Μια διεθνής κινητοποίηση για τις κλιματικές αλλαγές: 3 Δεκεμβρίου 2005
Γιολάντα Ζιάκα
Οικονομολόγος, Διδάκτωρ Περιβαλλοντικής Επικοινωνίας

«Πρέπει να δημιουργηθεί ένα ισχυρό κίνημα της παγκόσμιας κοινής γνώμης για να πιέσουμε για μια κατεπείγουσα και ριζοσπαστική δράση για τις κλιματικές αλλαγές, χωρίς την οποία κινδυνεύουμε από μια παγκόσμια καταστροφή ασύλληπτων διαστάσεων»

Οι χώρες που έχουν επικυρώσει το Πρωτόκολλο του Κυότο, θα συναντηθούν για πρώτη φορά στο Μόντρεαλ του Καναδά, από 28 Νοεμβρίου έως 9 Δεκεμβρίου 2005. Με την ευκαιρία αυτή, οργανώσεις πολιτών από όλο τον κόσμο, προετοιμάζουν συντονισμένες κινητοποιήσεις για τις κλιματικές αλλαγές, που θα κορυφωθούν στις 3 Δεκεμβρίου 2005.

Τι συμβαίνει με τις κλιματικές αλλαγές
Η ενέργεια που η γη λαμβάνει από τον ήλιο, κατακρατείται κατά ένα μέρος στο εσωτερικό της ατμόσφαιρας από κάποια συγκεκριμένα αέρια, που εμποδίζουν τη διάχυση της στο διάστημα. Χάρη σ’αυτά τα «αέρια θερμοκηπίου», τα κατώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας θερμαίνονται και φτάνουν σε θερμοκρασίες που είναι κατάλληλες για τη ζωή. Με την εμφάνιση της βιομηχανίας και εξ αιτίας της μεγάλης της ανάπτυξης εδώ και δύο αιώνες, ο άνθρωπος εκπέμπει όλο και περισσότερα αέρια θερμοκηπίου. Αυτά τα αέρια συγκεντρώνονται στον αέρα και η ατμόσφαιρα γίνεται όλο και πιο ζεστή. Το κυριότερο πρόβλημα οφείλεται στο διοξείδιο του άνθρακα που εκπέμπεται με την χρήση καυσίμων που περιέχουν άνθρακα: πετρέλαιο, φυσικό αέριο, κάρβουνο και ξύλο. Με την υπερθέρμανση της ατμόσφαιρας του πλανήτη, η ισορροπία των μεγάλων μαζών του αέρα διαταράσσεται και ο πλανήτης θερμαίνεται. Η μέση θερμοκρασία της επιφάνειας της γης έχει αυξηθεί κατά 0,6 βαθμούς Κελσίου, από τα τέλη του 19ου αιώνα. Οι επιστήμονες προβλέπουν μια νέα αύξηση ανάμεσα σε 1,4 και 5,8 °C μέχρι το 2100. Ακόμα κι αν συμβεί η ελάχιστη προβλεπόμενη αύξηση, αυτή θα είναι μεγαλύτερη από όλες τις αυξήσεις που συνέβηκαν κατά τη διάρκεια ενός αιώνα, κατά τα 10.000 τελευταία χρόνια.

Οι κλιματικές αλλαγές προβλέπεται να προκαλέσουν σοβαρούς κινδύνους για τον πλανήτη και την ανθρωπότητα, όπως (ενδεικτικά) οι εξής:
• Αύξηση του επιπέδου των θαλασσών, από 9 έως 88 εκατοστά, συνοδευμένη από πλημμύρες ή και κάλυψη κατοικημένων περιοχών από το θαλάσσιο νερό, σε χώρες όπως το Μπαγκλαντές, στα μικρά νησιά του Ειρηνικού ωκεανού και αλλού, γεγονός που θα συνοδευτεί από μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών.
• Υγειονομικοί κίνδυνοι, με την ανάπτυξη ασθενειών που μεταδίδονται από τα κουνούπια και τα παράσιτα (ελονοσία, κίτρινος πυρετός, κλπ), εξ αιτίας της μεταβολής των περιοχών αναπαραγωγής τους.
• Μεταβολές στον κύκλο του νερού σε πολλές περιοχές, που αναμένεται να προκαλέσουν ξηρασίες και να δυσχεράνουν την πρόσβαση των ντόπιων πληθυσμών στο πόσιμο νερό.
• Επιτάχυνση του ίδιου του φαινόμενου του θερμοκηπίου, με το λιώσιμο των αιώνιων πάγων στις κρύες περιοχές, που προκαλεί εκπομπές μεθανίου.
Η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι μια παγκόσμια κρίση, από την οποία απειλείται ολόκληρη η ανθρωπότητα. Οι συνέπειες της είναι οικολογικές, αλλά και οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές, καθώς συνδέεται με θέματα όπως η φτώχεια, η οικονομική ανάπτυξη, η αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού.

Μια διεθνής συνθήκη για το κλίμα – το Πρωτόκολλο του Κυότο

Υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, το μεγαλύτερο μέρος των χωρών του κόσμου συνασπίστηκε γύρο από μια Διεθνή συνθήκη, τη «Συνθήκη – Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για τις Κλιματικές Αλλαγές», με στόχο να αναζητηθούν λύσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Το 1997, οι κυβερνήσεις συμφώνησαν σε μια προσθήκη στη σύμβαση αυτή, που ονομάστηκε «Πρωτόκολλο του Κυότα», που είναι ένα κείμενο που προβλέπει νομικά δεσμευτικούς όρους. Οι χώρες που επικυρώνουν το Πρωτόκολλο δεσμεύονται να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και πέντε ακόμη αερίων θερμοκηπίου. Σε περίπτωση που διατηρούν ή αυξάνουν τις εκπομπές τους οφείλουν να εμπλακούν στις αγοραπωλησίες «δικαιωμάτων εκπομπής».

Το Πρωτόκολλο αυτό αποτέλεσε συνέχεια της διεθνούς Συνδιάσκεψης για τη Γη του Ρίο, το 1992. Αφορά τις 189 χώρες που συμμετέχουν στη Σύμβαση για το Κλίμα του ΟΗΕ, αλλά περιέχει δεσμευτικές διατάξεις μόνο για τις 38 βιομηχανικές χώρες, προβλέποντας συνολική μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα κατά 5,2% έως το 2012, σε σχέση με τις εκπομπές του 1990. Η υπογραφή του Πρωτοκόλλου ξεκίνησε στις 16 Μαρτίου 1998 και σταμάτησε στις 15 Μαρτίου 1999. Τελικά, το Πρωτόκολλο τέθηκε σε εφαρμογή στις 16 Φεβρουαρίου 2005.

Οι ΗΠΑ είναι ο σημαντικότερος υπεύθυνος για την εκπομπή αερίων θερμοκηπίου: εκπέμπουν το 23% των συνολικών εκπομπών. Η αμερικανική κυβέρνηση έχει υπογράψει τη Σύμβαση για το Κλίμα του ΟΗΕ, αλλά αρνείται κάθε είδους δεσμευτική πολυμερή συμφωνία, αρνείται επομένως έως σήμερα να επικυρώσει το Πρωτόκολλο, με αποτέλεσμα να μη δεσμεύεται από αυτό. Θεωρεί ότι η επικύρωση του Πρωτοκόλλου θα επιβράδυνε την οικονομία της χώρας και δηλώνει ότι προτιμά να επενδύσει σε νέες τεχνολογίες αντιρύπανσης. Δικαιολογεί την μη επικύρωση του Πρωτοκόλλου από το ότι αυτό δεν προβλέπει καμία υποχρέωση για τις υπό ανάπτυξη χώρες (ειδικά για την Κίνα και την Ινδία, δύο χώρες που εκπέμπουν μεγάλες ποσότητες αερίων θερμοκηπίου).

Οι σημερινές εκτιμήσεις δείχνουν ότι αν το Πρωτόκολλο του Κυότο εφαρμοζόταν πλήρως και με επιτυχία, θα οδηγούσε σε μείωση της μέσης αύξησης της θερμοκρασίας περίπου ανάμεσα στους 0,02 °C και 0,28 °C, έως το 2050, σε σύγκριση με μια αύξηση μεταξύ 1.4 °C και 5.8 °C ανάμεσα στο 1990 και το 2100, που είναι η σημερινή πρόβλεψη της Διεθνούς Επιστημονικής Επιτροπής για τις Κλιματικές Αλλαγές («IPCC»). Για το λόγο αυτό, πολλοί επιστήμονες και περιβαλλοντολόγοι αμφισβητούν την αξία και την αποτελεσματικότητα του Πρωτοκόλλου και ζητούν τη δέσμευση των χωρών για δραστικότερες μειώσεις των εκπομπών. Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι το Πρωτόκολλο του Κυότο δεν αποτελεί παρά ένα πρώτο βήμα, καθώς το ?ρθρο 4.2 της Σύμβασης για το Κλίμα προβλέπει μια μεταβολή των απαιτούμενων επιπέδων μείωσης, όταν οι στόχοι του Πρωτοκόλλου θα έχουν επιτευχθεί.

Διεθνής κινητοποίηση της κοινωνίας των πολιτών για την υπερθέρμανση του πλανήτη

Φέτος, η 11η συνάντηση της «Συνδιάσκεψης για το Κλίμα» θα πραγματοποιηθεί στο Μόντρεαλ του Καναδά, μαζί με την πρώτη συνάντηση των κρατών που έχουν επικυρώσει το Πρωτόκολλο του Κυότο, από τις 28 Νοεμβρίου έως τις 9 Δεκεμβρίου 2005. Με την ευκαιρία αυτή, προετοιμάζεται μια «διεθνής κινητοποίηση για το κλίμα τον Νοέμβριο 2005», στην οποία συμμετέχει μεγάλος αριθμός εθνικών και διεθνών οργανώσεων. Στόχος της κινητοποίησης είναι να ενημερωθεί η παγκόσμια κοινή γνώμη για την έκταση και την επικινδυνότητα των κλιματικών αλλαγών και για την κατεπείγουσα ανάγκη για λήψη μέτρων, καθώς επίσης και να ασκηθεί πίεση ενάντια στις Ηνωμένες Πολιτείες για την άρνηση τους να επικυρώσουν το Πρωτόκολλο του Κυότο. Οι προγραμματισμένες δράσεις θα κορυφωθούν στις 3 Δεκεμβρίου 2005, την ίδια μέρα, σε πολλές χώρες ταυτόχρονα.

Η οργάνωση «Καμπάνια ενάντια στις Κλιματικές Αλλαγές», η οποία συντονίζει τις κινητοποιήσεις σε ανακοίνωση της σημειώνει σχετικά: «Πρέπει να δημιουργηθεί ένα ισχυρό κίνημα της παγκόσμιας κοινής γνώμης για να πιέσουμε για μια κατεπείγουσα και ριζοσπαστική δράση για τις κλιματικές αλλαγές, χωρίς την οποία κινδυνεύουμε από μια παγκόσμια καταστροφή ασύλληπτων διαστάσεων. Η Συνδιάσκεψη για το Κλίμα στο Μόντρεαλ αποτελεί την καλύτερη ευκαιρία για να οργανώσουμε μια συντονισμένη διεθνή κινητοποίηση για τις κλιματικές αλλαγές για τον επόμενο χρόνο».

Βιβλιογραφικές αναφορές στο Ίντερνετ / Στοιχεία επικοινωνίας σχετικά με την κινητοποίηση των περιβαλλοντικών οργανώσεων:

1. http://www.defipourlaterre.org/ : ιστότοπος παρουσίασης της καμπάνιας «Μια πρόκληση για τη γη», που οργανώθηκε από το «Ίδρυμα Nicolas Hulot» στη Γαλλία, όπου μπορεί κανείς να βρει – στα γαλλικά – μια εκλαϊκευμένη παρουσίαση (σε δυο επίπεδα: για παιδιά και για ενήλικες) του φαινομένου του θερμοκηπίου, των κινδύνων που σχετίζονται με τις κλιματικές αλλαγές, των αλληλεπιδράσεων των κλιματικών αλλαγών και άλλων πλανητικών προβλημάτων, καθώς και απλές προτάσεις για αλλαγή συμπεριφοράς στην καθημερινή μας ζωή, ώστε να συνεισφέρουμε στην επίλυση του προβλήματος.

2. http://unfccc.int/2860.php : ιστότοπος της Γραμματείας της «Σύμβασης-Πλαίσιο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τις Κλιματικές Αλλαγές». Πρόκειται για την κύρια και επίσημη πηγή πληροφοριών για την Σύμβαση, το Πρωτόκολλο του Κυότο και τις διαδικασίες εφαρμογής τους. Παρέχει μια λεπτομερειακή παρουσίαση των οικολογικών δεδομένων για τις κλιματικές αλλαγές και των μέτρων που έχουν παρθεί. Παρουσιάζει τις σχετικές αποφάσεις σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, τις εισηγήσεις και τα αποτελέσματα συναντήσεων εργασίας και παραπέμπει σε επίσημα κείμενα σχετικά με τη Σύμβαση και το Πρωτόκολλο.

3. http://en.wikipedia.org/wiki/Kyoto_Protocol : Ο ιστότοπος της «ελεύθερης εγκυκλοπαίδειας «Wikipedia» («Wikipedia, the free encyclopedia») παρέχει μια πολύ λεπτομερή και καλά οργανωμένη παρουσίαση του Πρωτοκόλλου του Κυότο, των τελευταίων επιστημονικών δεδομένων για το θέμα των κλιματικών αλλαγών, οικονομικά δεδομένα για το θέμα, την επίσημη θέση των κρατών για το Πρωτόκολλο, θέσεις μη κυβερνητικών οργανισμών και επιστημόνων γύρω από το θέμα, καθώς και συνδέσεις με άλλες σχετικές ιστοσελίδες – όλα αυτά σε περισσότερες από δέκα γλώσσες.

4. Πληροφορίες σχετικά με την διεθνή κινητοποίηση για την επικύρωση του Πρωτοκόλλου του Κυότο από τις ΗΠΑ και για τις δράσεις που έχουν προγραμματιστεί για τις 3 Δεκεμβρίου 2005, βλέπε:
  για τις κινητοποιήσεις στο Λονδίνο και το Ηνωμένο Βασίλειο:
http://www.campaigncc.org/ - e-mail : info@globalclimatecampaign.org & info@campaigncc.org - τηλ. : +44-2088553327 & +44-7903316331
   για τις ΗΠΑ: The Climate Crisis Coalition – http://www.climatecrisiscoalition.org/

5. Έως σήμερα, περισσότερες από εξήντα οργανώσεις (ομάδες οικολόγων, επιστημόνων, «πράσινα» κόμματα, κλπ.) από όλο τον κόσμο υποστηρίζουν το Κάλεσμα για δράση για το κλίμα, στις 3 Δεκεμβρίου 2005. Ανάμεσα τους βρίσκει κανείς οργανώσεις όπως: Friends of the Earth International (http://www.foei.org/), The European Green Party (http://www.eurogreens.org/), Global Warming Solution (http://www.globalwarmingsolution.org/), OI.KI.A (Οικολογική Κίνηση Αθηνών - http://www.oi-ki-a.gr/), Legambiente (Ιταλία - http://www.legambiente.com/), Kyoto USA (http://www.kyotousa.org/), PVEM Partido Verde Ecologista de Mexico (Πράσινο Κόμμα του Μεξικό - http://www.pvem.org.mx/), Romanian Social Forum (http://www.forumulsocialroman.ro/), Zeleni (Πράσινοι Σέρβοι – Σερβία και Μοντενέγκρο - http://www.zeleni.org.yu/), καθώς και αρκετούς οργανισμούς από το Ηνωμένο Βασίλειο όπως The Centre for Alternative Technology (http://www.cat.org.uk/), The Islamic Foundation for Ecology and the Environmental Sciences (http://www.ifees.org/), Scientists for Global Responsibility (http://www.sgr.org.uk/)