ, για να επενδυθούν σε παραθεριστικά συγκροτήματα, ξενοδοχεία, γήπεδα γκολφ, μαρίνες και μια σειρά άλλων υποδομών που πρέπει να γίνουν για να καλύψουν τις ανάγκες των ξένων τουριστών.

πηγή: Ποντίκι, 4.1.2007