Ξεκίνησε με σκοπό να αποδείξει ότι το όνειρό του είναι εφικτό. Και τα κατάφερε. Ο οδοντίατρος Γιώργος Ξυδάκης δημιούργησε μια βιολογική όαση. Απολαμβάνει τα αγαθά με την οικογένειά του και δίνει κάποια στον φίλο του Ηλία Αθυμαρίτη για το βιολογικό του κατάστημα.
Aναρωτιέμαι αν λίγη μυκονιάτικη σούμα από το βιολογικό κτήμα Ξυδάκη θα με βοηθήσει στο γράψιμο. Δοκιμάζω κι αμέσως έρχονται στη μνήμη οι εκλεκτοί μεζέδες που τη συνόδεψαν κατά τη γνωριμία μας, η καπνιστή μελιτζάνα και το ντόπιο τυρί. Το ξάφνιασμα από την αγκινάρα με το υπέροχο «ξυδάκη», φτιαγμένο με κρασόξιδο και σιρόπι βρασμένου κρασιού με ζάχαρη. Οπως η καλή μέρα, έτσι και οι καλές εντυπώσεις από την πρώτη στιγμή μεταδίδονται. Το κτήμα του οδοντίατρου Γιώργου Ξυδάκη καταλαμβάνει 7 στρέμματα καλλιεργήσιμων εκτάσεων, δεν αποτελεί επαγγελματική απασχόληση αλλά μεράκι. Αγάπη για το αμπέλι, αλλά και για κάθε τι που μπορεί να συνοδεύσει ένα καλό κρασί. Είτε πρόκειται για μια ικαριώτικη ντοματούλα ή για κατσικάκι ψημένο με κληματσίδες του αμπελιού.
Τα πάντα, εδώ, χαρακτηρίζονται από μιαν απίστευτη συνοχή με την παράδοση, την οποία ωστόσο υπογραμμίζει η δημιουργική και κριτική προσέγγιση μέσα από τη σύγχρονη γνώση. Παρά το γεγονός ότι δεν αποτελεί γι' αυτόν κύρια απασχόληση, ο Γιώργος Ξυδάκης με προσωπική εργασία και επιστασία, τη βοήθεια του πατέρα του και ενός μόλις εργάτη καταφέρνει να φροντίζει μια πλήρη βιολογική καλλιέργεια. Η επιλογή αυτή αποτελεί στάση απέναντι στη γη και τη χρήση της - ένα σύγχρονο μεγάλο αυτόνομο περιβόλι, με το κοτέτσι και τα κατσικάκια του κοντά, που καλύπτει τις ανάγκες της οικογένειας.

Η ξενάγησή μας ξεκινάει από τη γωνία του κτήματος με το παλιό πατητήρι και, κυρίως, με το μοναδικό φυτό που επιβίωσε από το παλιό πατρογονικό αμπέλι, μια σπάνια γηγενή ποικιλία, τη μαύρη ασκαθαριά. Λίγο πιο πέρα, μια άγρια νησιώτικη νεραντζιά, ιδιαίτερα κοντή για το στερεοελλαδίτικο μάτι μου, και η παλιά αμυγδαλιά. «Ο παππούς έκανε βιολογική καλλιέργεια χωρίς να το ξέρει. Και να ήθελε να τα χρησιμοποιήσει, δεν υπήρχαν φυτοφάρμακα ούτε λιπάσματα. Εμάς, βέβαια, μας βοηθάει και λίγο η τεχνολογία. Εκτός από θειάφι που χρησιμοποιούσαν τότε για μυκητοκτονία, σήμερα χρησιμοποιούμε και κάποια άλλα νέα σκευάσματα», εξηγεί ο Γιώργος Ξυδάκης. Μεγαλωμένος σε Πειραιά, Σύρο και Αθήνα, το 1986 αποφάσισε να εγκατασταθεί στη Μύκονο. «Βλέποντας τον πατέρα μου να καλλιεργεί κάθε καλοκαίρι τους λαχανόκηπους και τις ντομάτες μου άρεσε. Κι επειδή ήμουν ήδη καταναλωτής και ρέκτης του κρασιού, του πρότεινα να βάλουμε και κανένα αμπελάκι, να κάνουμε καλό κρασί», λέει περιγράφοντας την απαρχή της ενασχόλησής του με τις καλλιέργειες. «Ξέχνα το», ήρθε η απάντηση από τον πατέρα Γαλάτη Ξυδάκη. «Εγώ είμαι γέρος. Το αμπέλι θέλει πολλή δουλειά. Βάλ' το μόνος σου».
  
Ο Γιώργος Ξυδάκης, παράλληλα με την επαγγελματική του ενασχόληση με την οδοντιατρική, άρχισε να διαβάζει, να ρωτάει, να μαθαίνει. Ξεκίνησε κάνοντας αγρανάπαυση, εδαφολογική ανάλυση, χλωρές λιπάνσεις.
Μαζί με τον φίλο του Ηλία Αθυμαρίτη, ο οποίος άνοιξε το πρώτο και μοναδικό βιολογικό μπακάλικο στο νησί, επισκέπτονται κτήματα σε όλη την Ελλάδα. «Αυτός ήταν και ο βασικός λόγος που μπήκα στη βιολογική», λέει. «Για να μπορώ να δίνω του Ηλία με πιστοποιητικό. Και, κυρίως, για την ιδεολογία της υπόθεσης. Ηθελα να αποδείξω ότι κάποια πράγματα είναι δυνατόν να γίνουν».

Προχωρώντας στις πεζούλες του κτήματος, μπαίνουμε στο μεσιανό κηπαράκι με τη φραγκοσυκιά, τα παλιά δέντρα, την ελιά και τη ροδιά, τις νέες πενταετείς κορομηλιές και βερικοκιές. Συζητάμε για τα εδάφη που εδώ είναι άγονα και κατά 95% αμμώδη. Για τον άνεμο που είναι ο μεγαλύτερος εχθρός των καλλιεργειών στα νησιά. Η έλλειψη νερού έρχεται δεύτερη. Για τον σπόρο, που πάντα είναι καλύτερος όταν έχει «εγκλιματιστεί» σε ένα κτήμα, και την αυτονομία που είναι το ζητούμενο κάθε βιολογικής καλλιέργειας. Στο κτήμα υπάρχουν επίσης κότες, κουνέλια, γαλοπούλες και κατσίκια. Αφήνοντας πίσω το μποστάνι, περπατάμε δίπλα στα μελίσσια και τα αρωματικά φυτά που τα περιτριγυρίζουν.
Κάποιες στιγμές νιώθεις πως βρίσκεσαι στη Μύκονο μιας άλλης εποχής. Εχει κάποιες χωσιές το κτήμα απ' όπου κρύβονται όλα τα μοντέρνα κτίρια της περιοχής, ακόμα και το αστικο-αγροτόσπιτο όπως αποκαλεί ο Γιώργος Ξυδάκης τη δική του κατοικία. Παραμένουν οι κήποι και τα λίγα ζώα, το «χωριουλάκι» (έτσι ονόμαζαν κάποτε οι Μυκονιάτες τις λιτές αγροικίες τους) του παππού ψηλά και οι καλαμιώνες τριγύρω. «Το καλάμι είναι ο καλύτερος βοηθός! Είναι ο καλύτερος φυσικός ανεμοθραύστης, διηθεί και καθαρίζει όλα τα νερά. Είναι ο καλύτερος καθαριστής των λυμάτων, δίνοντας και κομπόστ», λέει ο Γιώργος. «Κρατάει πράσινο και το καλοκαίρι όταν φυσάει έχει ωραίο ήχο».

Φτάνουμε στο κυρίως αμπέλι που έχει πάνω από 20 ποικιλίες. Ο Γιώργος Ξυδάκης ξεγλιστράει από την παράδοση εκμεταλλεύεται το σχετικά απάνεμο του κτήματος και επιλέγει ένα μοντέρνο τρόπο αμπελουργίας, το γραμμικό, ως πιο εύχρηστο στο πότισμα, στο κλάδεμα, στους ψεκασμούς, στη συλλογή και στην απόδοση αλλά και στην προστασία από τον αέρα.
Καταλήγουμε στο κελάρι και τους 18 βαθμούς C, όπου σιγοβράζουν τα διαφορετικά κρασιά. Δίπλα περιμένουν περίτεχνες ετικέτες με ονόματα όπως Τριάμπελος, Κούτελα, Μάσουρας. Ο παππούς Γαλάτης έρχεται για να μας μαλώσει γιατί αφήσαμε το κομμένο μαρούλι στον ήλιο. Αργότερα, εμφανίζεται κι ο μικρός Γαλάτης που άλλοτε μας περιεργάζεται κι άλλοτε εξαφανίζεται κάνοντας τσαχπινιές με το πατίνι του σε μπαλκόνια και ταράτσες.

Βιοκαλλιέργεια ως στάση ζωής
Η δρ Δέσποινα Νάζου ως σύζυγος του Γιώργου Ξυδάκη, απολαμβάνει στο έπακρο τα γνήσια προϊόντα της βιοκαλλιέργειας. Παράλληλα, όμως, ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια του Πανεπιστημίου Αιγαίου, που έχει ασχοληθεί με την «εντοπιότητα» και την «επιχειρηματικότητα» στη Μύκονο, μοιράζεται μαζί μας σκέψεις για τη βιοκαλλιέργεια ως πολιτική στάση και προϊόν αναστοχαστικής αγάπης για τη γη.
Βρισκόμαστε στην απόλυτα τουριστικοποιημένη Μύκονο, όπου η γη αποτελεί πλέον εμπορεύσιμο προϊόν αλλάζοντας συχνά χέρια και χρήσεις. Οπως και σε κάθε άλλη γωνιά της Ελλάδας, η ιδιότητα του αγρότη θεωρείται υποβαθμισμένη επαγγελματική κατηγορία και ο αγροτικός τομέας λειτουργεί συμπληρωματικά στο τουριστικό εισόδημα.
Παρ' όλα αυτά υπάρχουν στη Μύκονο άνθρωποι που μπορεί να έχουν δύο και τρία ξενοδοχεία αλλά ταυτόχρονα συνεχίζουν να καλλιεργούν κτήματα, κυρίως για οικογενειακή κατανάλωση. «Καλλιεργώντας τη γη, διατηρούν μιαν άλλη πτυχή της ταυτότητάς τους, η οποία είναι αγροτική πιο πολύ σε συμβολικό επίπεδο παρά σε κυριολεκτικό. Μέσα από αυτήν, κατοχυρώνουν τη σχέση τους με μια γραμμή καταγωγής, με μιαν εντοπιότητα. Πολλοί είναι ευζωιστές. Ας πούμε, ο Γιώργος καλλιεργεί γιατί θέλει να έχει το καλό του το κρασί. Αφενός το γεγονός ότι δεν χτίζει και από την άλλη το ότι αντιμετωπίζει τη γη ως ένα αγαθό, επιβεβαιώνουν τις πολιτικές του απόψεις. Oτι, δηλαδή, εδώ δεν είμαστε μόνο για να εκμεταλλευόμαστε τον τόπο. Είμαστε για να τον φροντίζουμε. Το ότι βιοκαλλιεργεί ο Γιώργος τη γη και δεν την πουλάει, τον διαφοροποιεί. Γι' αυτόν, είναι ένα κομμάτι ευχαρίστησης προσωπικής (δεν έχει εμπορική σχέση μαζί της)».
Έτσι, ο αγροτικός χαρακτήρας της καλλιέργειας αλλάζει. Παύει να είναι για βιοποριστικούς λόγους και γίνεται περισσότερο για συμβολικούς, για προσωπική ευχαρίστηση. «Για να φτάσει στο σημείο να ξαναμπεί στον ορίζοντά σου η γη με τέτοιους όρους απαιτείται μεγάλη ευαισθησία και στοχασμός πάνω στο τι έχει συμβεί στη Μύκονο». Διαφοροποιείται, τονίζοντας ότι «η δική μας αγάπη για τη γη, είναι μια αναστοχαστική αγάπη. Η αγάπη, ως συναίσθημα απέναντι στη γη και απέναντι στα ζώα, εξαρτάται άμεσα από το τι πιστεύουμε ότι πρέπει ν' αγαπάμε. Τοποθετείσαι ν' αγαπάς. Τοποθετείσαι να αισθάνεσαι κάποια πράγματα με πολιτικό τρόπο», καταλήγει η Δέσποινα Νάζου, αφήνοντάς μας να αναρωτηθούμε κατά πόσο η σχέση του καθενός μας με τη γη χρειάζεται επανατοποθέτηση.

Μια καλή χρονιά στο κτήμα παράγονται:

- 1000 λίτρα κρασί
- 1500 κιλά εποχικά λαχανικά
ντομάτες, φασόλια, κολοκύθια, μελιτζάνες,
μπάμιες, πιπεριές, πεπόνια, καρπούζια, ρόκα, μαϊντανός,
μαρούλια, κρεμμύδια, σκόρδα, μπρόκολα, κ.λ.π.)
- 1,5 τόνος εσπεριδοειδή και φρούτα
(βερίκοκα, μούσμουλα, αχλάδια, σύκα, εόδια,
κυδώνια, δαμάσκηνα, φραγκόσυκα, σταφύλια)
- 200 κιλά κρέας κατσικίσιο
- 30 κοτόπουλα
- μερικές εκατοντάδες αυγά
- 50 κιλά τυρί κατσικίσιο
- 100 λίτρα σούμα
- 5 κιλά αρωματικά φυτά
- 50 κιλά μέλι
- 50 κ. ξηρά φασόλια μαυρομάτικα (όσπρια)
-------------------------------------------------------
ΟΙΚΟ της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ, 4-12-2007