Από τη Βίκη Τσιώρου

Ενα μανιφέστο για την ελευθερία της έκφρασης κυκλοφόρησε πρόσφατα στη Βρετανία, στο οποίο πολλοί καλλιτέχνες και συγγραφείς, μεταξύ των οποίων ο Σαλμάν Ρούσντι, ο Φίλιπ Πούλμαν, η Μόνικα Αλί και λοιποί, διεκδικούν το δικαίωμα να ασκούν κριτική στη θρησκεία!

Αυτή η αντίδραση έχει να κάνει με ένα σχέδιο νόμου που έφερε στη Βουλή των Κοινοτήτων το περασμένο καλοκαίρι ο Τόνι Μπλερ και με το οποίο προβλέπεται ποινικοποίηση των απόψεων που καταφέρονται εναντίον των θρησκειών. Ο Μπλερ, εν όψει των προσεχών βουλευτικών εκλογών, προσπαθεί με αυτή την κίνηση να δελεάσει τους εκπροσώπους των Βρετανών μουσουλμάνων οι οποίοι θεωρούν προσβολή προς τη θρησκεία τους οποιαδήποτε κριτική. Ομως, το νομοσχέδιο «περί υποκίνησης σε θρησκευτικό μίσος» έχει ενώσει δημοσιογράφους, δικηγόρους και πολλές προσωπικότητες, οι οποίοι ισχυρίζονται πως ένας τέτοιος νόμος θα περιορίσει σοβαρά την ελευθερία έκφρασης χωρίς να καταφέρει το στόχο του: αντί να περιορίσει τις θρησκευτικές αντιπαλότητες, θα τις εντείνει.

Από την άλλη πλευρά της Μάγχης, ο φιλόσοφος Μισέλ Ονφρέ παρουσίασε το τελευταίο του έργο, με τίτλο «Δοκίμιο περί αθεΐας», που σημειώνει μεγάλη επιτυχία στη γαλλική εκδοτική αγορά.

Πρόκειται για ένα μανιφέστο υπέρ του αθεϊσμού που συνδέεται εν μέρει με τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου: «Από τότε -λέει ο ίδιος στην εφημερίδα “Ελ Παΐς”- μας υποχρεώνουν να επιλέξουμε ανάμεσα στον ιουδαϊσμό του Μπους και τον ισλαμισμό του Μπιν Λάντεν, όπως άλλοτε μας υποχρέωναν να επιλέξουμε ανάμεσα στον κομμουνισμό της Ρωσίας και τον καπιταλισμό των ΗΠΑ. Εγώ αυτό που θέλω να πω με το βιβλίο μου είναι ότι δεν θέλω να επιλέγω. Οπως ο Αλμπέρ Καμί, δεν επιλέγω ανάμεσα στη Ρωσία και την Αμερική». Και με τη μη- επιλογή προκύπτει η πρόταση του αθεϊσμού, «ως εγκώμιο της λογικής και της φιλοσοφίας του Διαφωτισμού. Κάνω μια φιλοσοφική tabula rasa για να ξαναρχίσω από την αρχή με βάση τη λογική».

Ο Ονφρέ καταδικάζει τις μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες γιατί πιστεύει πως «έχουν γεμίσει τον κόσμο με πόνο», αλλά δεν αγνοεί πως και ο αθεϊσμός, όπως αυτός της Σοβιετικής Ενωσης, μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικά αποτελέσματα: «Δεν υπερασπίζομαι το σοβιετικό αθεϊσμό, επισημαίνει. Δεν επιθυμώ την πυρπόληση των εκκλησιών, το βιασμό των καλογριών, την κατάσχεση των αγαθών της Εκκλησίας. Η τοποθέτησή μου έχει να κάνει με τη λογική του φιλοσοφικού, του πνευματικού αγώνα. Δεν ισχυρίζομαι πως η άθεη εποχή της Σοβιετικής Ενωσης ήταν καλύτερη. Δεν ισχυρίζομαι πως ο αθεϊσμός οδηγεί στον επίγειο Παράδεισο. Υπήρξαν λυπηρές περίοδοι στην Ιστορία που οφείλονταν στον αθεϊσμό». Ωστόσο, πιστεύει πως οι μονοθεϊστικές θρησκείες είναι χειρότερες γιατί διαβρώνουν ακόμη και τους άθεους: «Ο θεϊσμός διαβρώνει τη νοοτροπία των ανθρώπων, ακόμη και όταν αυτοί δεν πιστεύουν, όταν είναι αγνωστικιστές. Βλέπει το ανθρώπινο σώμα γεμάτο επιθυμίες και τις θεωρεί ένοχες, όπως θεωρεί και την ευχαρίστηση πρόβλημα και τη σάρκα αμαρτωλή».

Κατά την άποψή του, η κοινωνία παραμένει χριστιανική, ακόμη και στο πεδίο της φιλοσοφίας: «Υπάρχει μια κυρίαρχη φιλοσοφία, όπως εμφανίζεται στην επίσημη εκδοχή της Ιστορίας που μαθαίνουμε στο σχολείο. Μια φιλοσοφία ιδεαλιστική, πλατωνική, πνευματική, χριστιανική. Ομως υπάρχει μια άλλη φιλοσοφική παράδοση στην οποία ανήκω. Πρόκειται για μια φιλοσοφία ηδονιστική, αισθησιακή, υλιστική, εμπειρική, κυνική.

Πρέπει να υπάρξει μια λαϊκή φιλοσοφία όπου ο καθένας θα μπορεί να συνειδητοποιεί πως υπάρχουν πραγματικά συζητήσεις που εξηγούν διαφορετικές θέσεις, από τις οποίες μπορεί να επιλέξει όποια τον ικανοποιεί περισσότερο. Να μπορεί να πει: Εδώ υπάρχει ένας φιλόσοφος χριστιανός, μουσουλμάνος ή άθεος και να παλέψει ώστε καθένας να μπορεί να σκέφτεται για τον εαυτό του και να βγάζει τα δικά του συμπεράσματα».

---------------------------------------------------
(πηγή: ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 31/01/2006)