Πάλι για τους αμετανόητους (και τον αμετανόητο)…
Του Απόστολου Χατζηπαρασκευαϊδη

«Η αληθινή επιλογή, όσον αφορά τα ιστορικά τραύματα ,δεν βρίσκεται ανάμεσα στην ενθύμηση και τη λήθη: τα τραύματα που δεν είμαστε έτοιμοι ή ικανοί να θυμηθούμε, μας κατατρύχουν όλο και πιο έντονα. Προκειμένου να ξεχάσουμε πραγματικά ένα συμβάν, θα πρέπει πρώτα να μαζέψουμε όλο το σθένος για να το θυμηθούμε όπως πρέπει».

                                                                                         Slavoj Ζizek

Η πρόσφατη (12/5/08)  απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Ερμούπολης, που αφορά στην αποκατάσταση του ονόματος του διατελέσαντος επί χούντας (1967-72) δημάρχου Ερμούπολης Σταύρου Βαφία, μέσω της ανάρτησης της φωτογραφίας του στον προθάλαμο της αίθουσας του Δ.Σ. ,λίγες μόνο μέρες έπειτα από την απόφαση ακύρωσης - από το ΣτΕ - προηγούμενης σχετικής απόφασης του Δ.Σ (υπ΄αριθμόν 123/2003), εξέπληξε αρκετούς συμπολίτες μας.

Όχι μόνο για την ομοφωνία (με μία εξαίρεση) πλειοψηφίας-μειοψηφίας που εκφράστηκε στη συνεδρίαση, όσο για τη ουσιαστική απόπειρα διαγραφής της πρόσφατης ιστορικής μνήμης. Με τις τοποθετήσεις τους στο Δ.Σ. ,τόσο ο δήμαρχος Ερμούπολης όσο και  οι  δημοτικοί σύμβουλοι που πήραν το λόγο, αναφερόμενοι στα πεπραγμένα του εκλιπόντος δημάρχου απέφυγαν επιτηδείως την αναφορά τους στη δράση του κατά τις σκοτεινές περιόδους της νεότερης ιστορίας του νησιού (Κατοχή, μετεμφυλιακό κράτος, χούντα) και φιλοτέχνησαν μια εξιδανικευμένη εικόνα, που δεν απέχει πολύ από την αγιογραφία.

Στο όνομα (ξέρουμε όλοι πλέον ποιων) σκοπιμοτήτων προέβησαν σε κραυγαλέες αποσιωπήσεις και ωραιοποιήσεις των πραγματικών ιστορικών γεγονότων. Οι τοποθετήσεις τους, υφασμένες από «προφανείς» βεβαιότητες, έβριθαν σιωπών, φυγών και παρακάμψεων. Φρόντισαν να φωτίσουν ορισμένες πτυχές της δράσης του εκλιπόντος, αφήνοντας άλλες στη σκιά. Αδυνατώντας να αναμετρηθούν με το επώδυνο παρελθόν της πόλης και του νησιού, κατέφυγαν στις επιλεκτικές αναφορές, στη βάση μιας προκρούστειας και εν τέλει κουτοπόνηρης λογικής σαλαμοποίησης της ιστορίας.

 Αντιδημοκρατική μεθόδευση

 Θα περιμέναμε από το δήμαρχο Ερμούπολης και τους δημοτικούς συμβούλους μια πιο κριτική εκδοχή των πεπραγμένων του Σ.Β, μια θεώρηση, που θα κινούνταν μακριά από βεβαιότητες, προφάνειες και επιδερμικές κρίσεις. Ο ίδιος ,άλλωστε, ουδέποτε έκρυψε το παρελθόν του, ενώ σε συνέντευξη του(1) παραδέχτηκε ότι «του έμεινε η σκαγιά» από τη συνεργασία του με τη χούντα. Προς τί λοιπόν η συνηγορία ενός επίορκου αιρετού και η αναφορά στη τότε «δημοφιλία» και τη «λαϊκή νομιμοποίησή» του;

Δεν θα αφήσουμε ασχολίαστη τη στάση νεαρού δημοτικού συμβούλου, ο οποίος ,υπεκφεύγοντας να τοποθετηθεί κατά τη συνεδρίαση του Δ.Σ, έκοβε βόλτες ….έξω από την αίθουσα., ενώ ο μοναδικός μειοψηφήσας σύμβουλος έκανε λόγο στην τοποθέτησή του για «αγαθές προθέσεις»(2) του Σ.Β , συμπληρώνοντας ότι «συνέχισε με το καθεστώς της δικτατορίας για να επιτύχει τους καλούς στόχους του»!(3).Αυτό είναι το νέο ύφος και ήθος που υποτίθεται ότι κόμισαν στο Δ.Σ Ερμούπολης οι νεοεκλεγέντες δημοτικοί σύμβουλοι;

 Το ψέμα έχει κοντά ποδάρια

 Στο μεσοδιάστημα ,ενόσω κανείς δημοτικός σύμβουλος δεν τόλμησε να συμμετάσχει στη δημόσια αντιπαράθεση και να επιχειρηματολογήσει (;) για την κατάπτυστη απόφαση που έλαβαν, θεωρώντας ότι η υπεκφυγή και η σιωπή συνιστούν την καλύτερη επικοινωνιακή τακτική, μια συνέντευξη της αντιδημάρχου Ερμούπολης κ. Α.Βαφία (4) ήρθε να πυροδοτήσει νέες αντιδράσεις. Η αντιδήμαρχος δήλωσε ανερυθρίαστα ότι στις Κυκλάδες δεν συνέβησαν κατά τη διάρκεια της χούντας διώξεις και φυλακίσεις αντιφρονούντων! (Προφανώς η Γυάρος βρισκόταν αρκετά μακριά…).Επίσης, πέφτοντας σε αντιφάσεις, δήλωσε ότι ο Σ.Β «είχε συνεχείς διαφωνίες με τον εδώ στρατιωτικό διοικητή»,ωστόσο αλλού λέει ότι η χούντα ήθελε να τον διορίσει υπουργό Εμπορικής Ναυτιλίας! Εκεί δε που μας άφησε άφωνους ήταν στο σημείο που αναφέρει ,αξιώνοντας αντιστασιακές δάφνες, ότι « ξημεροβραδιαστήκαμε έξω από το Πολυτεχνείο», αφού είχαν ήδη «αυτοεξοριστεί» (sic)!

Η αλήθεια είναι αρκετά διαφορετική:

Ο Σ.Β δεν «αυτοεξορίστηκε», αλλά παραιτήθηκε στις 17/7/72 με επιστολή του προς το νομάρχη Κυκλάδων «δια λόγους ιδιωτικούς, αλλά και κοπώσεως, οφειλομένης εις την υπέρ τα δέκα τρία έτη άσκησιν των καθηκόντων μου και εις τη μη πλήρη υγείαν μου».(5)

Για τη σχέση του με το καθεστώς της χούντας παραθέτουμε απόσπασμα επιστολής του Στ.Πατακού προς το Σ.Β(18/12/1972), αμέσως μετά την παραίτηση του τελευταίου: «Ουδεμίαν έχω αμφιβολίαν περί των αισθημάτων σας έναντι της εθνικής κυβερνήσεως, η οποία πάντοτε σας περιέβαλε με απόλυτον εκτίμησιν και εμπιστοσύνην, ευχαριστεί δια τις υπηρεσίας τας οποίας προσφέρατε και γνωρίζει ότι και εις το μέλλον δύναται να υπολογίζει εφ’ ημών».(6)Ο συριανός λόγιος Ευάγγελος Ν.Ρούσσος σημειώνει για το ίδιο θέμα: «Παρόλο που οι πολιτικοί του φίλοι δεν υπηρέτησαν την εκτροπή, ο ίδιος δεν τόλμησε να παραιτηθεί. Επίσης δέχτηκε να συνεχίσει την έκδοση του «Θάρρους» με λογοκρισία και να περάσουν από τις στήλες του όλα τα υμνολόγια των βιαστών του πολιτεύματος»(7),ενώ ο αείμνηστος Μάρκος Φρέρης αναφέρει: «…συνεργάστηκε με το καθεστώς επί ιδεολογικής βάσεως. Ως θιασώτης του κι όχι ως «σφουγκοκολάριός» του ή περιδεής του «υπάλληλος».Και δεν έπαψε, όσο διατηρούσε την ικανότητα εκφράσεως των πεποιθήσεών του, να εκδηλώνει σε κάθε ευκαιρία, τη θετική του γνώμη για το απριλιανό καθεστώς και για την προσφορά του στη Σύρα».(8)

Σύμφωνα πάλι με το Μάρκο Φρέρη,«ο Σ.Β, δεν πήγε, φυσικά, στο Πολυτεχνείο, αφού ήταν οπαδός και μέχρι του θανάτου του παρέμεινε (με, κατ' αντιπαραβολή προς άλλους ομοίους του, όχι τυχαία προσωπική αξιοπρέπεια) απολογητής της χούντας. Και το «Θάρρος» του θα καυτηρίαζε την εξέγερση, όπως την καυτηρίασε, ακόμα κι αν δεν υπήρχε λογοκρισία» (9).

Όσο για το έργο του , μιλά ο ίδιος ο Σ.Β:

Για το θέατρο ΑΠΟΛΛΩΝ : «…η πρόοδος του συνεχιζόμενου τούτου έργου υπήρξεν δυστυχώς μικρά»(10), συμπληρώνοντας: «το θέατρον είχε καταστεί επικίνδυνον από του έτους 1956 και ήτο κλειστόν»(11)
Για τη λέσχη ΕΛΛΑΣ: «…και η Λέσχη ευρίσκετο εις αθλίαν κατάστασιν»(12)
Για την αφαλάτωση: «…το ύδωρ δεν κατέστη εισέτι πόσιμον …. αι διαρροαί είναι τρομακτικαί και είναι ζήτημα αν εις την κατανάλωσιν φθάνει το 1/10 της παραγωγής».(13)
O χώρος δεν μας επιτρέπει να αναφερθούμε διεξοδικά στις ευθύνες του Σ.Β όσον αφορά στην καταστροφή του θεάτρου ΑΠΟΛΛΩΝ και στην εν γένει τσιμεντοποίηση της Ερμούπολης, ούτε σκοπεύουμε στη δαιμονοποίηση ενός ανθρώπου , ο οποίος εν αντιθέσει με άλλους συναδέλφους του δημοτικούς συμβούλους ,θιασώτες και διορισμένους επί χούντας, δεν βρήκε στέγη σε «δημοκρατικές» παρατάξεις.

Πέραν τούτων, σαφώς και τίθεται πάλι θέμα δημοκρατικής νομιμότητας της απόφασης αυτής, η οποία δεν τιμά την πόλη. Για μας είναι σαφές ότι η ιστορία δεν ξαναγράφεται με φιρμάνια, εγκυκλίους και ομόφωνα ψηφίσματα, αλλά τίθεται σε δημόσιο διάλογο, όσο επώδυνος κι αν είναι αυτός. Είναι πλέον σαφές ότι ουδεμία απόφαση δημοτικού συμβουλίου και κανένα ψήφισμα (ομόφωνο ή μη) δεν μπορεί να αναιρέσει αποφάσεις των κυβερνήσεων της Μεταπολίτευσης που αφορούσαν στην αποχουντοποίηση του κρατικού μηχανισμού.

Κι ας μην βιαστούν κάποιοι να μας κατηγορήσουν για παρελθοντολογία και αναμόχλευση των πολιτικών παθών. Στόχος μας δεν είναι να ξύσουμε παλιές πληγές, αλλά να υπενθυμίσουμε σε κάποιους επιλήσμονες Λωτοφάγους ότι αξίζει κανείς να υπερασπίζεται στις μέρες μας τη δημοκρατική νομιμότητα, υπερασπίζοντας παράλληλα το δικαίωμα στην ιστορική μνήμη.

Ουδείς αρνήθηκε το μερίδιο του Σ. Β στην ιστορία του τόπου. Η ιστορία δεν διαγράφεται μεν, αλλά ούτε και τεμαχίζεται κατά το δοκούν, προκειμένου να δικαιολογηθούν κραυγαλέα αντιδημοκρατικές αποφάσεις. Δεν ενστερνιζόμαστε τη λογική «ο νεκρός δεδικαίωται» και της άφεσης αμαρτιών. Όλοι κρίνονται· φυσικά και οι κριτές.

Η δημοσιοποίηση της επονείδιστης απόφασης του Δ.Σ. Ερμούπολης κατέδειξε ότι η υποτιθέμενη συναίνεση της τοπικής κοινωνίας στο όνομα δήθεν της «εθνικής συμφιλίωσης» δεν ήταν δεδομένη. Κι αυτό αποδεικνύεται από τις αντιδράσεις οργανώσεων και πολιτών ,που βρίσκονται σε εξέλιξη, κατά της αντιδημοκρατικής αυτής μεθόδευσης. Η συλλογή υπογραφών ,η σχετική αρθρογραφία στον αθηναϊκό (14) και τοπικό τύπο(15) και στο διαδίκτυο(16) ,τόσο το 2003 όσο και σήμερα, συνέβαλε στο άνοιγμα ενός δημόσιου διαλόγου και στην αποτίμηση της δράσης του Σ. Β, πέρα από αφορισμούς και εξιδανικεύσεις.

Η σιωπή συνιστά συνενοχή

Δεδομένης της διαρκώς ογκούμενης κατακραυγής για την πρωτοφανή -για δημοκρατικά εκλεγμένους δημοτικούς άρχοντες- απόφαση, καλό θα ήταν το Δημοτικό Συμβούλιο της Ερμούπολης να επανεξετάσει και να ανασκευάσει την απόφαση που εξέδωσε. Σε αντίθετη περίπτωση θα φέρει ανεξίτηλο το στίγμα της αντιδημοκρατικής εκτροπής στο όνομα του πολιτικού καιροσκοπισμού και μιας ψευδεπίγραφης συναίνεσης ,δίνοντας συγχωροχάρτι σ’ έναν σκληροπυρηνικό ιδεολόγο της χούντας και μέχρι τέλους εχθρό της (αστικής) δημοκρατίας, στο όνομα της οποίας έχουν ορκιστεί οι αιρετοί μας άρχοντες…

Κλείνοντας, δεχόμαστε ότι ένα σημαντικό μέρος της τοπικής κοινωνίας κρίνει πώς δεν πρέπει να αποδοκιμάσει τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου Ερμούπολης. Εμείς δεν δικαιούμαστε να πιστεύουμε ότι η σιωπή συνιστά συνενοχή;

Σημειώσεις

1.εφ. ΑΠΟΨΗ , Οκτώβριος 1996

2.εφ.ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ,14/5/08

3.εφ.Ο ΛΟΓΟΣ,22/5/08

4.εφ.ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ,21/5/08

5.εφ.ΘΑΡΡΟΣ,31/7/72

6.εφ.ΘΑΡΡΟΣ,3/1/73

7. εφ. ΑΠΟΨΗ ,19/9/03

8. εφ. ΑΠΟΨΗ ,19/9/03

9. εφ. ΑΠΟΨΗ ,10/12/04. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στη διεύθυνση :
 http://www.apopsy.gr/2004/t_134/entypos_01.htm

10.Απολογισμός του δημάρχου έτους 1971,εφ.ΘΑΡΡΟΣ,28/2/72

11.Ραδιοφωνική συνέντευξη Σ.Β στην ΥΕΝΕΔ,εφ.ΘΑΡΡΟΣ,10/1/72

12.Ραδιοφωνική συνέντευξη Σ.Β στην ΥΕΝΕΔ,εφ.ΘΑΡΡΟΣ,10/1/72

13.Απολογισμός του δημάρχου έτους 1971.εφ.ΘΑΡΡΟΣ,21/2/72

14.α. «Εθνική συμφιλίωση στη Σύρο»,εφ.ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ,11/10/03.Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στη διεύθυνση :
 http://www.iospress.gr/mikro2003/mikro20031011.htm

β. «Πάνε να αποκαταστήσουν χουντικό δήμαρχο»,εφ.ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ,20/9/03 .Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στη διεύθυνση :
http://www2.rizospastis.gr/story.do?id=1960724&textCriteriaClause=%2B%CE%95%CE%A1%CE%9C%CE%9F%CE%A5%CE%A0%CE%9F%CE%9B%CE%97

γ. «ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. τιμούν χουντικό δήμαρχο»,εφ.ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ,27/9/03.

 Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στη διεύθυνση :

http://www2.rizospastis.gr/story.do?id=1972344&textCriteriaClause=%2B%CE%95%CE%A1%CE%9C%CE%9F%CE%A5%CE%A0%CE%9F%CE%9B%CE%97

δ. «Ο δήμος Ερμούπολης τιμά τον χουντικό δήμαρχό!»,εφ.ΑΥΓΗ,24/9/03. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στη διεύθυνση :

http://www.avgi.gr/cgi-bin/hwebpressrem.exe?-A=332789&-w=ΔΗΜΑΡΧΟΣ_ΕΡΜΟΥΠΟΛΗΣ_&-V=hpress_int&-P

15.εφ.ΑΠΟΨΗ,Σεπτέμβριος,Οκτώβριος 1996(http://www.apopsy.gr)

16.Δείτε τη σχετική συζήτηση στο μπλογκ : http://skeptikistis1.blogspot.com/