Φανταστείτε πως η κυβέρνηση ξοδεύει 1 δις. λίρες σε επιδοτήσεις στις μεγάλες επιχειρήσεις που ανέλαβαν να αδειάσουν τους τοίχους και τους εκθεσιακούς χώρους των μεγάλων πινακοθηκών της χώρας.
Φανταστείτε να ξεκρεμιούνται από τους τοίχους και τα βάθρα τους και να ρίχνονται στις υψικαμίνους οι πίνακες των Κόνστμαπλ (Constable), Ριούσκιν (Ruskin), Τέρνερ (Turner) (που είναι ιδιαίτερα εύφλεκτοι) και Στάνλεϊ Σπένσερ (Stanley Spencer), παρέα με τα γλυπτά της Χέπγουορθ (Hepworth) και του Γκολντσγουόρθι (Goldsworthy).

Η περί ης ο λόγος ενέργεια δεν αποδίδει ακόμα πάρα πολύ: ίσως το 6% όσης χρειάζεται η χώρα.
Αλλά η κυβέρνηση σχεδιάζει να επεκτείνει δραματικά την εφαρμογή της τα επόμενα δεκαπέντε χρόνια, καίγοντας ακόμα περισσότερα αριστουργήματα.
Καλείστε τώρα να απαντήσετε στο ερώτημα: πώς πιστεύετε πως θα αντιδρούσε το κοινό και ο φιλελεύθερος τύπος σε ένα παρόμοιο πρόγραμμα παραγωγής ενέργειας;
Η απάντηση είναι μία: η πολιτική θα χαρακτηριζόταν βανδαλισμός του χειρότερου είδους.
Παρά την κρίση της κλιματικής αλλαγής, όλοι θα τη θεωρούσαν σαν ένα βαρύ και ανεύθυνο πλήγμα στο βρετανικό πολιτισμό -ένα υπερβολικά μεγάλο τίμημα για την ανάπτυξη μίας νέας τεχνολογίας, αβέβαιης αποτελεσματικότητας.
Μία παρόμοια δυστοπία εξελίσσεται σήμερα στη Βρετανία.
Δε θυσιάζονται βέβαια τα εικαστικά αριστουργήματα που απεικονίζουν τη φύσης, αλλά τα αριστουργήματα της φύσης καθ' αυτά.

Το 2001 το εργατικό κόμμα πήρε την αξιοθαύμαστη πρωτοβουλία να δεσμευτεί υπέρ των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, ώστε αυτές να παραγάγουν το 10% της ενέργειάς μας έως το 2010, το 20% έως το 2020.
Ένα δισεκατομμύριο λίρες αποταμιεύθηκαν υπέρ της πλέον υποσχόμενης σχετικής τεχνολογίας (των αιολικών πάρκων), ιδιαίτερα μάλιστα των μεγάλων αιολικών πάρκων.
Έτσι ξεκίνησε η «επίθεση του ανέμου», το μεγαλύτερο και ταχύτερα επεκτεινόμενο πρόγραμμα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στον κόσμο.
Τα αιολικά πάρκα κατέκλυσαν τη χώρα: έχουν ήδη εγκατασταθεί 1,200 ανεμογεννήτριες, αριθμός που θα τετραπλασιαστεί μέσα σε επτά χρόνια.
Πολλά από τα πάρκα αυτά έχουν τοποθετηθεί σωστά: είναι μικρές εγκαταστάσεις, που βρίσκονται κοντά σε ήδη υπάρχουσες υποδομές.
Πολλά όμως όχι.
Οι απάτητοι και ανοικτοί χώροι ελκύουν -για προφανείς λόγους- ιδιαίτερα τα αρπαχτικά της ανάπτυξης, και πολλά από τα πιο όμορφα βουνά, λιβάδια και παραθαλάσσια τοπία των βρετανικών νήσων -σπουδαία όσο κάθε έργο του Τέρνερ ή του Σπένσερ- απειλούνται σήμερα από παράφρονες αναπτυξιακές προτάσεις.
Η αντιπαράθεση για την αιολική ενέργεια -όπως πολλά ακόμα «φυσιολατρικά» θέματα- υποφέρει σήμερα από υπερβολική πόλωση.
Αμφότερα τα μέρη είναι εξίσου υπεύθυνα γι' αυτό, επιτρέψτε μου όμως να αναφερθώ ιδιαίτερα στην περίπτωση της Πόλι Τόινμπι (Polly Toynbee) που εξέθεσε την κλασική αριστερή επιχειρηματολογία υπέρ της αιολικής ενέργειας.
Όσοι αντιστέκονται στην επέκταση των ανεμογεννητριών, έγραψε η Τόινμπι, δεν είναι παρά δεξιοί «ανάλγητοι αγροτιστές», που ανησυχούν για την αξία των ιδιοκτησιών τους, γυρολόγοι «κλαυθμών» για την οπτική ρύπανση της πολύτιμης θέας τους.
Με την κλιματική αλλαγή να επιταχύνεται, όλοι αυτοί χορεύουν ενώ ο πλανήτης μας θερμαίνεται.
Πρόκειται, καταλήγει για «μικρούς ανθρώπους, εγωιστές και κοντόθωρους».

Καλά θα έκανε η Τόινμπι να πάει κανένα ταξιδάκι μέχρι το Λιούις, στις δυτικές Εβρίδες.
Εκεί, ο ενεργειακός γίγαντας «Αμέκ» προωθεί την εγκατάσταση του μεγαλύτερου αιολικού πάρκου στον κόσμο.
Οι ντόπιοι αντιστέκονται όπως μπορούν.
Το πάρκο πρόκειται να εγκατασταθεί στο βόρειο τμήμα του απάτητου λιβαδιού του Λιούις (Mointeach riabhach Leodhais στα κελτικά), σε ένα ανεμοδαρμένο απάτητο τόπο στο χρώμα της ώχρας,  γεμάτο βάλτους, καταρράκτες και γκρεμούς.
Ο τόπος είναι γεμάτος απανθρακωμένο έδαφος και η οικολογική του αξία έχει συγκριθεί με εκείνη του πάρκου «Σερενγκέτι» στην ανατολική Αφρική.
Προστατεύεται από τη «συνθήκη Ραμσάρ» και από τη συνθήκη της Βέρνης για την προστασία της ορνιθοπανίδας, υποχρεώσεις που η «Αμέκ» ετοιμάζεται να σαρώσει.
Η βιοποικιλότητα και η ομορφιά του τοπίου, το καθιστά κεντρικό στην ανάπτυξη της τουριστικής βιομηχανίας των νησιών, που έχει τζίρο 60 εκατομμύρια λίρες το χρόνο.
Το Mointeach riabhach Leodhais όμως, με την παράξενη, άγρια ομορφιά του, παίζει κεντρικό ρόλο και στην απειλούμενη κελτική ταυτότητα του Λιούις.
Οι κάτοικοι του Λιούις δούλευαν εδώ επί αιώνες.
Όπως το έθεσε ο Φίνλεϊ Μακ Λέοντ (Finlay McLeod), ένας από τους ακτιβιστές στην περιοχή: «η γλώσσα μας, ακόμα κι εμείς μπορεί να εξαφανιστούμε, αλλά η γη -στην οποία ανήκουμε- παρέμεινε αμετακίνητη, ένα μετερίζι της ανθρώπινης πνευματικής υγείας. Τώρα την απειλούν κι αυτήν».
Η «Αμέκ» φυσικά δεν έφτασε ως εδώ από φυσιολατρικό ενδιαφέρον.
Ήρθε για τα λεφτά.

Χάρη στις κυβερνητικές επιδοτήσεις ελπίζει να κερδίζει 68 εκατομμύρια λίρες το χρόνο από το πάρκο.
Αν και η λέξη «πάρκο» εξωραΐζει μάλλον υπερβολικά τι πρόκειται να συμβεί αν η «Αμέκ» βάλει το πόδι της εδώ:
Θα αναγείρει 234 ανεμογεννήτριες, που η καθεμιά θα έχει ύψος 140 μέτρα κι έλικα διαμέτρου 80 μέτρων τουλάχιστο (σκεφτείτε 234 οικοδομήματα, που το καθένα θα είναι πάνω από δύο φορές ψηλότερο από την κολόνα του Νέλσον, με έναν έλικα μεγαλύτερο από το μήκος ενός Μπόινγκ 747). 
Για να μεταφερθεί η ενέργεια από το νησί θα χρειαστούν 210 πυλώνες, ο καθένας των οποίων θα έχει ύψος 26 μέτρα, με όλα τα απαιτούμενα καλώδια.
Για να λειτουργήσουν οι ανεμογεννήτριες θα χρειαστούν 150 χιλιόμετρα δρόμου και εννιά ηλεκτρικοί υποσταθμοί.
Το Λιούις δε θα γίνει αιολικό πάρκο: θα μεταβληθεί σε αιολική βιομηχανία.
Η «ανάπτυξη» του Λιούις όμως δε θα σταματήσει εδώ.
Οι ανεμογεννήτριες, όσο κι αν το ξεχνάνε αυτό οι συνήγοροι της αιολικής ενέργειας, χρειάζονται υποστήριξη.
Δεν φυτεύεις απλά τις ανεμογεννήτριες, λες κι είναι υπερμεγέθη βλαστάρια.
Η κάθε ανεμογεννήτρια θα βυθιστεί σε 726 κυβικά μέτρα μπετόν.
Θα χρειαστεί να εκσκαφθούν συνολικά 5 εκατομμύρια κυβικά μέτρα βράχων και 2.5 εκατομμύρια κυβικά μέτρα εδάφους.
Αυτά τα νούμερα καθιστούν γελοία την επιχειρηματολογία της Τόινμπι πως «οι ανεμογεννήτριες μπορούν απλά να αποσυναρμολογηθούν και να μεταφερθούν αλλού, χωρίς να αφήσουν σημάδια».
Η περίπτωση του Λιούις μας διδάσκει πολλά χρήσιμα συμπεράσματα.
Αποκαλύπτει πως το αμερικανικό-πουριτανικό δόγμα, πως η άγρια φύση είναι σπατάλη και προορισμός της είναι η βιομηχανική χρήση, διασχίζει ξανά τον Ατλαντικό, προς την αντίθετη κατέυθυνση αυτή τη φορά.
Τα απάτητα μέρη, μας λένε, είναι οι καβάτζες του πολιτισμού: μπορούν να ανανεώσουν, να σταθεροποιήσουν, να αναπτύξουν τον τρόπο ζωής μας.
Η περίπτωση του Λιούις μας θυμίζει επίσης πως οι πνευματικές, αισθητικές, ιστορικές και οικολογικές αξίες μας απειλούνται, όποτε δίνονται προς εκμετάλλευση οι φυσικές ομορφιές.
Είναι δύσκολο να υπολογίσουμε  πόσο κοστίζουν οι ηθικές αυτές αξίες σε χρήμα, πράγμα που κάνει δυσκολότερο τον υπολογισμό των οικονομικών ωφελειών από τις ανεμογεννήτριες.

Ξέρουμε όμως πως, σε αντίθεση από την ηλεκτρική ισχύ, αυτές δεν αντικαθίστανται.
Μία νέα έρευνα της «γερμανικής επιτροπής ενέργειας», που είναι πρωτοπόρα παγκοσμίως στην παραγωγή αιολικής ενέργειας, συμπεραίνει πως τα αιολικά πάρκα αποτελούν αναποτελεσματικό μέσο για να κερδίσουμε την απελπισμένη μάχη που δίνουμε ενάντια στην κλιματική αλλαγή.
Ακόμα όμως κι αν δεν ήταν, υπάρχουν τοπία που είναι πολύ πολύτιμα για να τα μετατρέψουμε σε υπαίθριους σταθμούς παραγωγής ενεργείας.

Το Λιούις αποτελεί απλά τη χειρότερη περίπτωση.
Συνυπολογίστε τις 150 ανεμογεννήτριες στο Έισκεν στο Χάρις· τα σχέδια για ανάπτυξη της χερσονήσου Σλιτ στο Σκάι· τον «αναμεταδότη», τον πυλώνα ύψους πενήντα μέτρων που είναι απαραίτητος να μεταφέρει το ηλεκτρικό ρεύμα από τα αιολικά πάρκα των δυτικών σκωτικών ακτών στους καταναλωτές των αστικών κέντρων του νότου: μία βαθιά μαχαιριά ετοιμάζεται να παραμορφώσει ορισμένα από τα πιο όμορφα τοπία της Βρετανίας.
Όπως συχνά συμβαίνει, το κλειδί εδώ είναι η αίσθηση του μέτρου.
Η κυβέρνηση επείγεται να αναδομήσει το επιχειρηματικό τοπίο, ευνοιώντας υπέρμετρα αιολικά πάρκα βιομηχανικών διαστάσεων.
Θα έπρεπε να ευνοήσει μικρότερες, πιο ανθρώπινες εγκαταστάσεις, με λιγότερες ανεμογεννήτριες, ενταγμένες σε παλιές βιομηχανικές περιοχές.
Για τις μακρινές μεταφορές ενέργειας θα έπρεπε να επενδύσει σε υποθαλάσσια καλώδια και όχι σε νέες εγκαταστάσεις στο έδαφος.
Η κυβέρνηση θα έπρεπε επίσης να εντείνει τις προσπάθειές της για την αλλαγή των ενεργοβόρων συνηθειών μας.
Την ίδια ώρα που ενθαρρύνει την «Αμέκ» να καταστρέψει Εβρίδες, η κυβέρνηση προωθεί νέους αεροδιαδρόμους, υποκύπτοντας στην μη βιώσιμη νοοτροπία των αεροπορικών ταξιδιών.

Η κλιματική αλλαγή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει μακροπρόθεσμα η Βρετανία.
Η απάντηση όμως δεν είναι η καταστροφή των αριστουργημάτων της φύσης.

The menaced landscape,  5-03-2005
© The Guardian

--------------------------------------------------------------------------------
Ο Robert Macfarlane είναι συγγραφέας του «όρη της ψυχής μου: η ιστορία ενός ειδυλλίου». Τώρα ετοιμάζει ένα βιβλίο για την άγρια φύση της Βρετανίας.