Γενικά
Τα περισσότερα από τα νησιά της Δωδεκανήσου αντιμετωπίζουν οξύ πρόβλημα νερού που οφείλεται κυρίως στις υδρογεωλογικές συνθήκες, στην περιορισμένη έκτασή τους, στην γειτνίαση με τη θάλασσα και στις κλιματικές συνθήκες που επικρατούν και οι οποίες είναι διαφοροποιημένες από νησί σε νησί και από χρόνο σε χρόνο.
Η κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη ενός νησιού στηρίζεται κυρίως στους υδάτινους πόρους, οι οποίοι καθορίζουν και το βαθμό και την έκταση της ανάπτυξης, ενώ συγχρόνως αποτελούν στοιχείο επιβίωσης όλων των ζωντανών οργανισμών. Παράλληλα το νερό είναι ένας φυσικός ανανεώσιμος πόρος με πεπερασμένα όμως όρια αξιοποίησης και εκμετάλλευσης και επομένως πρέπει να υπάρχει μια σχετική ισορροπία μεταξύ της ζήτησης του νερού και της φυσικής υδατικής κυκλοφορίας, ώστε να μη δημιουργηθούν προβλήματα από την υπερβολική εκμετάλλευσή του.
Η βάση της οικονομίας των νησιών του Νομού Δωδεκανήσου είναι ο Τουρισμός. Όλες οι οικονομικές δραστηριότητες εξυπηρετούν τον Τουρισμό και επομένως η κυρίαρχη ζήτηση νερού προορίζεται για την ικανοποίηση των αναγκών της ύδρευσης.
Οι ανάγκες σε νερό μεγιστοποιούνται κατά τη θερινή περίοδο, οπότε οι βροχοπτώσεις είναι μηδενικές.
Κατά την ίδια περίοδο πρέπει να ικανοποιηθούν και οι ανάγκες άρδευσης. Η αρδευόμενη γεωργία απαιτεί πολύ μεγαλύτερες ποσότητες νερού. Χαρακτηριστικό είναι ότι ένα στρέμμα αρδευόμενης έκτασης απαιτούνται περίπου 500 νερού, τα οποία μπορούν να εξυπηρετήσουν Τις υδρευτικές ανάγκες επτά ανθρώπων για ένα έτος, τ ο γεγονός αυτό επιτείνει τον ανταγωνισμό των δύο χρήσεων και δημιουργεί βασικά διλήμματα στο σχεδιασμό ανάπτυξης.
Η αρδευόμενη γεωργία στα νησιά, περιορισμένη από την έλλειψη υδατικών και εδαφικών πόρων, συρρικνώθηκε περαιτέρω τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας της απορρόφησης του ενεργού εργατικού δυναμικού από τον τουρισμό. Επομένως στην προσπάθεια εξεύρεσης και αξιοποίησης υδατικών πόρων στα νησιά, και με δεδομένο ότι η αξιοποίηση αυτή απαιτεί γενναίες οικονομικές επιβαρύνσεις, θα πρέπει προηγουμένως να απαντηθούν τα ερωτήματα:

- Μέχρι ποίο σημείο θέλουμε να φθάσει ο τουρισμός σε κάθε νησί;
- Σε ποίες περιοχές κάθε νησιού θέλουμε ανάπτυξη της γεωργίας, σε ποία μορφή και σε ποία έκταση ανάπτυξης;
- Στις γεωργικές περιοχές θα πρέπει να επιδιωχθεί παράλληλη τουριστική ανάπτυξη ή όχι;

Η ακριβής κατά το δυνατόν γνώση αφενός των ποσοτικών και ποιοτικών παραμέτρων του υδάτινου δυναμικού κάθε νησιού και αφετέρου των συνολικών αναγκών σε νερό για διάφορες χρήσεις (ύδρευση, άρδευση, βιοτεχνία κλπ),απαιτεί:
-Την εγκατάσταση σε κάθε νησί σύγχρονου μετεωρολογικού σταθμού για την ακριβή εκτίμηση όλων των υδρολογικών παραμέτρων , την σύνταξη ειδικής χωροταξικής μελέτης χρήσεων γης, για την διερεύνηση των δυνατοτήτων ανάπτυξης του νησιού με ορθολογικό τρόπο και σε ισορροπία με τις δυνατότητες των φυσικών πόρων και τον καθορισμό ζωνών ανάπτυξης.
-Την εγκατάσταση υδρομετρητών, τόσο στις πηγές νερού όσο και στις διάφορες καταναλώσεις, για την ακριβή καταμέτρηση των απολήψεων και των καταναλώσεων σε ημερήσια βάση.

Στόχοι μελέτης

Ο σχεδιασμός της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης κάθε νησιού πρέπει να στηρίζεται στην αειφορική αξιοποίηση των φυσικών πόρων, ώστε να καταστεί "αυτόνομο" στην ικανοποίηση των υδροαρδευτικών αναγκών. Ο στόχος αυτός θα αποτελέσει την βάση της οικονομικής ανάπτυξης του νησιού, με παράλληλη όμως σχεδίαση προγράμματος έργων και παρεμβάσεων που θα αφορούν την κοινωνική και οικονομική υποδομή, ώστε προοδευτικά να επιτευχθεί η Εθνική επιδίωξη της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής αναβάθμισης της ακριτικής αυτής περιοχής.

Στόχος της παρούσας μελέτης είναι η εξασφάλιση αυτάρκειας νερού με εκμετάλλευση των εντοπίων υδάτινων πόρων.Προς τούτο, βάσει των αναγκών και φυσικών δυνατοτήτων προτείνεται για κάθε νησί η εφαρμογή συγκεκριμένων μέτρων.Με τα προτεινόμενα μέτρα επιδιώκεται πρωταρχικά η κάλυψη των αναγκών ύδρευσης μέχρι το έτος 2017. Για την εξασφάλιση νερού εξετάζεται η δυνατότητα εκμετάλλευσης κατά σειρά προτεραιότητας, της υπόγειας υδροφορίας (γεωτρήσεις, πηγές, πηγάδια), των επιφανειακών απορροών ( λιμενοδεξαμενές , ομβροδεξαμενές), και τελικά του θαλάσσιου νερού (αφαλάτωση).

Η επιβαλλόμενη μεταφορά νερού κατά τη μεταβατική περίοδο μέχρι την ολοκλήρωση των προτεινόμενων έργων αποσκοπεί στην κάλυψη μόνο των αναγκών ύδρευσης.

θεσμικό πλαίσιο

Ο βασικός Νόμος για τη διαχείριση των υδατικών πόρων που ισχύει σήμερα είναι ο Ν.1739/87. Ο Νόμος αυτός. αν και καταγράφει την πρόθεση για ενιαία εθνική υδατική πολιτική, από την μέχρι τώρα εμπειρία, παρουσιάζει πολλά κενά και ενισχύει την πολυδιάσπαση των αρμοδιοτήτων, με αποτέλεσμα αλληλοκαλύψεις και τριβές. ΟΙ Περιφερειακές Επιτροπές Υδάτων (ΠΕΥΔ) και οι περιφερειακές υπηρεσίες διαχείρισης υδατικών πόρων που προβλέπει δεν λειτούργησαν ποτέ. Η τροποποίηση του Νόμου αυτού με τον N.2S03/97 βελτιώνει την κατάσταση, αλλά θα πρέπει να εκδοθούν τα Προεδρικά Διατάγματα που προβλέπονται.

Για την ανάπτυξη των υδατικών πόρων συντάχθηκαν κατά καιρούς μελέτες που αφορούν την γεωλογική-υδρογεωλογική κατάσταση του κάθε νησιού και την δυνατότητα κατασκευής έργων, από διάφορους φορείς όπως Υπ. Γεωργίας. ΙΓΜΕ. Υπ. Εσωτερικών. GERSAR. Περιφέρεια Ν. Αιγαίου.

Από Τις παραπάνω μελέτες πολλές έχουν το ίδιο αντικείμενο αλλά διαφορετικό φορέα ανάθεσης, ο οποίος φορέας πιθανότατα δεν γνώριζε την ύπαρξη των άλλων μελετών. Ο κάθε φορέας προγραμματίζει και μελετάει τους υδάτινους πόρους χωρίς να υπάρχει η απαραίτητη συνεργασία και αλληλοενημέρωση με άλλους φορείς, αγνοώντας ότι ο υδατικός πόρος, ειδικά στα νησιά, είναι ένας ενιαίος και περιορισμένος.

Μεθοδoλoγία- Παραδοχές μελέτnς

Η ανάλυση του προβλήματος και των δυνατοτήτων των άνυδρων νησιών προϋποθέτει την ακριβή καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης.
Στοιχεία της φυσικής κατάστασης έχουν ληφθεί από τους μετεωρολογικούς Σταθμούς, καθώς και από τις εκπονηθείσες γεωλογικές και αναπτυξιακές μελέτες. Δημογραφικά στοιχεία έχουν ληφθεί από τη Ε.Σ.Υ.Ε.. τους Δήμους. τον ΕΟΤ, και την 'Ένωση Ξενοδόχων Δωδ/σου. Τέλος, στοιχεία της υφιστάμενης υδατικής κατάστασης έχουν δοθεί από τους Δήμους των νησιών.

Τα προβλήματα που αντιμετωπίσθηκαν κατά τη φάση της καταγραφής εντοπίζονται.

- Στην έλλειψη πραγματικών στοιχείων που αφορούν στις απολήψεις και τις καταναλώσεις νερού σε μηνιαία βάση, ώστε να καταγραφούν τα πραγματικά ισοζύγια.
- Στην έλλειψη πραγματικών στοιχείων που αφορούν τα τουριστικά καταλύματα και τις διανυκτερεύσεις. Τα επίσημα στοιχεία του ΕΟΤ διαφέρουν σημαντικά από τα στοιχεία που δίδονται από τους Δήμους, να προσεγγίζουν την πραγματικότητα, ενέχουν όμως τα οποία μπορεί και τον κίνδυνο της υποκειμενικότητας. Πολλά καταλύματα δεν είναι καταγραμμένα επίσημα από τον ΕΟΤ και ΟΙ επίσημοι αριθμοί διανυκτερεύσεων και ημερήσιων επισκεπτών δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
- Στην έλλειψη εγκεκριμένων χωροταξικών μελετών που να καταγράφονται οι επίσημοι στόχοι ανάπτυξης κάθε νησιού.

Τα προβλήματα αυτά μας ανάγκασαν να υιοθετήσουμε παραδοχές και σενάρια στην εκτίμηση των σημερινών μελλοντικών ρυθμών ανάπτυξης και των αναγκών σε νερό. Οι παραδοχές αυτές είναι μεν αυθαίρετες αλλά γίνεται προσπάθεια προσέγγισης στην πραγματική κατάσταση. Η προσέγγιση αυτή έγινε σε συνεργασία με τους Δήμους των νησιών και από την εμπειρία στις συνθήκες που επικρατούν σε κάθε νησί.

Επισημαίνεται, ότι οι ανάγκες σε νερό των νησιών μελλοντικά εκτιμήθηκαν με την προϋπόθεση ότι θα εφαρμοσθεί ένα ολοκληρωμένο και ορθολογικό αναπτυξιακό πρόγραμμα έργων και παρεμβάσεων, που θα στηρίζεται στις φυσικές και κοινωνικές δυνατότητες του νησιού και θα αφορά όλο το φάσμα της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης. Αποτέλεσμα αυτής της προϋπόθεσης θα είναι η αντιστροφή της πτωτικής τάσης του πληθυσμού και η αύξηση τόσο του μόνιμου όσο και του τουριστικού πληθυσμού .

Οι γενικές παραδοχές που υιοθετήθηκαν για κάθε νησί είναι:

- Η ειδική κατανάλωση νερού για το μόνιμο πληθυσμό είναι 200 λίτρα/άτομο/ημέρα, τόσο για τις σημερινές όσο και για τις μελλοντικές ανάγκες.
- Η ειδική κατανάλωση νερού για τον τουριστικό πληθυσμό είναι 300 λίτρα/άτομο/ημέρα, τόσο για τις σημερινές όσο και για τις μελλοντικές ανάγκες.
- Η ειδική κατανάλωση νερού για τους ημερήσιους επισκέπτες είναι 1 0 λίτρα/άτομο και για παραμονή τεσσάρων ωρών την ημέρα.
- Το μέσο ετήσιο ποσοστό αύξησης των διανυκτερεύσεων είναι για την επόμενη 10ετία (μέχρι το 2007) 3% και για τη δεκαετία 2007- 2017 είναι 1 .5%.
- Ο αριθμός των σημερινών διανυκτερεύσεων, επειδή τα επίσημα στοιχεία απέχουν πολύ από την πραγματικότητα, εκτιμάται από ένα συντελεστή, ξεχωριστό για κάθε νησί, μεταξύ των επισήμων κλινών και των πραγματικών. Σε ορισμένα νησιά η εκτίμηση αυτή γίνεται από τις συνολικές ετήσιες καταναλώσεις νερού , όπως προκύπτουν από τις μεταφερόμενες ποσότητες με υδροφόρα πλοία.
- Η μηνιαία κατανομή του τουριστικού πληθυσμού γίνεται από την επίσημη κατανομή των διανυκτερεύσεων, που δίνει ο ΕΟΤ.

Γενικά συμεράσματα

Από την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης στα επτά άνυδρα νησιά της Δωδεκανήσου προκύπτουν οι ιδιαιτερότητες που διαφοροποιούν το κοινό πρόβλημα ως προς τις δυνατότητες επίλυσής του.
Γενικά, με τα υπάρχοντα στοιχεία, διαπιστώνεται η ανεπάρκεια της υπόγειας υδροφορίας για την κάλυψη των αναγκών ύδρευσης.
Η αναζήτηση των δυνατών εναλλακτικών λύσεων έγινε με επιδίωξη να γίνει πλήρης εκμετάλλευση των προσφερόμενων τοπικών φυσικών δυνατοτήτων , προκειμένου να καταστεί κάθε νησί αυτάρκες σε νερό.

Συνοψίζοντας, παραθέτουμε τις ενέργειες, με ης οποίες είναι δυνατόν να εξασφαλισθεί μόνιμη λύση στο βασικό πρόβλημα των άνυδρων νησιών.

1. Υδρογεωλογικές μελέτες

Λόγω της σημασίας της υπόγειας υδροφορίας για την υδροδότηση των νησιών με κατάλληλο νερό. και παρά τις μέχρι σήμερα αρνητικές ενδείξεις, προτείνεται η πλήρης διερεύνηση των δυνατοτήτων ύπαρξης εκμεταλλεύσιμου υπόγειου νερού με ολοκληρωμένες υδρογεωλογικές μελέτες.
Η έρευνα αυτή που θα δώσει οριστική απάντηση για το εκμεταλλεύσιμο της υπόγειας υδροφορίας αλλά και των επιφανειακών απορροών, είναι σκόπιμο να γίνει στα νησιά Χάλκη, Λειψοί, Σύμη, και Αγαθονήσι όπου διαφαίνονται μικρές σχετικές δυνατότητες.
Με τη μελέτη αυτή θα καταγραφούν και οι πηγές υφάλμυρου νερού προκειμένου να εξετασθεί η δυνατότητα χρησιμοποίησής τους σε περίπτωση μελλοντικής εγκατάστασης μονάδας αφαλάτωσης.
Εφόσον με τις υδρογεωλογικές μελέτες προκύψουν θετικά στοιχεία για την υπόγεια υδροφορία τότε θα τροποποιηθεί ανάλογα ο προτεινόμενος σχεδιασμός αντιμετώπισης της λειψυδρίας.

2. Λιμενοδεξαμενές

Η εκμετάλλευση των επιφανειακών απορροών είναι δυνατή σε περιπτώσεις που οι γεωμορφολογικές συνθήκες επιτρέπουν την ανάπτυξη υδρορευμάτων με αξιόλογη παροχή.
Κατασκευή λιμνοδεξαμενών για τη συλλογή επιφανειακών νερών προτείνεται σε όλα τα νησιά εκτός από τη Χάλκη.
ΟΙ σχετικές προτάσεις στηρίζονται στη μελέτη “μικρών λιμνοδεξαμενών στα νησιά νοτίου Δωδεκανήσου” της ΥΔΡΟ Ε.Ε. (1991).Με τις προτεινόμενες υδρογεωλογικές μελέτες θα εξετασθούν οι δυνατότητες δημιουργίας νέων λιμνοδεξαμενών.

3. Αφαλάτωση

Η αφαλάτωση αποτελεί την έσχατη δυνατότητα εξασφάλισης νερού από εντόπιους πόρους.
Προτείνεται η συνέχιση της λειτουργίας στη Νίσυρο και Μεγίστη ύστερα από βελτίωση των εγκαταστάσεων.
Για τη Χάλκη η αφαλάτωση αποτελεί τη μοναδική τοπική δυνατότητα εξασφάλισης νερού.
Για τα νησιά Αγαθονήσι, Λειψούς και Σύμη, παράλληλα με την εκμετάλλευση άλλων πηγών , προτείνεται η εγκατάσταση μονάδας αφαλάτωσης για τη συμπλήρωση της αναγκαίας ποσότητας νερού. Η εγκατάσταση και λειτουργία της μονάδας σε κάθε περίπτωση προγραμματίζεται εγκαίρως, ανάλογα με την προδιαγραφόμενη εξέλιξη του ισοζυγίου νερού.
Για την επιλογή της μεθόδου αφαλάτωσης θα πρέπει να προηγηθεί διεξοδική και εμπεριστατωμένη προκαταρκτική έρευνα κοινή νια όλα τα νησιά. Αντικείμενο της ερευνητικής μελέτης θα είναι η συλλογή στοιχείων και εμπειρίας από τη διεθνή εφαρμογή της αφαλάτωσης, προκειμένου να επιλεγεί για τα νησιά η βέλτιστη μέθοδος.
Στη μελέτη αυτή θα εξετασθεί και η δυνατότητα χρησιμοποίησης ήπιων μορφών ενέργειας (ηλιακή, αιολική) για τη λειτουργία των μονάδων αφαλάτωσης.

4. Μεταφορά νερού

Τα προτεινόμενα μέτρα για την εξασφάλιση νερού από εντόπιους πόρους εντάσσονται χρονικά στην επόμενη επταετία με πρόβλεψη περιόδου προετοιμασίας, και με την προϋπόθεση εξασφάλισης της απαιτούμενης χρηματοδότησης.Κατά τη μεταβατική περίοδο μέχρι την υλοποίηση των μέτρων είναι ανάγκη να μεταφέρεται νερό από άλλα νησιά.Το ετήσιο έλλειμμα σε νερό ύδρευσης που πρέπει να μεταφέρεται για να καλύπτονται πλήρως (100%) οι αντίστοιχες θεωρητικές ανάγκες για κάθε νησί φαίνεται στον πίνακα Π1.
Πέρα από τις προβλεπόμενες ανάγκες κατά τη μεταβατική περίοδο υπάρχει το ενδεχόμενο ακόμα και μετά την κατασκευή και λειτουργία των λιμνοδεξαμενών να απαιτηθεί η υδροτροφοδοσία από άλλα νησιά σε περιπτώσεις που λόγω παρατεταμένης ανομβρίας δεν συγκεντρώνεται η αναγκαία ποσότητα νερού.
Σημειώνουμε, ότι η εξασφαλιζόμενη μέχρι σήμερα συνολική ποσότητα νερού στα νησιά μαζί με το μεταφερόμενο από τη Ρόδο, καλύπτει μικρό σχετικά ποσοστό των θεωρητικών αναγκών ύδρευσης.
Για τη μεταφορά νερού με υδροφόρα πλοία, και προκειμένου να εξασφαλίζεται η ομαλή τροφοδοσία των νησιών και το μικρότερο δυνατό κόστος, είναι σκόπιμο να εκπονηθεί ειδική μελέτη που θα καθορίζει η σημεία απόληψης και τον τρόπο μεταφοράς του νερού.Θα μπορούσε να διερευνηθεί η δυνατότητα μεταφοράς νερού από τη Σάμο για τα νησιά του βόρειου συγκροτήματος (Αγαθονήσι, Πάτμος Λειψούς), και από την Κω (Μαστιχάρι) για τη Νίσυρο.Ειδικά για τη Χάλκη η μεταφορά νερού είναι τεχνικά δυνατόν να γίνεται από τη Ρόδο μέσω υποθαλάσσιου αγωγού. Για την περίπτωση πρέπει να συνταχθεί προκαταρκτικά οικονομοτεχνική μελέτη.

5. 'Έργα διανομής και οποθήκευσnς νερού .

Η στενότητα υδάτινων πόρων επιβάλλει την αντικατάσταση των παλιών φθαρμένων δικτύων για τον περιορισμό των απωλειών .Είναι ευνόητο ότι η αντικατάσταση διαβρωμένων δικτύων επιβάλλεται πρώτιστα για λόγους δημόσιας υγείας.
Αντικατάσταση δικτύων προτείνεται για τα νησιά Χάλκη, Νίσυρο Λειψούς και Σύμη. Επέκταση δικτύων απαιτείται για τα νησιά Πάτμο, Αγαθονήσι και Μεγίστη. Κατασκευή αποθηκευτικών δεξαμενών κρίνεται αναγκαία και προτείνεται για τα νησιά Αγαθονήσι και Λειψούς.

6. Ποιοτικός - ποσοτικός έλεγχος νερού

Η επιβαλλόμενη σε κάθε περίπτωση ορθή και συστηματική διαχείριση των υδάτινων πόρων, αποκτά στην περίπτωση των άνυδρων νησιών ιδιαίτερη σημασία.
Επισημαίνεται η ανάγκη για ποσοτικό και ποιοτικό έλεγχο της κατανάλωση νερού. Η συστηματική παρακολούθηση της καταναλισκόμενης ποσότητας επιτρέπει τον ασφαλή προγραμματισμό των απαιτούμενων έργων και ενεργειών και την πρόληψη προβλημάτων στην ομαλή τροφοδοσία νερού .
Ιδιαίτερα στις περιπτώσεις απολήψεων υπόγειου νερού είναι σημαντικό να εφαρμόζεται ειδικό πρόγραμμα αντλήσεων, αφενός για την μέγιστη εκμετάλλευση των παροχών και αφετέρου για τη διατήρηση της κατάλληλης ποιότητας στο αντλούμενο νερό.

7.Περιορισμός κοτονάλωσnς.

Για τον περιορισμό της κατανάλωσης με μείωση των απωλειών είναι σκόπιμο να εφαρμοσθούν μέθοδοι νέας τεχνολογίας.
Απαιτείται προς τούτο σχετική μελέτη - κοινή για όλα τα νησιά - η οποία θα καθορίζει μεθόδους και εξοπλισμό για τον περιορισμό της κατανάλωσης. Η ίδια μελέτη θα αποβλέπει στην ανάπτυξη συνείδησης υπευθυνότητας στους καταναλωτές νερού ώστε να διαφυλαχθεί το αγαθό αυτό έναντι σπατάλης και ποιοτικής υποβάθμισης.

8. Ορνάνωση διαχείρισnς υδάτινων πόρων

Για μια ενιαία. ορθολογική και αποτελεσματική διαχείριση προτείνονται τα εξής:

α. Δημιουργία σε επίπεδο Νομού Διοικητικής οργανικής μονάδας με την επωνυμία "Διεύθυνση διαχείρισης υδατικού δυναμικού” με αντικείμενα την καταγραφή όλων των σημείων νερού, έλεγχο της ποιότητας των νερών. παρακολούθηση των μετεωρολογικών και σταθμηγραφικών σταθμών, προστασία περιβάλλοντος. εφαρμογή Κοινοτικών προγραμμάτων, συντήρηση και λειτουργία έργων, έρευνα για την αξιοποίηση υδατικών και εδαφικών πόρων και γενικά ότι άπτεται των θεμάτων νερού με τα οποία σήμερα ασχολούνται πολλές και διαφορετικές Δημόσιες Υπηρεσίες με αποτέλεσμα την αλληλοκάλυψη και την έλλειψη συντονισμού σε υπηρεσιακό επίπεδο. Θα είναι το κεντρικό συντονιστικό όργανο για όλα τα θέματα εδαφοϋδατικών πόρων, γιατί πιστεύουμε ότι η ορθολογικότερη και επιστημονικότερη αντιμετώπιση όλων των θεμάτων που άπτονται του Νερού απαιτεί Διοικητική δομή και λειτουργία.

β. Δημιουργία Ενιαίου Φορέα Διαχείρισης του νερού σε επίπεδο Νομού. Μπορεί να ονομάζεται είτε "Νομαρχιακή Επιτροπή υδάτων", είτε "Συμβούλιο υδάτων", θα συγκροτείται από όλους τους ΟΤΑ και τις ΔΕΥΑ, εκπροσώπους Επιμελητηρίων και Περιβαλλοντικών οργανώσεων, εκπροσώπους Επαρχείων και Νομαρχιακού Συμβουλίου, καθώς και τον εκπρόσωπο της παραπάνω Διεύθυνσης, με ευθύνη την ορθολογιστική διαχείριση του νερού και την προστασία του. Θα συνεργάζεται στενά με την παραπάνω Διεύθυνση σε θέματα προγραμματισμού έργων και έρευνας αξιοποίησης υδατικού δυναμικού και θα προτείνει στα αρμόδια Περιφερειακά και Εθνικά όργανα, τα έργα και τις παρεμβάσεις που απαιτούνται. Ο φορέας αυτός θα εκπροσωπείται στην ΠΕΥΔ ή θα αποτελεί την ΠΕΥΔ Δωδ/σου, εάν αποφασισθεί να δημιουργηθεί ΠΕΥΔ στο Νομό, όπως προβλέπεται από τον Ν.2503Ι97.

γ. Εγκατάσταση σε κάθε νησί μετεωρολογικού Σταθμού.

Η συστηματική καταγραφή και ανάλυση των βροχομετρικών και άλλων κλιματολογικών στοιχείων προσφέρει τη δυνατότητα της βέλτιστης αξιοποίησης των υδάτινων πόρων και μακρόπνοου προγραμματισμού.

9. Oμβρoδεξαμενές

Η συλλογή ομβρίων σε ιδιωτικές ομβροδεξαμενές αποτελεί δόκιμο τρόπο εξασφάλισης νερού που πρέπει να αξιοποιηθεί εφόσον με τις προτεινόμενες λοιπές μεθόδους εξασφάλισης νερού δεν καλύπτεται το σύνολο των αναγκών. Είναι ανάγκη να δοθούν κίνητρα σε νεοανεγειρόμενες οlκοδομές αλλά και σε υφιστάμενες, για τη δημιουργία δεξαμενών μεγάλης χωρητικότητας, ανάλογης με την επιφάνεια της οικοδομής.
Είναι σκόπιμο, να μελετηθεί η εφαρμογή κατάλληλης και σύγχρονης τεχνολογίας στον τρόπο συλλογής και χρησιμοποίησης του νερού, προκειμένου αφενός να αυξηθεί κατά το δυνατόν η ποσότητα και αφετέρου να διασφαλίζεται η καλή ποιότητα του συλλεγόμενου νερού.

Με τη μελέτη αυτή θα προκύψουν συμπεράσματα που θα χρησιμοποιηθούν με τη μορφή οδηγιών ή προδιαγραφών.

10.Δασοπονικός σχεδιασμός

Στην ενίσχυση του εμπλουτισμού των υπόγειων υδροφορέων αλλά και των συνθηκών ροής των επιφανειακών απορροών θα βοηθήσει τα μέγιστα και η αναβάθμιση της φυσικής χλωρίδας (δασικής και βοσκοτόπων),η οποία υποβαθμίσθηκε λόγω υπερβόσκησης από την ποιμενική κτηνοτροφία. Επομένως ο δασοπονικός σχεδιασμός για την βελτίωση της χλωρίδας των βοσκοτόπων και η οργανωμένη αναδάσωση περιοχών των νησιών με τα κατάλληλα δασικά ή άλλα φυτικά είδη, πέρα από τους άλλους σκοπούς που θα εξυπηρετήσει, θα βελτιώσει τις συνθήκες απορροής και κατείσδυσης του νερού, με άμεσα θετικά αποτελέσματα στην υδροφορία τους.

Οι ειδικές προτάσεις για την οριστική αντιμετώπιση του προβλήματος υδροδότησης των άνυδρων νησιών της Δωδεκανήσου με το αντίστοιχο κόστος συνοψίζονται στον παρακάτω πίνακα Π2.

Στις προτάσεις έχουν περιληφθεί και τα απαιτούμενα έργα αποθήκευσης και διανομής νερού (δεξαμενές - δίκτύα), ως απολύτως συναφή με το πρόβλημα της υδροδότησης.

Το συνολικό κόστος για την εφαρμογή του προγράμματος ανέρχεται σε 6.700.000.000 δρχ. από το οποίο ένα ποσοστό περίπου 30% (1.970.000.000 δρχ.) δαπανάται για μεταφορά νερού.

Πίνακας Π1: ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕΤΑΦΕΡΟΜΕΝΟΥ ΝΕΡΟΥ (κ.μ.)

ΝΗΣΙΑ 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 ΣΥΝΟΛΟ
Αγαθονήσι 10.738 11.250 11.763 12.227 12.790 13.303   59.331
Λειψοί 47.089 48.319 49.549         144.954
Μεγίστη 34.630 35.345 36.068         106.043
Νίσυρος 72.497 74.381 30.265 32.149       209.292
Πάτμος 241.109 244.315 247.521 90.726 93.932 97.138 100.344 1.115.085
Σύμη 202.903 205.118 207.333 209.548       824.902
Χάλκη 54.847 55.289 55.731 56.173       222.040
ΣΥΝΟΛΟ 663.813 674.017 638.230 400.873 106.722 110.441 100.344 2.681.650

Πίνακας Π2: ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΑΝΑ ΝΗΣΙ

ΝΗΣΙΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΚΟΣΤΟΣ ΜΕΤΡΩΝ (εκ) ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ (εκ)
Αγαθονήσι -Μεταφορά νερού
-Υδρογεωλ. μελέτη
-Κλειστή δεξαμενή
-Κατασκευή λιμενοδεξαμενής
-Αναβαθμοί χειμάρων
-Επέκταση δικτύων 50
20
30
280
10
10 400
Λειψοί -Μεταφορά νερού
-Υδρογεωλ. μελέτη
-Λιμενοδεξαμενή/διυλιστήριο
-Αντικατάσταση δικτύων
-Κατασκευή δεξαμενής 90
20
60
60
100 330
Μεγίστη -Μεταφορά νερού
-Λιμενοδεξαμενή/διυλιστήριο
-Βελτίωση αφαλάτωσης
-Επέκταση δικτύων 90
440
10
10 550
Νίσυρος -Μεταφορά νερού
-Λιμενοδεξαμενή/διυλιστήριο
-Βελτίωση αφαλάτωσης
-Αντικατάσταση δικτύων 150
450
20
60 680
Πάτμος -Μεταφορά νερού
-Λιμενοδεξαμενή/διυλιστήριο στο Λιβάδι
-Λιμενοδεξαμενή/διυλιστήριο στο Γροίκο
-Επέκταση δικτύων 820
1170
400
80 2470
Σύμη -Μεταφορά νερού
-Υδρογεωλ. μελέτη
-Λιμενοδεξαμενή/διυλιστήριο
-Αντικατάσταση δικτύων 620
20
1200
100 1940
Χάλκη -Μεταφορά νερού
-Κλειστή δεξαμενή
-Υδρογεωλ. μελέτη
-Αντικατάσταση δικτύων
-Μονάδα αφαλάτωσης (μελ.-κατασκ.)
-Μελέτη υποθαλάσσιου αγωγού 150
20
10
30
80
10 300
Λειψοί Μεγίστη Νίσυρος Σύμη Χάλκη -Ερευνητική μελέτη αφαλάτωσης (κοινή για όλα τα νησιά) 20 20
Όλα τα νησιά -Μελέτη εφαρμογής νέων τεχνολογιών για τον περιορισμό της κατανάλωσης 10 10
ΣΥΝΟΛΟ     6700
(πηγή: http://www.ando.gr/ando/mel-perilipseis/anydra.htm)