Ορισμός βιώσιμης (αειφόρου) ανάπτυξης
«Βιώσιμη ανάπτυξη είναι αυτή που ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να στερεί το δικαίωμα των μελλοντικών γενιών να  ικανοποιήσουν τις  δικές τους ανάγκες».
«H βιώσιμη ανάπτυξη απαιτεί να καλύπτονται οι βασικές ανάγκες όλων και να παρέχεται σε όλους η ευκαιρία να ικανοποιούν τις φιλοδοξίες τους για μια καλύτερη ζωή».
Έκθεση Brundtland(1987)
«H ανάπτυξη εκείνη, η οποία πρέπει να ικανοποιεί εξίσου τις αναπτυξιακές και περιβαλλοντικές ανάγκες της παρούσας και των μελλοντικών γενιών».
   Διακήρυξη Rio(1992)
«Η Κοινότητα έχει ως αποστολή μια σταθερή, διαρκή και σεβόμενη το περιβάλλον ανάπτυξη».
  ?ρθρο 2 της Συνθήκης  Μάαστριχτ (1992)

Έννοια και περιεχόμενο βιώσιμης ανάπτυξης
 Συνιστά λογική αντίφαση ή «οξύμωρο σχήμα» (Dissinger)
«Εννοιολογικό μαστόρεμα», «λεκτική τερατολογία», «απατηλή αντινομία»(Latouche)
Μαρξιστική –οικοκεντρική κριτική
  καπιταλιστικής ανάπτυξης
«Πρασίνισμα» οικονομίας της αγοράς  
Η βιωσιμότητα προϋποθέτει τρία διακριτά και αλληλεξαρτώμενα συστήματα:
της οικονομίας
(οικονομική αποτελεσματικότητα)
της κοινωνίας
(κοινωνική δικαιοσύνη)
της φύσης
(περιβαλλοντική προστασία)
Ανάγκη ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής συνιστώσας στο πλαίσιο της οικονομικής ανάπτυξης(Passet)
Aρχές διαγενεακής-ενδογενεακής ισότητας /αλληλεγγύης
Υπερισχύων στόχος(overarching principle):
   Δυναμική οικονομία με υψηλό επίπεδο απασχόλησης, εκπαίδευσης, ιατρικής περίθαλψης, κοινωνικής συνοχής και περιβαλλοντικής προστασίας σ΄ έναν ειρηνικό και ασφαλή κόσμο (Ε.Ε)
Η βιώσιμη ανάπτυξη δεν είναι εύκολη υπόθεση, αλλά φαίνεται ότι είναι μονόδρομος.
« Δεν είναι απλά μια περαστική μόδα, αλλά μάλλον ένας θεμελιώδης στόχος» (Blowers)
«Η ερώτηση αν είναι δυνατόν να επιτευχθεί ή όχι δεν είναι ακαδημαϊκή αλλά ερώτηση επιβίωσης» (Mac Neil)

Αειφορία σε νησιωτικές περιοχές
Χαρακτηριστικά νησιών:
γεωγραφική  ιδιαιτερότητα (απομόνωση)
περιορισμένοι φυσικοί  πόροι
μικρός αριθμός οικονομικών δραστηριοτήτων (αλιεία, τουρισμός)
σπάνιος οικολογικός πλούτος   

Προβλήματα:
Ενεργειακή εξάρτηση
?ναρχη δόμηση
Παράνομες χωματερές
Τουριστική μονοκαλλιέργεια
Υπερεκμετάλλευση φυσικών πόρων
Αστικοποίηση
Ανυπαρξία νησιωτικών πολιτικών (άρθρο 101 Συντάγματος)

Προτεραιότητες:
Ενεργειακή αυτοτέλεια
  (ανανεώσιμες πηγές )
Προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας (περιοχές Natura 2000)
Oλοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιων Περιοχών
Ορθολογική διαχείριση αποβλήτων
   (ανακύκλωση-ΧΥΤΑ)
 Εφαρμογή Τοπικών Ατζέντα 21

ΣΥΡΟΣ:Υφιστάμενη κατάσταση
Περιβαλλοντική επιβάρυνση (Ναυπηγείο Νεωρίου/ψηγματοβολή-εργοστάσιο ΔΕΗ)
Έλλειψη ειδικής χωροταξικής μελέτης
Παράνομη χωματερή(Κοράκι)
Κυκλοφοριακό
Υπερβολική χρήση φυτοφαρμάκων
Βλήματα απεμπλουτισμένου ουρανίου (πεδίο βολής Γυάρου)

ΣΥΡΟΣ :Βήματα προς την αειφορία
ΤΟΠΙΚΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ
(Δήμος Ερμούπολης,1994-5)
Συμβόλαιο όλων των τοπικών κοινωνικών ομάδων και φορέων, που περιείχε τις αρχές που θα διέπουν τις δραστηριότητές τους,
   έτσι ώστε να εναρμονίζονται με τις αντιλήψεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης   
   για την αειφόρο ανάπτυξη.
Oι διαδικασίες που ακολουθήθηκαν (συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης )  εντάσσονται στη φιλοσοφία της Τοπικής Ατζέντα 21.

ΟΦΕΛΗ    
Η τοπική κοινωνία συνειδητοποίησε την ανάγκη:
ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής παραμέτρου στον αναπτυξιακό σχεδιασμό του νησιού
λήψης συναινετικών αποφάσεων, οι οποίες θα προκύπτουν έπειτα από εξαντλητικό κοινωνικό διάλογο
 αποφασιστικής δράσης, από τη στιγμή που έχουν καθοριστεί από κοινού οι στόχοι ,που αφορούν στην προστασία του περιβάλλοντος

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ    

Η περιβαλλοντική διακήρυξη και το τοπικό σχέδιο δράσης δεν υλοποιήθηκαν στα χρόνια που ακολούθησαν, εξαιτίας έλλειψης πολιτικής βούλησης της τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά και αδιαφορίας των τοπικών φορέων.

Συμμετοχή στο Δίκτυο Αειφορικών Νήσων Αιγαίου «ΔΑΦΝΗ»
      (δήμοι Ερμούπολης-?νω Σύρου, 2005)

Στόχος: Η ενδυνάμωση  του ρόλου της τοπικής κοινωνίας και της αυτοδιοίκησης, δημιουργώντας τη βάση για τη συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων που αφορούν:
στην οικονομική ανάπτυξη
στην προστασία του περιβάλλοντος
στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς

Η συμμετοχή των δήμων συνίσταται:
 Στην εξέταση της κατάστασης του περιβάλλοντος στο νησί, με σκοπό τον εντοπισμό των πιέσεων που υφίσταται και τον καθορισμό προτεραιοτήτων και δράσεων για την εξομάλυνσή του
Στον καθορισμό ενός κοινά αποδεκτού χρονοδιαγράμματος δράσεων
Σε ένα σύστημα περιοδικών ελέγχων
Στην πιστοποίηση της εφαρμογής του   προγράμματος και της επίτευξης των στόχων

Η συμβολή της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης
Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση αποτελεί πλέον θεσμό στη σύγχρονη ελληνική εκπαίδευση. Τα προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης (Π.Ε.) περιλαμβάνουν όλο και περισσότερους μαθητές, οι οποίοι  ενημερώνονται, ευαισθητοποιούνται και δραστηριο-ποιούνται μέσα από μια σειρά πολύμορφων και διεπιστημονικών εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων.
Σκοπός της Π.Ε. είναι  η γνώση μέσα από τη συμμετοχή και η διαμόρφωση νέων κοινωνικών αξιών μέσα από την ευαισθητοποίηση για το φυσικό περιβάλλον.

Στόχοι των προγραμμάτων Π.Ε. είναι:
να υποστηρίξουν την ανάπτυξη των συναισθηματικών δεξιοτήτων και της νοημοσύνης των παιδιών
να τονώσουν την αυτοσυνείδηση των μαθητών, ορίζοντας και διευρύνοντας την έννοια της ατομικής ευθύνης
να υπογραμμίσουν την αξία και τη βαρύτητα της συμμετοχής των παιδιών στα κοινωνικά πράγματα, προωθώντας ομαδοκεντρικές και συνεργατικές δράσεις.

Η εκπαίδευση για την αειφορία διευρύνει την έννοια του περιβάλλοντος.
Η σύνδεση με την αειφορία περιλαμβάνει πλέον  την ενασχόληση με:
τα προβλήματα της φτώχειας
της υγείας
της εξασφάλισης τροφής
της δημοκρατίας
των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
της ειρήνης

         Στο πλαίσιο της εκπαίδευσης προς την αειφόρο ανάπτυξη, η δεκαετία 2007-14 έχει τις εξής θεματικές ενότητες: 
2007   Καταναλωτισμός & Περιβάλλον
2008   Δάσος - Πράσινος Πλανήτης
2009   Γεωργία, Διατροφή & Ποιότητα Ζωής
2010   Ενέργεια & Τοπικές     Κοινωνίες
2011   Εκπαίδευση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα
2012   Υγεία & Παραγωγικές Διαδικασίες
2013   Ανθρωπογενές Περιβάλλον &  Αειφόρος Διαχείριση
2014   Ενεργοί Πολίτες

Το ΥΠ.Ε.Π.Θ για να στηρίξει το έργο των εκπαιδευτικών στο σχολείο έχει:
 θεσμοθετήσει θέση Υπευθύνου ΠΕ σε κάθε τοπική Διεύθυνση
 ιδρύσει  Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ) σε όλη τη χώρα
Παράλληλα λειτουργούν Εθνικά Θεματικά Δίκτυα.

Οι Υπεύθυνοι ΠΕ παρακολουθούν, υποστηρίζουν και αξιολογούν τα προγράμματα ΠΕ των σχολικών μονάδων της Διεύθυνσής τους. Ενημερώνουν τους εκπαιδευτικούς για τις δυνατότητες υλοποίησης προγραμμάτων σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο, τους βοηθούν στο σχεδιασμό, επισκέπτονται τις σχολικές μονάδες, οργανώνουν συναντήσεις ομάδων εκπαιδευτικών καθώς και εκδήλωση παρουσίασης εργασιών των σχολείων της Διεύθυνσης στο τέλος της σχολικής χρονιάς.

Τα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ) παρέχουν εκπαιδευτικά προγράμματα μιας (1) έως τεσσάρων (4) ημερών σε μαθητικές ομάδες, οργανώνουν επιμορφωτικά σεμινάρια για εκπαιδευτικούς, παράγουν εκπαιδευτικό υλικό, αναπτύσσουν θεματικά δίκτυα σχολείων, τοπικές και διεθνείς συνεργασίες.
Η συμμετοχή των περιβαλλοντικών ομάδων και των εκπαιδευτικών των σχολείων στα προγράμματά των ΚΠΕ γίνεται σε συνεργασία με τους Υπευθύνους ΠΕ των Διευθύνσεων .

Περιβαλλοντική εκπαίδευση:προβλήματα και προοπτικές
Παραμένει στο περιθώριο του σχολικού προγράμματος
Η υλοποίησή της επαφίεται στις καλές προθέσεις μικρής μερίδας εκπαιδευτικών
   με περιβαλλοντικές ανησυχίες
Η ασάφεια του περιεχόμενου των προγραμμάτων Π.Ε
Η υποτίμηση της μεθοδολογίας
Οι ελλείψεις (μέσων, χρόνου και χρημάτων)
Η συχνά επιδερμική και τεχνοκρατική προσέγγιση των υπό εξέταση θεμάτων

ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Εξαιτίας μιας σειράς οργανωτικών και άλλων δυσχερειών η Π.Ε δεν κατόρθωσε να προσεγγίσει όλους τους στόχους της. Σήμερα ο ρόλος της είναι υποβαθμισμένος στο πλαίσιο του αναλυτικού προγράμματος, δεν περιλαμβάνεται στις προτεραιότητες των εκπαιδευτικών αλλαγών και αποτελεί άλλοθι για την αντιπεριβαλλοντική πολιτική που ακολουθείται διεθνώς.
Περιορίζεται σε μια επιφανειακή προσέγγιση των περιβαλλοντικών ζητημάτων, αφήνοντας στο απυρόβλητο το υφιστάμενο κοινωνικό σύστημα, το οποίο παράγει την οικολογική κρίση. Προτείνεται η (επανα)ριζοσπαστικοποίηση της Π.Ε και η επανεύρεση  του οικοκεντρικού  προσανατολισμού της.

ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Δεν υφίστανται κατ΄ουσίαν διαφορές, αναφορικά με τους στόχους και το περιεχόμενο της Π.Ε και της «εκπαίδευσης για την βιωσιμότητα», καθώς μια νέα ολιστική προσέγγιση για  τα προβλήματα περιβάλλοντος και ανάπτυξης καθίσταται αναγκαία.
Η Π.Ε αποτελεί πλέον τμήμα-μαζί με πολλές αντίστοιχες πολιτικές- της εκπαίδευσης για τη βιωσιμότητα, οπότε εκ των πραγμάτων τίθεται ζήτημα επαναπροσανατολισμού των στόχων και του περιεχομένου της.

Ο διάλογος για τη συμβολή της Π.Ε τόσο στην αναδιάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήματος, όσο και στην ευαισθητοποίηση για ζητήματα κοινωνικής/οικονομικής ανάπτυξης και περιβάλλοντος βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη.
 
Η ιδιαίτερα πολύτιμη κτηθείσα εμπειρία της εφαρμογής της Π.Ε στη χώρα μας αποτελεί οδηγό για τον επαναπροσανατολισμό της, προκειμένου ν΄ανταποκριθεί στις σύγχρονες κοινωνικές επιταγές.
Στην  Π.Ε εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά τα σχέδια εργασίας(project), η διαθεματική και ολιστική προσέγγιση .
Η Π.Ε δεν εμφανίστηκε και αναπτύχθηκε  με μονοσήμαντο τρόπο.
Συμπυκνώνει μια ετερογενή παράδοση
Διαθέτει μια αυξομειούμενη δυναμική 
Συνιστά μια πολλαπλή δυνατότητα για το μέλλον.
Θεσμική ενδυνάμωση της Π.Ε με έμφαση στην:
επιμόρφωση εκπαιδευτικών
δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού
δημιουργία τοπικών-εθνικών-διεθνών δικτύων ΠΕ

Συνδυασμός τυπικής-άτυπης περιβαλλοντικής εκπαίδευσης
     (ρόλος ΜΜΕ-ΜΚΟ-κοινωνίας πολιτών)
Ένταξη Π.Ε στην εφαρμογή Τοπικών Ατζέντα 21 στα νησιά
Δεν υπάρχουν έτοιμες συνταγές για την εφαρμογή προγραμμάτων Π.Ε αλλά και για την εφαρμογή των αρχών της αειφορίας.
 Μαθαίνουμε να συμμετέχουμε μόνο όταν συμμετάσχουμε.
«Η μουσική του μέλλοντος μπορεί να συντεθεί μόνο στην πράξη» (D.Held) .